рабочая программа по осет яз 3 класс

3 кълас Ирон æвзаг ÆМБАРЫНГÆНÆН ФЫСТÆГ Программæ  арæзт   у   Республикæ   Цæгат   Ирыстон  –  Аланийы   иумæйаг æмæ профессионалон ахуырады Ирон æвзаг æмæ литературæйы программæйы бындурыл.  Ирон æвзаг  – нæ республикæйы  паддзахадон  æвзæгтæй  иу, ирæтты мадæлон   æвзаг.   Ирæттæ   –   Республикæ   Цæгат   Ирыстон­Аланийы   титулон наци. Куыд уырыссаг æвзаг, афтæ ирон æвзаг у филологон циклы иу хай æмæ рæзын  кæны скъоладзауы  коммуникативон  культурæ, æххуыс  ын  кæны йæ ныхасы   рæзтæн,   уæрæх   ын   кæны   йæ   дунеæмбарынад   æмæ   хъомыл   кæны ирæтты хуыздæр традицитæ æмæ æгъдæуттыл. Ирæттæ   сæ   рæвзæрдæй   фæстæмæ   аудынц   сæ   мадæлон   æвзагыл, уымæн æмæ æмбарынц: цалынмæ æвзаг цæра, уæдмæ фидар уыдзæн национ культурæ, национ хиæмбарынад. Ног (дыккаг фæлтæры) стандартты домæнтæ сты, цæмæй Уæрæсейы цæрæг алы адæмæн дæр йе  взаджы кад се  хсæн бæрзонддæр ист æрцæуа, цæхгæр фæхуыздæр уа йæ ахуыр кæныны хъуыддаг. Уыцы хæстæ та æххæст кæны райдайæн скъола. ΄ ΄ Райдайæн скъолайы бындур æвæрд æрцæуы сывæллæтты алывæрсыг рæзтæн. Уымæ гæсгæ ирон æвзаг ахуыр кæныны хъуыддаг арæзт у ахæм нысан æмæ хæстæ сæххæст кæнынмæ: ­ хъуамæ сывæллæттæ сæ кæрæдзимæ иронау дзурын сахуыр уой. Уый тыххæй   та   хъæуы   фидар   фæлтæрддзинад   кæсын,   фыссын   æмæ   хъуыды кæнынæй; ­ сывæллæттæ зоной: æхсæнады адæмты  хсæн ног ахастытæ к й ис, иннæ æдæмы хæттыты сывæллæттæ дæр ирон æвзаг кæй ахуыр кæнынц, æмæ сæ уый кæрæдзийыл фидардæр к й   б тты; сæ алыварс цæрæг адæмтимæ хæларæй цæрын к й хъ уы,уый; ǽ ǽ ǽ ǽ ­   иумæйаг   ахуырадон   зонындзинæдтæ   бæрзонддæр   кæнын;   ныхасы рæзтыл   кусын;   фылдæр   базонынмæ   æмæ   интеллект   уæрæхдæр   кæнынмæ тырнын; ­ мадæлон æвзаджы фæрцы сывæллоны алывæрсыгæй хъомыл кæнын; ­   райдайæн   скъолайы   сывæллæтты   лингвистикон   зонындзинæдтæ рæзын кæнын хуымæтæг хуызы, цæмæй кæсын фыссын базоной; ­ адæймаджы хъуыздæр миниуджытыл хъомыл кæнын. ΄ ǽ­ хъазты хуызы сывæллæтты эмоционалон уавæр рæзын кæнын; ­   зонындзинæдтæ   фылдæр   кæнынмæ   тырнындзинад   рæзын   кæнын. Чингуытæм,   иннæ   ахуырадон   предметтæм   сæм   аудыны   цæстæнгас     рæзын кæнын. Скъолайы иннæ ахуырадон предметты  хсæн ирон æвзаджы нысан у ирон   æвзагæй   зонындзинæдтæ   фылдæр   кæнын   æмæ   сывæллæтты   æхсæны культурæ бæрзондæр кæнын: ′ 1­аг нысан –  зонындзинæдтæ фылдæр  кæнын.  