Сыни тұрғыдан ойлау арқылы өзін – өзі реттеу

Оңтүстік Қазақстан облысы Мақтарал ауданы В. Комаров атындағы жалпы орта мектебінің модераторы,  І деңгейлі география пәні мұғалімі Коучинг тақырыбы Жалпы мақсат Негізгі идея Оқу нәтижесі Негізгі жұмыстар, уақыты Мұғалімдерге психологиялық ахуал туғызу (5  минут) «Жылдамдық» тренингі Сыни тұрғыдан ойлау арқылы өзін – өзі реттеу Оқушылардың бойында сыни ойлау дағдыларын қалыптастыру маңыздылығы туралы түсінік бере отырып,  өзін – өзі реттеу жолдарына бағыттау Сыни ойлау дағдыларын дамыту құралдарымен  таныстыру.  Мұғалімдер СТО арқылы өзін – өзі реттеу жаттығуларын орындай отырып, негізгі проблемалық мәселелерді шешеді, өзара ой бөліседі, экология тақырыбының маңыздылығын Мұғалімдер жаңа әдістерді үйрене отырып, өз тәжірибесінде айқындайды. қолданады Мұғалімдердің іс­әрекеті Тапсырма негізінде жаттығулар орындайды, бір – бірімен етене танысады. Коучтың іс­әрекеті Мұғалімдермен сәлемдесе отырып, жағымды  орта қалыптастыру мақсатында әріптестерді  ортаға шақырамын. Өзара танысу рәсімі  болады. Есімдерін айта отырып, өзі ұнатқан бір  әріппен байланыстырып өзін бағалайды. Бірге  жұмыс істеу барысында өзін – өзі реттеуге  шақырамын. Жылдамдықта әріптестердің  есімдерін әр түрлі бағытта (шеңбер ішінде  тұрып) атап есте сақтауға  бағыттаймын. Мұғалімдер қолдарына қағаз бен қаламдарын  алып, шеңберлене тұрады, сол жаққа бұрылып,  аудитория ішінде шеңберді бұзбай жүре  бастайды. Олар алдында тұрған  әріптестің «Қозғалыстағы сурет» арқасына қағазды қойып, өзінің соңындағы  әріптесінің суретін салуға тырысуы керек. Бұл  жерде келесідей ережелерді сақтаған орынды: ­ Тоқтауға болмайды! ­ Шеңбер жүруін тоқтатқанша суретті сала беру керек. ­ Суретке ренжуге болмайды! Мұғалімдер сурет салған парақтарға өз қолдарын қойып, суреті салынған әріптесіне тарту етеді. Мәселені шешуде ынтымақтастық­ тың маңызды лығын айтады. Топ ережесін жасау және топқа бірігу Суретті деректер көмегімен  «Табиғат» және «Экология» топтарына бірігуін сұраймын. Әріптестер тапсырма 2 мин Суреттер бойынша топ ережесін айқындау және негізінде 2 топқа топ мүшелерінің рөлдерін нақтылауға бірігеді. шақырамын. Экология деген не? Табиғат   ұғымымен талдау жасауға бағыттаймын. Мұғалімдер топ ережелерімен және топ мүшелерінің ролдерімен танысады. Таныстырылым СТО 2 мин «Табиғат сұлулығы» бейне фильмі, таныстырылым 3 мин Жаттығу жұмысы Топпен жұмыс 5 мин Сыни тұрғыдан ойлау мағынасы мен мақсатымен таныстырып өтемін. Әріптестер өз ойларымен бөлісе Бейне материал көрсете отырып, табиғат көрінісімен тыныстауға шақырмын. «Менің  өмірімдегі табиғат» Әріптестердің бір – бірін жете тануға мүмкіндік береді. Қатысушыларға 1...4  дейін параққа жазуды сұраймын. 1. Тылсым дүние ... отырып, СТО бағыттарымен танысады. Табиғаттың керемет әсемдігін көріп жандана түседі. Әріптестер тапсырманы орындайды. Бір – бірімен жақсы араласа бастайды Тапсырманы орындағаннан кейін әр топтан 1 Қалам, А4 парағы адам табиғат жайлы ой шертеді. . «Тылсым дүние» суреттер не дейді? «миға шабуыл» Де Боно Алты қалпағы бойынша тапсырманы орындау «Ақ, Қара, Көк» Қалпақтар жарысы 10 мин Сергіту сәті «Табиғат тазалығы» 5 мин Шығармашылық жұмыс      6 мин Әріптестер өз ойларын ортаға салады. Қалпақтың иесі рөлге кіріп образдан шығады. «Смайликпен» бағалап отырамын Суреттерді көрсете отырып, әріптестердің ойларына жол беремін. 