Сабақ тақырыбы; Қайнау. Меншікті булану жылуы. Термодинамиканың І заңы

Сабақтың  тақырыбы: Жалпымақсаты: Негізгіидеялар: Көрнекі  құралдар: Үйге тапсырма: Жаттығулар: Ұйымдастыру . 25. 26. Тоңазытқыштар.Жылу қозғалтқыштарының ПӘК­і №23­сабақ Тоңазытқыштар.Жылу қозғалтқыштарының ПӘК­і жайлы мағлұмат беру Тоңазытқыштар.Жылу қозғалтқыштарының ПӘК­і н күнделікті өмірде және  өндірістерде қолдана білуге  үйрету Білу: Жылу қозгалтқыштарының түрін, құрылысынь  және п.ә.к.­ті. есептей білу;.  Түсіну:Жылу қозгалтқыштарының жұмыс істеу  принциптерінің құрылысын түсіну Қолдану:П.ә.к.­ті. есептеуформуласын,жылу қозғалтқыштарын  тұрмыста, техникада, күнделікті қажеттілікке қолдану.  Талдау: Жылу қозғалтқыштарына талдау жасау, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту. Жинақтау: «Жылу қозғалтқыштары» тақырыптары  бойынша білімдерін жинақтау . Бағалау:  Ішкі дәлелдемелер тұрғысынан қорытынды жасау.    Тоңазытқыштар.Жылу қозғалтқыштарының ПӘК­і жайлы мағлұмат алады Тоңазытқыштар.Жылу қозғалтқыштарының ПӘК­ін  күнделікті өмірде және  өндірістерде  қолдана  білуге  үйренеді  Сыни тұрғысынан ойлау қабілеттерін арттыру.   Топпен жұмыс істеуін дағдыландыру.   Танымдық белсенділігін арттыру.   Акт­ны  Компьютер, интерактивті такта, плакат,  А­3 қағазы, маркерлер, карточкалар, §§22­24,жаттығу  13,бет 100 Мұғалімнің   іс­ әрекеті 1.Жылу  қозғалтқыштарын ың атауына  байланысты; Сынып  Оқушының   іс­әрекеті Бағалау  түрі 1.  Топ басшылары бір­біріне деген ықыластары мен  тілектерін білдіреді. 2. Оқушылары  бес топқа  бөлінеді. 3. Топ ережесін қайталайды. 4. Спикер бағалайды оқушыларын     топқа бөлу ­ 1  мин. 1. Топ ережесін  қайталау  2. Топ спикерін  тандап, бағалау  парағы  таратылады­2  мин. Білу  «Не білемін...»  өткен тақырыптарды қайталау. – 3 мин. Кесте толтырады.  Үй тапсырмасын сұрау. Карточкалар арқылы /Сынып оқушыларына карточкалар үйлестіремін.  10 минут ішінде оқушы жауап беруі тиіс./ Оқушы: ________________________________ Тапсырма­1 Жылу машиналарының тарихынан Сәйкестікті тап: ХҮІІ ғ. 90жылдары   Т.Ньюкомен 1711ж 1765ж 1774ж 1860ж Дж. Уатт Д. Папен Ленуар И.И. Ползунов Тапсырма­2  ІЖҚ □ 3   Цилиндр □ 1  қақпақша □ 4  Шатун мен кривошип □ 6  Маховик (топта оқушылар бір ­ бірін бағалайды,  мұғалім топты бағалайды) Бірін бірі­  бағалайды □ 7  Тұтандырғыш шам □ 5  Иінді блок □ 2  Қақпақша Тапсырма­3 Қозғалтқыштың бір толық цикілі мынадай 4 тактісінен тұрады:  Сору, сығу, жұмыстық жүріс, шығару Тапсырма­4 Тоңазытқыштың құрылысын жаз  1­вентиль;                                 2­кептіргіш; 3­тоңазыту камерасы; 4­компрессор; 5­конденсатор. Сұрақтар:. 1. Реактивті двигательдер дегеніміз не? 2. Оның қандай түрлері бар? 3. Тоңазытқыш мәшинелерінің түрлері? Тұсіну «Кім білгір» арқылы­ 15 мин.   Өзін­өзі,  бірін­бірі бағалау Біз өткен сабақта айтып өткеніміздей жылу мәшинелерінің   ішкі энергиясы механикалық   энергияға   айналады.   Оған   күнделікті   өмірдегі   автокөлікті алайық.   Оны   қозғалысқа   түсіру   үшін   ең   алдымен   отын   пайдаланамыз. Тұтандырған кезде бензин жанып ішкі энергия пайда болады, ал автокөлікті қозғалтқан кезде ішкі энергия механикалық энергияға айналады.  