Ам скъоладзаутæн æмбарын   кæнын   хъæуы   æппæтдунеон   наукæйы   иу   къабаз   кæй   у,   йæ сæйрагдæр хæйтты йын зонын кæй хъæуы; уыцы зонындзинæдты бындурыл та аразын логикон хъуыдыкæнынад. 2­аг   нысан   –  æхсæны   культурæ   бæрзонддæр   кæнынмæ  хауы скъоладзауты коммуникативон арæхстдзинад, ома дзургæ æмæ фысгæ ныхасы рæзт,   монологон   æмæ   диалогон   ныхас,   раст   æмæ   æнæрæдыдæй   фыссын. Уыдон иумæ сты адæймаджы иумæйаг культурæйы бæрæггæнæнтæ. Мыртæ æмæ дамгъæтæ. Æмкъай зылангонтæ æмæ æзылангонтæ (в­ф, г­к,  дз­ц, гъ­х, з­с) кæрæдзийæ иртасын. Æмхъæлæсонтæ г­к, (кк), къ­йы ивынад, дж­ч, (чч), чъ­мæ хъæлæсон  ы­йы разæй (уынг­уынджы, карк­карчы æмæ а.д.).  Дæргъвæтин æмхъæлæсонтæ раст дзурын æмæ фыссын (фæллой,  лæппу æмæ а.д.). Дзырд. Дзырды хæйттæ. Кæрон. Уидаг. Æмуидагон дзырдтæ. Уидаг  фæсæфтуантимæ. Фæсæфтуанты руаджы дзырдтæ аразын æмæ раст фыссын.  Уидаг æмæ разæфтуан. Рæзæфтуантæ æнæ­, æм­, а­ æмæ а.д. Лексикон фæлтæрæнтæ. Разæфтуантæ æмæ фæсæфтуанты руаджы  ног дзырдтæ аразын, сæ нысаниуæг куыд аивы, уый бæлвырд кæнын. Иумæйаг æмбарынад ныхасы хæйтты тыххæй: номдар, миногон, мивдисæг Номдар. Номдарты нысаниуæг. Номдарты нымæцтæ. Удджын æмæ  æнæуд предметтæ æвдисæг номдартæ. Сæрмагонд æмæ иумæйаг номдартæ.Сæрмагонд номдарты растфыссынад. Номдарты кæрæтты ивынад æндæр  дзырдтимæ бастæй. Миногон. Миногоны нысаниуæг. Миногоны фæрстытæ. Миногонты  дих æууæлтæм гæсгæ.  Мивдисæг. Мивдисæджы нысаниуæг, цавæр фæрстытæн дзуапп  дæтты.мивдисæджы æбæлвырд формæ фæсæфтуан – æн­имæ, мивдисæджы  афонтæ (нырыккон, ивгъуыд, суинаг). Ныхасы хæйттæ нысаниуæг æмæ фæрстытæм гæсгæ кæрæдзийæ  иртасын. Дзырдуатон куыст. Ныхасы хæйттæй алкæмæн дæр сæ хъуыдымæ  гæсгæ хæстæг æмæ ныхмæвæрд дзырдтæ агурын; фæлтæрæнты  бирæнысаниуæгон дзырдтæ агурын æмæ сæ кæрæдзиуыл барын, семæ  дзырдбæстытæ æмæ хъуыдыйæдтæ аразын. Хъуыдыйад. Таурæгъон, фарстон æмæ хъæрон хъуыдыйæдтæ.  Хъуыдыйæдтæ раст хъæлæсы уагæй кæсын зонын. Хъуыдыйады сæйраг  уæнгтæ: сæйрат æмæ зæгъинаг. Хъуыдыйады фæрсаг уæнгтæ. Хъуыдыйады  мидæг дзырдты кæрæдзиуыл бастдзинад. Цыбыр хъуыдыйæдтæ даргъдæр  кæнын. Ныхасы рæзтыл куыст. Ахуыргæнæджы æххуысæй цыбыр текстæн  пълан аразын. Чысыл текст скъоладзаутимæ иумæ арæзт пъланмæ гæсгæ хи  ныхæстæй дзурын æмæ фыссын. Мидисджын нывтæм гæсгæ дзырдтæ се  ууæлтæм, архæйдтытæм гæсгæ къордтæ кæнын; предметы нæмттæ æмæ се  ууæлтæ æвдисæг дзырдтæй дзырдбæстытæ кæнæ хъуыдыйæдтæ аразын.  