1. Екі айналы табиғат 2. Бостандыққа жол бар ма? 3. Шырбалаң өмір... «экоға тәуелді ауытқу» диагнозы. Табиғаттың зиянды жақтарының адам ағзасына кері әсерінен туындайтын ауру түрі. Табиғатты жеке қорғау мүмкін емес. Сондықтан бүгінгі сабақта бірге жұмыс жасау арқылы басқа әріптестердің көмегіне сүйенуіңізге болады. Түрлі жаттығулар арқылы топпен жұмыста дұрыс шешім қабылдауыңыз бұрынғыдан да ептірек болады.  Өйткені табиғаттың өзгеруі әрқайсымыздың  іс ­ әрекетімізге байланысты. «Смайликпен» бағалап отырамын «Табиғат тазалығы» бойынша қоқыстан жасалған «допты» тақтаға тигізе отырып, жәшікке түсіру Топтық жұмыс 1топ   «Жер» ғаламшарын жинау 2 топ. «Жер» ғаламшарынан үндеу «Смайликпен» бағалап отырамын Допты дұрыс лақтыру арқылы мәреге жеткізеді. Әр топ берілген тапсырмамаен жұмыс жасайды. Кері байланыс 3 мин «Шемодан, қоқыс шелегі, ет тартқыш» әдісі бойынша жұмыстың қорытындысына баға Кері  байланыс жасайды. беруді сұрайды. Бүгінгі  коучинг сабағымда   «Оқушылардың  бойында сыни ойлау дағдыларын қалыптастыру  маңыздылығы туралы түсінік бере отырып,  өзін  – өзі реттеу жолдарына бағыттау. Сыни ойлау  дағдыларын дамыту құралдарымен таныстыруды»  жөн көрдім.  Семинарға келген  әріптестерді өзара таныстыру менің негізгі  міндетім екендігін жадымда ұстай отырып,  ұстаздарды  ортаға шығуға шақырдым.   Шеңбер бойында тұрғанда  «Жылдамдық»  тренингін өткіздім. Өзара танысу рәсімі болды.   Есімдерін айта отырып, өзі ұнатқан бір әріпті   байланыстырып өзін бағалады. Мысалы «Айгүл  – ұқыпты» ­ деп үлгі ретінде өзімді таныстырып өттім.  Бірге жұмыс істеу  барысында  өзін – өзі реттеуге шақырдым.. Жылдамдық  бойынша  әріптестердің есімдерін әр түрлі  бағытта (шеңбер ішінде тұрып) атап есте сақтауға  бағыттап отырдым. Бірнеше рет   қайталау арқылы  мұғалімдер бір – бірін есте сақтап, көңілдене бастады. Келесі кезекте мұғалімдердің  қолдарына қағаз бен қалам беріп,  шеңберлене тұрғыздым, сол жаққа  бұрылып, аудитория ішінде шеңберді бұзбай жүруді талап еттім.  Олар алдында тұрған   әріптестің арқасына қағазды қойып, өзінің  соңындағы әріптесінің суретін музыка ырғағымен  қозғала отырып  салуы керектігін ескерттім,   Бұл жерде келесідей ережелерді сақтаған орынды  екендігін алдын – ала ескерттім.  «Тоқтауға болмайды! Шеңбер жүруін  тоқтатқанша суретті сала беру керек. Суретке  ренжуге болмайды!». Ұстаздар көңілдене келісті.  Тренинг соңында  сурет салынған парақтарға өз  қолдарын қойып, суреті салынған әріптесіне тарту етті.     Табиғат  пен Экология  тобына пазыл бойынша біріктірдім.  Таныстырылым  деректерін көрсету арқылы  «Сыни тұрғыдан ойлау арқылы өзін – өзі реттеу»  тақырыбындағы өзекті мәселені шешіп алдым, ұстаздармен бүгінгі күндегі оқу мен  оқыту үрдісіндегі СТО мен өзін  ­ өзі реттеу жолдарымен таныстырып өттім. Дәстүрлі   сабақпен СТО сабақтарының арасында оқушы белсенділігін талдауға шақырдым.   Суретті деректер арқылы экологиялық жағдаяттың адамның ми жүйесінің дұрыс жұмыс жасауына да кедергі келтіретіндігін анықтамалар арқылы дәлелдедік.    Шырбалаң өмір... Әріптестермен  ғаламдану заманындағы «экоға тәуелді ауытқу» диагнозы бойынша ой  толғау сәті болды.  