Осы процесс кезінде бізде ­ пайдалы әрекет коэффициенті /ПӘК/ ұғымын пайдаланамыз. Оны сіздер 7 сыныпта өттіңіздер. Барлығымыз есімізге түсіріп жіберейік. η /Тақтамен жұмыс/ Таңбасы­  /этта/ Өлшем бірлігі­ [ ]­%η Формуласы  η=Ат Q  /1/ мұндағы Aт­ толық жұмыс /Дж/ Q­ қыздырғыштың жылу мөлшері  /Дж/ ПӘК­тің формуласына қарай отырып ережені дәптерімізге түсірейік. Пайдалы әсер коэффициенті (ПӘК) дегеніміз­ істелінген толық жұмыстың,  қыздырғыштан алғынған жылу мөлшеріне қатынынасына тең. Ал, толық жұмыс Ат=Q1­Q2 /2/ Q1­ қыздырғыштың жылу мөлшері; Q2­салқындатқыштың жылу мөлшер; /1/формуланы түрлендіреміз. η=Q1−Q2 Q1 /3/ Мәшиненің ПӘК­і температурамен байланысты.Соған байланысты /4/  T 2 T  1 T 1 T1-қыздырғыштың температурасы T2­салқындатқыштың температурасы Енді тақырыпқа байланысты есептердің шығару жолы: Топ мүшелері (Жылу қозғалтқыштарының жұмыс  істеу принципін және  құрылысын айтады). 1 топ.Жылу қозғалтқыштарының құрылымы. 2 топ.Іштен жанатын қозғалтқыштар. 3 топ.Бу турбинасы. 4 топ.Газ турбинасы. 5 топ.Реактивтік қозғалтқыштар. Қолдану «КІм алғыр»  атты  ойын есептерді  береді  – 12 мин. Өзіндік бағалау, Есептерді  шығарады: 1.Іштен  жану қозғалтқыштарының пайдалы әрекет  коэффициенті 25% .Ол нені білдіреді? 2.Егер турбинаға температурасы 480 0С бу еніп,сыртқа шыққанда 300 0С  ­қа дейін суитын болса,онда су  турбинасының ПӘК­і неге тең?(37,5%) 3.Қыздырғышы 2270С, салқындатқышы 270С жылу  машинасының макс ПӘК­і неге тең? (40 %).  4.Идеал жылумашинасықыздырғыштаналғанәрбір 1000 Дж энергия есебінен 250 Дж  пайдалыжұмысжасайтынболса, бұлжылумашинасының ПӘК­і неге тең? (25 %). 5.Жылумашинасықыздырғыштан 100 кДж энергия  алады, ал салқындатқышқа 70 кДж энергия береді.  Осы машинаныңПӘК­і қандай?(30%) Есептер /карточкалар арқылы/ 1. Жылу машинасы бір циклде 1 кДж жылу мөлшерін жұтып 400 Дж жұмыс      температурасы істеді.  Машинаның бөліп шығаратын жылу мөлшері. 2.Қыздырғыштың 1270С,ал салқындатқыштың   температурасы   770С   болса,жылу двигателінің ПӘК­ін табыңдар. 3. Сұрақтар /карточкалар арқылы/ Жылу қозғалтқышының ПӘК­і дегеніміз не? ПӘК­тің формуласы? Талдау  Логикалық сұрақтарәр топқа  бір сұрақтан береді, талдайды.­5 мин 1.Іштен жанатын қозғалтқышта маховик қандай қызмет атқарады? 2. Қозғалтқыш цилиндрі жанғыш қоспаға толып, қақпақша жабылғаннан  кейін, поршень жоғары қарай қозғалып,жанғыш қоспа сығылады.Осы такт  қалай аталады? 3.Қозғалтқыш цилиндрінің жанғыш қоспаға толып, қақпақша жабылған  Өзін­өзі бағалау, кездегі такт қалай аталады? 4.Поршеньді бу қозғалтқышы  бу турбинасынан артықшылығы неде? 5. Газ турбинасының  бу турбинасынан артықшылығы неде? Сәйкесін тап Изобаралык процесс                       T=const Изотермалық процес                                        p=const   Термодинамиканың бірінші заңы                                      изохоралық Жылу алмасуынсыз жүретін процесс                                Q=DU+A Көлемі тұрақты процес                                                        адиабаталық Әр оқушы өзіне жүктелген рөлдің міндеттерін атқарады. Топ пікірлерін тыңдау.   Топтық  жұмыс  (5 минут) (Суретті түсіндіру) Жасаған жұмыстарын  бағалаудың  мақсатына сәйкестендіру  Тоңазытқыштар дегеніміз не? Тоңазытқыштардың  құрлысын  ата? Тоңазытқыштардың жұмыс істеу принциптерін түсіндір? Тоңазытқыштар мен жылу машиналарын салыстыр? Тоңазытқыштардың жұмыс істеу принципіне  мысал келтір? Тоңазытқыштардың  біз үшін  маңызы қаншалықты? Жинақтау Венн диаграмасы. Осы екі жылу  қозғалтқыштарының  ұқсастығы мен  айырмашылығын  анықтау­5мин У.Ж.Қ Ішкі энергия- сы механикалқЭн ергияға айналдыру Бірін­бірі бағалау, өзін­өзі бағалау. Б.Т Бағалау. Бағалайды,қорындыл айды, үйге тапсырма  береді.­2 мин Оқушылар топың атынан тілек жазады Екі жұлдыз, бір тілек жазады