Нывмæ гæсгæ цыбыр радзырд æрхъуыды кæнын æмæ ныффыссын.  Сывæллæттæн сæхи цардæй ист цаутыл цыбыр радзырд æрхъуыды кæнын  æмæ ныффыссын. Хибарæй чысыл радзырдтæ æрхъуыды кæнын æмæ  ныффыссын.  Сыгъдæгфыссынад. Фыссыны æгъдæуттæ фидар кæныныл архайын.  Сывæллæтты цæттæ кæнын иухаххон тетрæдты фыссыныл рахизынмæ.  Зынфыссæн стыр кæнæ гыццыл дамгъæтæ фыссын. Æртыккаг къласы кæронмæ скъоладзау хъуамæ зона: ­æмкъай зылангон æмæ æзылангон æмхъæлæсонтæ;­дзырды хæйттæ; ­ныхасы хæйттæ; ­хъуыдыйады сæйраг уæнгтæ; æмæ арæхса: ­дзырдтæ сæ арæзтмæ гæсгæ æвзарынмæ; ­ныхасы хæйттæ кæрæдзийæ иртасынмæ æмæ сын сæ грамматикон  æууæлтæ зонынмæ; ­хъуыдыйады мидæг дзырдты бастдзинæдты хуызтæ бæрæг кæнынмæ; ­предметты нæмттæ æмæ сæ æууæлæвдисæг дзырдтæй дзырдбæстытæ  аразынмæ; ­иумæйаг пъланмæ гæсгæ сочиненитæ æмæ изложенитæ фыссынмæ  (60­70 дзырды онг). Литературæ 1. Никандров Н.Д., Рыжаков М.В., Кондаков Л.М. Примерные программы начального общего образования.ч.1. М. «Просвещение» 2009. 2. Багаты Л. Ирон. æвзаджы чиныг. 3къл. Дзæудж. 2007 3. Гуыриаты М.., Райдайæн кълæсты мадæлон æвзаджы методикæ. Ордж., 1978 4. Моурауты М. Дидактикон æрмæг ныхасы рæзтыл кусынæн. Дзæудж, 2010 5. Моурауты М. æмбисæндтæ æмæ уыци­уыцитæ. Джæудж., 2010 6. Моурауты М. дидактикон хъæзтытæ æмæ улæфты минуттæ. Джæудж., 2010 7. Майрæмыхъуаты   Ф.   Дидактикон   æрмæг   текст   æмæ   хъуыдыйадыл кусынæн. 1­4 кълас. Дзæудж., 1997 8. Ирон. æвзаг æмæ литературæйы программæтæ. 1­11 къл., Дзæудж,2005 9. Пагæты З. 1­4 къл.ахуыргæнинæгтæ кæсын æмæ фыссын куыд зонынц, уымæн бæрæггæнæнтæ æвæрыны бæрцбарæнтæ. Дзæудж. «Иристон» 2002 10. Æлдаттаты В. Нæ алыварс дуне. Дзæуджыхъæу: «Ирыстон» 2003. 11. Уалыты Т.Цалдæр ныстуаны æрыгон ахуыргæнæгæн. Дзæудж. 2005.12. Уалыты Т., Джусойты К. 3­æм къласы ирон æвзаг æмæ кæсыны уроктæм хæслæвæрдтæ. Влад. 1997 13. Ирон æвзаг æмæ литературæйы программæтæ 1­11 къл., Дзæудж. 2005Сах. дих 3 № I. Темæ Рацыд  æрмæг  фæлхат  кæнын Къæлиндарон­тематикон пълан Равзаринаг фарстатæ Дзырдты мидæг  уæнгтæ, мыртæ,  дамгъæтæ  равзарыныл  дарддæ.р кусын.  Предмет, миниуæг  æмæ архайдæвдисæг  дзырдтæ  фæрстытæм гæсгæ  иртасын.  Практикон куыст Ǽ 1. Текст бакæсын. Хъуыдыйæдты нымæц  нымайын. Тетрадмæ сæ фыссын.  рхæцæн  нысæнттæ æвæрын.(1­3)Дзургæ­дзурын æмæ  фысгæ­фыссын иу хъуыдыйад иннæмæй  цæмæй хицæн кæны (фæлт.1­4). 