Сабақ тақырыбы; Қайнау. Меншікті булану жылуы. Термодинамиканың І заңы

Физика  8­сынып           №22­           §24   Бу және газ турбиналары Бу және газ турбиналары жайлы мағлұмат беру Бу және газ турбиналарын күнделікті өмірде және  өндірістерде қолдана білуге   үйрету Топта      бағалай  білуге баулу 1.      Өз ойын, білгенің жеткізуге  үйренеді. 2.      Өткен материалдарды есіне  түсіреді. 3.      Сын тұрғыдан ойлауға  жетелейді. 4.      Теориялық материалды өз­  бетімен оқып, түсінуге тырысады. 5.      Өзіне деген сенімділігі артады 1.      Электронды кітапхана 2.      Оқулық, дәптер, сызғыш карандаш 3.      Постер Бу және газ турбиналары жайлы  мағлұмат алады Бу және газ турбиналарын күнделікті  өмірде және  өндірістерде  қолдана   Мұғалімнің іс­әрекеті Сабақтың аты Жалпы мақсаты Оқушылар үшін оқу  нәтижелері Сабақта қолданылатын  материалдар Жоспарланған  уақыт Басталуы 7 минут Оқушылардың іс­ әрекеті Сабаққа керекті  құралдарын әзірлеп,  дайындайды.4  оқушыдан 3 топқа  бөлінеді. Бір –  бірлеріне жақсы  тілектерін айтады Ұйымдастыру  Психологиялық ахуал орнату Оқушылардың назарын сабаққа аударамын. Керекті құрал жабдықтарын әзірлетемін.Оқушыларды «Атом.Молекула» тренингі арқылы топқа  бөлемін.Топ ережесін еске түсіремін Сабақтың мақсатын қою,  оқушылармен бірге Миға шабуыл әдісі бойынша сұрақ­жауап Үйге берілген тапсырманы сұрақ­жауап арқылы диалогқа түсіру Үй тапсырмасын сұрау (5  минут) 1. Жылу қозғалтқыштары деген не? 2. Кез келген жылу қозғалтқышының негізгі бөліктерін ата? 3. Барлық   жылу   қозғалтқыштарының   жұмыс   істеу   принципі қандай?  1. Жүйеге берілген....... оның ішкі энергиясының өзгерісіне және  жүйенің сыртқы денелерге қарсы істейтін............ жұмсалады. 2. Бір дененің................ есебінен ғана жұмыс істейтін мәшинені  жасау мүмкіндігіне тыйым салады. Ол процестің бағытын  білдіреді............. ретті мәңгі қозғалтқыш жасау мүмкін емес. 3. Термодинамикада сырттан жылу алмай және машинаның ішінде  қандай да бір өзгеріссіз, шексіз ұзақ уақыт жұмыс істейтін  мәшинелерді............ мәңгі жылу қозғалтқыштары деп атайды. 4. Газдың сыртқы күштерге қарсы атқарған жұмысы газ............ Оның соңғы және бастапқы......... айырымына көбейткенге тең III. Жан ­ жақты білімдерін тексеру: Ортасы 33 минут Электронды оқулық Постерлер    Сәйкесін тап Изобаралык процесс ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ T=const Изотермалық процес ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ p=const Термодинамиканың бірінші заңы ­­­­­­­­­­ изохоралық Жылу алмасуынсыз жүретін процесс ­­­­­­ Q=DU+A Көлемі тұрақты процес ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ адиабаталық Техниканың дамып жетілуі отындағы ішкі энергияның орасан мол  қорын барынша толық пайдалана білу. Ішкі энергияны пайдалану  дегеніміз – осы энергияның есебінен пайдалы жұмыс істеу, мысалы,  жүк көтеру, вагондарды жүргізу, т.б. Бұл ішкі энергияны  механикалық энергияға айналдыру қажет дегенді білдіреді.Бұл  түрленулер жылу қозғалтқыштары деп аталатын жылу  машиналарының көмегімен жүзеге асырылады. Мұндай  қозғалтқыштар 18 ғасырдың аяқ кезінде ойлап табылған болатын.  Жылу машиналарының теориясында ТД­ның екінші бастамасы  негізгі рөл атқарады.  Жылу машиналары деп жүйенің ішкі энергиясының бір бөлігін  механикалық энергияға айналдыратын және соның есебінен жұмыс  істейтін құрылғыларды айтады.  Жылу машиналарының басқа түрі – тоңазытқыш қондырғылар да  бар. Олар мұздатқыш камерасы сияқты салқын денелен жылудың  біраз бөлігін ала отырып, онда төменгі температураны ұстап тұру  қызметін атқарады.  