545ж- Қытаймен бейбіт келісім
552ж- жужан қағаны Бумыннан жеңілді
552-554жж –Мұқан қаған кезінде жужандар толық жеңілді
555ж- түріктер Арал теңізіне дейін жетті
563-567жж- эфталитеттерді жаулап алды
570-580жж –Түрік қағанатының шығыстағы ықпалы күшейді.
VІғ. 70ж – Түрік қағанаты иелігі Солтүстік Кавказ бен Қара
теңізге дейін ұлғайды.
Көшпелі, жартылай көшпелі
Қыстаулары: Іле, Талас, Ертіс, Сырдария өзені бойындағы оты, суы мол жерлерТүрік қағанаты.
§1. Түрік қағанаты (552603жж.)
1
Мақсаты:
Білімдік:
Түрік қағанатының құрылуы, дамуы, ыдырау себебін,
шаруашылығы мен мәдени өміріндегі ерекшеліктермен
таныстыру, жан жақты білім беру;
патриоттық сезімге тәрбиелеу.
Дамытушылық:
6 класта алған білімдерін дамыту, тарихи оқиғаларды
жүйелеп, жіктеп айтуға үйрету, тарихи оқиғаларды
қорытындылауға дағдыландыру;
Тәрбиелік:
Оқушылардың ел тарихына сүйіспеншілігін арттыру,
2
Сабақ жоспары:
1. Түрік қағанатының құрылуы, жер
аумағы.
2. Халқы.
3. Шаруашылығы
4. Мәдениеті
5. Түрік қағанатының ыдырауы
Ò__ð¦ê __à__àíàòû .mp4
3
Жер аумағы
Алтайдан бастап, батыста Каспий теңізіне дейінгі
аралықты алып жатыр.
Оңтүстік шығысында Қытаймен, оңтүстік – батысында
парсы елімен шектеседі.
4
Жер аумағы
Халқының этникалық құрамы:
Түркі тілдес халық
Басым көбі – теле (тирек) тайпасы
30 астам теле
тайпасы
Қырғыз, оғыз,
ұйғыр,дулу,
үйсін т.б
5
Саяси жағдайы.
Жылдар сөйлейді:
545ж Қытаймен бейбіт келісім
552ж жужан қағаны Бумыннан жеңілді
552554жж –Мұқан қаған кезінде жужандар толық жеңілді
555ж түріктер Арал теңізіне дейін жетті
563567жж эфталитеттерді жаулап алды
570580жж –Түрік қағанатының шығыстағы ықпалы күшейді.
VІғ. 70ж – Түрік қағанаты иелігі Солтүстік Кавказ бен Қара
теңізге дейін ұлғайды.
6
Саяси жағдайы.
Бумын қаған
Түрік қағанатының
елханы, қолбасшысы.
Қытай елімен қарым
қатынас орнатты.
Қағанатты күшейтті.
Иштеми қаған
Бумын қағанның
інісі, 10 түмен қол
бастаған қолбасшы.
Соғдылықтарды
жаулап алды.
Түрік қағанатының алғашқы
билеушілеріне орнатылған
көне ғұрыптық кешен.
7
Түрік қағанатының ыдырау себептері
603ж
2 бөлінді
Батыс
Шығыс
р
а
т
т
а
н
а
ғ
а
қ
Әулет арасындағы билік үшін талас
Жаулап алған елдердің тәуелсіздік күресі
Қытай т.б. елдердің шабуылы
Шаруашылығы
Мал шаруашылығы
Көшпелі, жартылай көшпелі
Қыстаулары: Іле, Талас, Ертіс, Сырдария
өзені бойындағы оты, суы мол жерлер
Төрт түлік мал
өсірді.
Ірі өзен бойларында жер өңдеу
кәсібімен айналысты.
Мәдениеті.
баспанасы
киіз үй – ыңғайлы,
Қыста – жеркепелер,
Ағаштан, тастан,
қамыстан жасалған
тұрақ жайлар
Жылқы –басты көлік
Ат әбзелдері түрлері өте көп.
Ауыздық, жүген, үзеңгі,
кісен, ертоқым, таға
10
Жерлеу рәсімі
кезеңдер
Алғашқы кезең:
Мәйітті отқа
өртеп, күлін қою
Кейінгі кезең:
Мәйітті тірі кезеңде
қолданған заттарымен
бірге көму
Отқа табынушылық
О дүниеде өмір бар деген
наным
Византия елшісі
Земархты оттың
арасынан өткізу
11
Жаңа сабақты бекіту
І тапсырма. Есіңе түсір
Қашан?
552603жж Алтайдан Каспий теңізі
Қайда? Кім?
545ж
552ж
аралығы
Түрік қағаны
Бумын
563567жж түріктер
Не болды?
Түрік қағанаты
құрылды
Қытаймен бейбіт
байланыс орнатты.
Түрік қағанаты
билеушісі болды
Эфталиттерді
жаулап алды
ІІтапсырма. Сыйқырлы сандық
4
1
7
2
5
8
3
6
9
13
Ерте орта ғасырда ірге тіккен алғашқы
феодалдық мемлекетті ата?
Түрік қағанаты
14
Қытай шежіресі бойынша түрік сөзінің
мағынасы қандай?
Теле
15
552ж. Жужан қағаны Анағұйды жеңген
кім?
Бумын
16
Жужандар Түрік қағанатынан кім кезінде
толық жеңілді?
Мұқан қаған кезінде
17
563567жж. Түріктер қай елді жаулап
алды?
Эфталиттерді
18
Түріктердің алғашқы жерлеу рәсімі
Мәйітті отқа өртеп, күлін
қою
19
Түрік қағанатында 581ж болған оқиға?
Ішкі өзара қырқыс
20
Түрік қағанаты екіге бөлінген жыл
603ж
21
Түрік қағанатының негізгі шаруашылығын
ата?
Көшпелі және жартылай көшпелі мал шаруашылығы
22
Үйге тапсырма
§1. Түрік қағанаты. (552603жж)
Түрік қағанатының жер аумағын кескін картаға түсір;
Негізгі мәліметтерге байланысты “тарихи домино”
құрастыру
1.ppt