Табиғаттың зиянды жақтарының адам ағзасына кері әсерінен  туындайтын ауру түрі. Табиғатты жеке қорғау мүмкін емес. Сондықтан бүгінгі сабақта  бірге жұмыс жасау арқылы басқа әріптестердің көмегіне сүйенуіне болатындығын үнемі ескертіп отырдым, жағдайдан шығу барысында өзін – өзі реттеу жолдарынан өтіп отырды. Табиғатпен тілдессем» айдарымен Де Бононың алты қалпағы арқылы тікелей  экологиялық жағдайды талдауға шақырдым.  Образға ұстаздар шын мәнінде кіре алды, экология тақырыбы жан – жақты бүгінгі  әлеммен байланысып талданды.  Ақ қалпақ: деректер мен шынайы ақпаратқа негізделген бейтарап  ұстаным Қызыл қалпақ: болжам, интуиция, ішкі сезімдерге негізделген эмоциялық ұстаным Қара қалпақ: «кері» (негатив) дәйектеуге негізделген сыни, сараптамалық ұстаным Сары қалпақ: болашаққа сенімге, жағымды (позитивтік) дәйектеуге  негізделген оптимистік ұстаным Жасыл қалпақ: келешекті, өсу мүмкіндіктері мен жаңа идеяларды  анықтайтын креативті ұстаным Көк қалпақ: жоспарлы әрекет, нақты ұйымдастыру, бақылау мен міндетті  түрде шешім қабылдауды көздейтін салқынқанды ұстаным.  сабақтарында Қалпақ сырлары ашылып ұстаздармен жеке жұмыстар ерекше өтілді. «Табиғат тазалығы» бойынша  әріптестерге тосын тапсырма бердім : қоқыстан жасалған «допты» тақтаға тигізе отырып, жәшікке түсіру.«Бүгінгі күнге дейінгі алған  жағымсыз  жақтарыңызды еске түсіріп мына «қоқысты» мыжғылау арқылы ішіне салыңыз, ешнәрсе  ұмыт қалып кетпесін» ­ деп жаттығу жасауға шақырдым, сосын эстафета ойынына  шақыра отырып, екі топқа екі экологиялық шелекке «қоқысты» жылдыа алыстан жарыса тұрып түсіруді сұрадым. Шын мәніндегі әріптестер әрекетін көрдім. Топтардан тек 3 –  3 ұстаздар ғана түсіре алды. Мен семинардағы  меймандардың көздеріне қарай отырып,  шелекеке түскендердің проблемалары кетті, сіздер босадыңыздар деп  айта келе біраз  үнсіздік жасадым... Бәрі ұзақ ойға шомып кеткен еді. Ал шелеккке түспей қалғандардың ...  деп айта келе ... әріптестерге қарадым, қобалжу мен өкінішті түрлерінен айқын  көрдім де бірден « барлық проблемаларыңыз сумен ағып кетті» ­ деп тұңғиықтан шығып кеттік. Бәрі қуанды, шын мәнінде экологиялық проблема әріптестермен болды, алайда  шешу жолдары да айқын болды, мен қуандым. «қоқыс шелегі,  еттартқыш, шабадан»  әдістерімен бағаланды, әріптестер «шабаданды» таңдады. Осы семинардан алған әсерлері бойынша талдау жұмысында әріптесім Жандостың  «Әріптестерді қимыл үстінде сыни ойландыра білді, әрбір кезекті қадамды дұрыс  қолдана білді, сыни тұрғыдан ойлау арқылы мінсіз тренер ретінде коучинг барысында  ұтымды ой – пікір, ұсыныс әдістер арқылы тұлға тәрбиелеуге бағыттап отырды. Шын  мәніндегі ойландыратын  жаттығулар мен тапсырмалар әріптестердің көңілінен шығып  жатты» деген көзқарасынан сабақтың тиімді өтілгендігін білдім. Сабақтың  жетістігі: тақырып мазмұны мен мақсатының нәтижесінде көрінуі,  әріптестердің ойлана отырып,  тапсырмаларды бар ықыласыммен орындауы. Ұтымдылығы: Әріптестер арасындағы экологиялық проблемаларға СТО арқылы қарай  алуы, ойларының ашықтығы. Алға қойған мақсатым: СТО – ны сабақ үрдісінде барынша жиі қолдану. Ұстаздар «Сыни тұрғыдан ойлау арқылы өзін – өзі реттеу» коучингісін талдау үстінде.