2. Фарст чи? Æмæ цы?­йæн дзуапп цы  дзырдтæ домынц, уыдон иртасын. (4­8).  3.Фæрстытæ цавæр? цыхуызæн? æмæ цы  ми кæны? цы архайы? цы дзырдтæ домынц, уыдон зонын(9­21). II. Мыртæ æмæ  14 Мыртæ æмæ  дамгъæтæ.  III. Дзырд.. 7 мкъай зылангон  дамгъæтæ.  Зылангон æмæ  æзылангон  æмхъæлæсонтæ.  Ǽ æмæ æзылангон  æмхъæлæсонтæ.  Ǽ мхъæлæсонтæ  г.к(кк), къ­йы  ивынад дж,чъ­йæ  хъæлæсон ы ­ йы  разæй. Дæргъвæтин æмхъæлæсонтæ. Дзырды хæйттæ.  Кæрон. Уидаг.  Уидаг  фæсæфтуанимæ.  Уидаг æмæ  разæфтуан.  1.Мыртæ фысгæйæ нысангонд цæуынц  дамгъæтæй. Мыртæ æмæ дамгъæты нымæц  куыд бæрæг кæнæм, уый зонын (фæлт.22­28). 2­3. Дзырдтæ иу рæнхъæй иннæмæ хæссыны  æгъдау. Дыгай дамгъæтæй нысангонд  дзырдтæ. (фæлт.30­42). 4­5. Нывмæ гæсгæ куыст. Бирæуæнгон  дзырдтæ. (42­44). 6.Алфавит. (44­51). 7­9. Зылангон æмæ æзылангон  æмхъæлæсонтæ.(52­66). 10­12. мкъай зылангон æмæ æзылангон  æмхъæлæсонтæ. (67­86). 13. мхъæлæсонтæ  дж, ч(чч), чъ­йæ хъæлæсон ы­йы разæй (87­ 95). 14. Дæргъвæтин æмхъæлæсонтæ (96­115). 1. Дзырд. Дзырды хæйттæ. Кæрон.  (фæлт.116­118). 2. Уидаг.  муидагон дзырдтæ. (фæлт.119­ 124). 3­4. Уидаг фæсæфтуанимæ (фæлт.125­134). 5­6. Уидаг æмæ разæфтуан. (фæлт.135­150). г.к(кк), къ­йы ивынад  Ǽ Ǽ ǼIV. Ныхасы  хæйттæ. 12 V. Уырыссаг  æвзагæй  æрбайсгæ  дамгъæтæ VI. Цавд VII. Дамгъуат 2 2 2 VIII Дзырд 10 Ныхасы хæйттæ.  Номдар. Номдарты  нымæц. Сæрмагонд æмæ иумæйаг  номдартæ.  Номдарты  кæрæтты ивынад  æндæр дзырдтимæ  бæтгæйæ  фæрстытæм гæсгæ. Миногон.  Мивдисæг.  Мивдисæджы  æбæлвырд формæ.  Мивдисæджы  ивынад афонтæм  гæсгæ.  Э,Ю,Я,Е,Ж,Ш,Щ, Ъæмæ Ь нысантæ  раст кæсын æмæ  фыссын Цавд. Дзырдты  мидæг цавдон æмæ  æнæцавдон уæнгтæ. Дамгъуат. Абетæ. Дзырд. Стыр  дамгъæ нæмтты,  фыды нæмтты æмæ мыггæгты. 7. Лексикон фæлтæрæнтæ. (фæлт.151­155) 1. Фæрстытæ чи? æмæ цы?­йæн дзуапп цы  дзырдтæ дæттынц, уыдон. 1­2. Уырыссаг æвзагæй æрбайсгæ дамгъæтæ  зæрдыл бадарын æмæ сæ дзургæйæ раст  пайда кæнын. Се 'мкъай ирон дамгъæтæй сæ  хицæн кæнын зонын(фæлт.58­72). 1. Цавдон æмæ æнæцавдон уæнгтæ. Цавды  нысан. Зæрдылдаринаг Фæлтæрæнтыл куыст 2. Цавдон уæнг у хъæрдæрæй дзургæ. Цавды  бынат ирон æвзаджы(фæлт.113­123). 1.Дамгъæты рæнхъæвæрд. Сæ нæмттæ.  2.Дамгъуаты рæнхъæвæрдмæ гæсгæ дзырдтæ фыссын(фæлт.124­135). 1.Цы нысан кæнынц дзырдтæ. Нывмæ гæсгæ  куыст. Фæрстытæн дзуапп  дæттын(фæлт.136­139) 2.