Саяси элита және көсемділік

Саяси
элита және
көсемділік.

“Элита” термині француздың “elite” деген сөзінен шыққан, сұрыпталған , таңдалған, іріктелген деген мағынаны білдіреді.
“Элита” терминін ғылыми айналымға енгізген Вальфредо Парето. “Жалпыға бірдей социология трактатында” ол “элиталардың айналу” теориясын жасады.

Саяси элитаның түсінігі мен қызметі

Саяси элита: қазына – байлықты қаржы – қаражатты бөлуге байланысты
және т.б саяси шешімдер қабылдауға қатысты жоғарғы
мәртебесі мен ықпалы бар ұйымдасқан топты атайды.

1.Қоғамға арнайы білімі, тәжірибесі, қабілеті бар кәсіби басқарушылар керек.
2.Адамдардың психологиялық және әлеуметтік теңсіздіктері.
3.Қоғамда басқарушы еңбек жоғары бағаланады және ынталандырылады.
4.Бұқара халықтың саяси енжарлығы, селқостығы .

Қоғамда саяси элитаны тудыратын факторлар:

Саяси элитаның қалыптасуы:

Антрепренерлық Гильдия

Басқарушы қызметке үміткердің
ерекше қасиеттері, көпшілік жұртқа
ұнай білу қабілеті басты орын
алады. Мұнда үміткер ең алдымен
өзінің тапқырлығын,
жасампаздығын, белсендігін
көрсете білуі қажет.

Бұл жұйеде үміткер билік сатысы
бойынша баяу болса да анық көтеріліп
отырады. Талпкер белгілі бір топтың,
партияның арасынан шығуы керек.
Билік басын таңдаудың бұл түрі
жабық болып саналады.

Саяс элитаның жаңару, қайта жасақталу тәсілі:

Ашық элита – барлық әлеуметтік топ өкілдеріне есік ашық;

Жабық элита – ол белгілі бір тапта, тектен шыққандар мен ғана толықтырылады (мысалы: Гильдия жүйесі).

Саяси іс - әрекетті жүзеге асыруда топ бастаушылар. Оған халықтың немесе белгілі бір әлеуметтік топтың мүддесін толық сезініп, қорғай білетін, бойына саяси қайраткерге лайықты қасиеттерді жия білген адам жатады.

Саяси топ бастаушы болудың жолдары

Көпшілік халықтың мақсат – мүддесін
кездейсоқ деп басып, ойынан шығу.

Ол мүдделерді мақсатты түрде
талмай зерттеу нәтижесінде.

Тарихи принцип;
Ықпал ету көлеміне қарай жалпыұлттық, аймақтық, қалалық, аудандық саяси жетекші болып бөлінеді;
Таптық принцип. Бұған жұмысшылар, шаруалар, буржуазияның, әлеуметтік топтың жетекшілері жатады;
Қазіргі әлеуметтік құрылысқа қатынасы жағынан оны жақтайтын, оған қарсы шығатындар болып бөлінеді;
Қабілеттілігі жағынан оны жақтайтын, оған қарсы шығатындар болып бөлінеді;
Бастамшы, рух беруші жетекші немесе басталған істі орындаушы ретінде де топтастырады;

Американдық профессор Джю. Херман саяси жетекшілерді келесідей жіктеген:

Ту көтерер саясй жетекші;

Қызымет етуші топ бастар;

Саудагер топ бастар;

Өрт сөндіруші топ
бастар;

Авторитарлы жетекші
өз жұмысында күш
қолдануға сүйеніп
жалғыз өзі басқарғысы
Келеді.

Демократиялық жетекші алдағы
мақсатты белгілегенде және оны
іске асырғанда қасындағы
адамдардықатынастырып,
олармен ақылдаса отырып
Шешеді.

Формалды жетекші
белгіленген ережелер
арқылы басшылық
орынға тағайындалады.

Формалсыз жетекші
қатысушылар
өздері таңдайды.

Саяси серкенің жұмысы

“Диогностикалық”міндет: саяси серкелер
қалыптасайын деп келе жатқан жағдайды зерттеу
арқылы оған баға береді; яғни “диагноз” қояды.

Саясатты белгілеу; жетекші өзінің табының,
жақтастарының мақсатына сай шешілетіндей
саясатты тауып, соны орындауға тапсырма береді.

Іске тарту: жетекші өзінің белгілеген саясатын
іске асыруға тырысады. Ол үшін өзінің тобы,
жақтастарыоның іс - әрекет жоспарын қолдау
керек.