Қарапайым жылу қозғалтқышы дегеніміз қабырғасы нығыз  кептелген, жоғары төмен қозғала алатын, поршені бар металл  цилиндр ондағы отынның ішкі энергиясы поршеньнің механикалық  энергиясына айналады.  Барлық қозғалтқыштарда отынның энергиясы, алдымен жоғары  темп­ға дейін қыздырылған газдың немесе будың ішкі энергиясына  өтеді. Ұлғайғанда газ сыртқы күштерге қарсы жұмыс атқарып,  салқындайды, яғни оның ішкі эн/сы азайып, бір бөлігі мех/қ  жұмысқа айналады.  Газдың ішкі энергиясының мех/қ эн/ға айналмай қалған бөлігі,  салқындатқыш рөлін атқаратын тоңазытқыш деп аталатын сыртқы  ортаға беріледі. Сонымен, барлық  жылу қозғалтқыштарының құрылымы үш негізгі бөліктен тұрады:  отынның энергиясы бөлініп шығатын қыздырғыш; бу немесе газ  болып болып табылатын жұмыс денесі; пайдаланылмай қалған жылу мөлшерін алатын суытқыш.  Ж.қ/ның жұмыс істеу процесінде жұмыстық дене қыздырғыштан Q1  жылудың біраз мөлшерін алады және A= Q1­ Q2  жұмыс жасай отырып, оның бір бөлігін механикалық энергияға  айналдырады. Механикалық энергияға айналмай қалған Q2 жылу  мөлшерін жұмыстық дене тоңазытқышқа береді.  Энергияның сақталу және айналу заңы бойынша:  Q1= А+Q2  Ұшақтар жөнінде не білеміз? Сұрақ қою арқылы бүгінгі сабақтың  тақырыбын ашып аламыз. Топқа бөлу. 1,2­топқа:Алдарына реактивті қозғалтқыштар, зымырандар суреті  ұсынылады. Алдымен 57 суретті қарап ойларын ортаға саламыз.   Реактивті қозғалтқыштың ІЖҚ­тан айрмашылығын, жұмыс істеу  принципі, қосымша мәліметтер жинақтайды.  3,4­топқа: Тоңазытқыш жөнінде не білеміз? Алдына 59 суретті  талдау беріледі. Тоңазытқыштың жұмыс істеу принципін талдау 1­топ. Жылу қозғалтқышы 2­топ. ІЖҚ 3­топ. Реактивті қозғалтқыш 4­топ. Тоңазытқыш машиналар Әр топ 3 топқатақыыратрав бойына сұрақтар береді. Жауптарна  қарай бағалау Есептер шығару  1.Іштен жану двигателі –ге тең пайдалы жұмыс істеп, оған 4кг  бензин жұмсады. Осы двигательдің ПӘК­ін есептеңдер.  Графикалық диктант: «Ия» не «жоқ»  1. Алғашқы бу мәшинесін Папен ойлап тапты.  2. Тоңазытқыш тамақты қыздырады.  3. Жылу қозғалтқышының кеңінен тараған түрі­іштен жану  қозғалтқышы.  4. ПӘК­ң өлшем бірлігі­Джоуль  5. Іштен жану қозғалтқышының 4 тактісі бар.  Пайда болған графикті оқушылар сызады.   Білімді жан­жақты тексеру.   1)   Жылу машиналары дегеніміз не? 2) Жылу машиналарының түрлері. 3) Іштен жанатын қозғалтқыштың кұрылысы. 4) Іштен жанатын қозғалткыштың жұмыс істеу принципі. Аяқталуы 5 минут Табыс критерийлері бойынша бағаланады Үйге  тапсырма №Рефлексия Қосымша ақпарат Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді  Бағалау – Оқушылардың үйренгенін  Пәнаралық байланыстар, қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары  оқушыларға тапсырманы күрделендіруді  қалай жопарлайсыз? тексеруді қалай жоспарлайсыз? Оқушылардың өзара көмегі. Жетістік критерийге мән беру. қауіпсіздік және еңбекті  қорғау ережелері, АКТ­ мен байланыс.  Құндылықтардағыбайла ныс Пәнаралық байланыс.  Қауіпсіздік және еңбекті қорғау Тақырыпты баяндауы.Жұптық жұмыста  қасындағы оқушыға түсіндіре алуы Төмендегі бос ұяшыққасабақтуралыөзпікіріңіздіжазыңыз.  СолұяшықтағыСіздіңсабағыңыздыңтақырыбынасәйкескелетінсұра қтарғажауапберіңіз. Қажет болған жағдайда мұғалімнің қолдауы. Қабілетті оқушыға жобалық тапсырма  беремін Рефлексия ­ Сабақ/оқумақсаттарышынайыма? ­ Бүгіноқушылар не білді? ­ Сыныптағыахуалқандайболды? ­ Мен  жоспарлағансаралаушараларытиімдіболдыма ? ­ Мен берілгенуақытішіндеүлгердімбе?  ­ Мен  өзжоспарымақандайтүзетулеренгіздімжәнене ліктен? Қорытындыбағамдау Қандайекінәрсетабыстыболды (оқытуды да оқуды да ескеріңіз)? 1. 2. Қандайекінәрсесабақтыжақсартаалды (оқытуды да оқуды да ескеріңіз)? 1. 2. Сабақбарысында мен сыныпнемесежекелегеноқушылартуралыменіңкелесісабағымдыжетілдіругекөмектесетінне  білдім?