Предметты нæмттæ цы дзырдтæ нысан  кæнынц, уыдон. Дзырдтæй хъуыдыйæдтæ  аразын. Нывмæ гæсгæ куыст(фæлт.140­143). 3.Стыр дамгъæ фосы нæмтты. Дзырдты  хæзнадонæй(фæлт.144­148). 4.Стыр дамгъæ бæстæты, горæтты, хъæуты,  кæмтты, дæтты æмæ уынгты сæрмагонд  нæмтты(фæлт.149­154).5.Фæрстытæ чи?,цы?­йæн дзуапп цы дзырдтæ дæттынц,уыдон къордтæ кæнын(фæлт.155­ 169). 6.Фæрстытæ цыхуызæн?,цавæр?­æн дзуапп  цы дзырдтæ дæттынц,уыдон æвзарын. (фæлт.170­186). 7.Фæрстытæ цы ми кæны?,цы кæны?­йæн  дзуапп цы дзырдтæ дæттынц, уыдон  æвзарын(фæлт.187­204). 8­9.Предмет,предметы миниуæг æмæ архайд  цы дзырдтæ æвдисынц.уыдон кæрæдзийæ  хицæн кæнын(фæлт.205­214). 10.Сæ хъуыдымæ гæсгæ кæрæдзимæ хæстæг  чи лæууы кæнæ ныхæй­ныхмæ чи у,ахæм  дзырдтæ(фæлт.215­227).Дыккæгæм къласы ахуыры кæронмæ скъоладзаутæ хъуамæ  зоной: ­æппæт дамгъæты нæмттæ; ­цавдон æмæ æнæцавдон уæнгтæ; ­зылангон æмæ æзылангон мыртæ; ­дамгъуат; æмæ арæхсой: ­дзырдтæ иу рæнхъæй иннæмæ уæнггай хæссын; ­хъæлæсон у æмхъæлæсон у­йæ иртасын; ­дæргъвæтин æмхъæлæсонтæ раст фыссын; ­дзырдтæ фæрстытæм гæсгæ иртасын; ­дзырдтæ сæ нысаниуæгмæ гæсгæ хицæн кæнын; ­хъуыдыйады ныхас кæуыл, кæнæ цæуыл цæуы, уый æмбарын; ­æрхæцæн нысæнттæ раст æвæрын; ­дзырдтæ æмæ цыбыр хъуыдыйæдтæ æвзарын æмæ фыссын.Литературæ 14. Никандров Н.Д., Рыжаков М.В., Кондаков Л.М. Примерные программы начального общего образования.ч.1. М. «Просвещение» 2009. 15. Дзампаты Л. Ирон æвзаг 2 къл. Дзæудж., ЦИППИ­йы рауагъдад 2011 16. Гуыриаты М.., Райдайæн кълæсты мадæлон æвзаджы методикæ. Ордж., 1978 17. Моурауты М. Дидактикон æрмæг ныхасы рæзтыл кусынæн. Дзæудж, 2010 18. Моурауты М. æмбисæндтæ æмæ уыци­уыцитæ. Джæудж., 2010 19. Моурауты М. дидактикон хъæзтытæ æмæ улæфты минуттæ. Джæудж., 2010 20. Майрæмыхъуаты   Ф.   Дидактикон   æрмæг   текст   æмæ   хъуыдыйадыл кусынæн. 1­4 кълас. Дзæудж., 1997 21. Ирон. æвзаг æмæ литературæйы программæтæ. 1­11 къл., Дзæудж,2005 22. Пагæты З. 1­4 къл.ахуыргæнинæгтæ кæсын æмæ фыссын куыд зонынц, уымæн бæрæггæнæнтæ æвæрыны бæрцбарæнтæ. Дзæудж. «Иристон» 2002 23. Æлдаттаты В. Нæ алыварс дуне. Дзæуджыхъæу: «Ирыстон» 2003. 24. Дзытиаты   Э.,   Гæбæраты   Р.   Диктанттæ   æмæ   сфæлдыстадон   куыстытæ ирон æвзагæй 1­2 кълæстæн. Дзæуджыхъæу 2011. 25. Уалыты   Т.,   Джусойты   К.   Дзытиаты   Э.   Сывæллæтты   литературæйæ хæслæвæрдтæ 2 къл.ирон æвзаг æмæ кæсыны уроктæм. Дзæудж.2005 26. Ирон æвзаг æмæ литературæйы программæтæ 1­11 къл., Дзæудж. 2005