Тақырыбы: «Дидактикалық ойындар арқылы балалардың тілдерін дамыту» 1-4 сынып

Тақырыбы:   «Дидактикалық   ойындар   арқылы   балалардың   тілдерін дамыту» Кіріспе     Мектеп жасына дейінгі баланы дамытатын, өсіретін әрі тәрбиелейтін негізгі іс­ әрекет – ойын.   Ойын   арқылы   бала   өзін   қоршаған   ортамен,   табиғатпен,   қоғамдық құбылыстармен,   адамдардың   еңбегімен,   қарым­қатынастармен   танысады. Халқымыз ойындарды тек  балаларды алдандыру, көңілін көтеру әдісі деп қарамай, жас ерекшеліктеріне сай олардың көзқарастарын, міңез­құлқын   қалыптастыру   құралы   деп   ерекше   бағалаған.Ойын   негізінен балаларға   дене   шынықтыру   және   эстетикалық   тәрбие   берудің   маңызды құралы.   Ойын   балаларды   ұйымшылдыққа   үйретеді.   Ойынның   түрлері   көп, соның   ішінде   маңыздысы­дидактикалық   ойын.   Сондай­ақ   балалардың адамгершілік сезімін оятуға, адамдармен дұрыс қарым­қатынас жасау, еңбек адамдарына, басқа ұлт өкілдеріне, достық, туған жеріне сүйіспеншілік сезімін тәрбиелеуге көңіл бөлінеді. Дидактикалық ойындар арнайы мақсатты көздейді және нақты міндеттерді шешеді. Ойынның   міндеті­   баланың   қызығушылығын   оятып,   белсенділігін   арттыру мақсатында іріктеліп алынатын нақты мазмұнмен анықталады. Дидактикалық ойындар­балалар үшін өзіне тән жүру барысы, мақсаты, маңызы бар әрекет. Ойындарды бала тәрбиесіне енгізу үшін тәрбиешілер көптеген жұмыстарды атқарады.   Дидактикалық   ойындарды   тиімді   пайдалану   сабақтың   әсерлігін,   тартымдылығын,   белсенділігін,   баланың   ынтасын   құшейтеді.   Ойын   ережесі балалардың түсінуіне оңай, қарапайым, әрі қысқа болу керек. Кейде ойынның мазмұны,   ережесі   балаларға   дұрыс   түсіндірілмейді   де,   балалар   оған қызықпайды,   зейін   қойып   тыңдамайды.   Оның   үстінде   дидактикалық материалдар мен көрнекіліктерге жеке көңіл бөлу керек. Балалардың таным қабілетін,   логикалық   ой   өрісін   кеңейтіп,   сабаққа   ынтасын   арттыруда дидактикалық тапсырмаларды өз беттерінше орындау үшін тәрбиеші көркем әдебиет оқып беру, алдын­ала жұмыс жүргізу керек.        Дидактикалық ойындар үш топқа бөлінеді: 1. Заттық   дидактиаклық   ойындар­   дидактикалық   ойыншықтармен   және   түрлі ойын материалдарымен ұйымдастырылады. 2. Үстел  үстінде   ойналатын   дидактикалық   ойындар­   “Лото”,   «Домино» және тағы басқа. 3. Сөздік дидактикалық ойындар.  Дидактикалық ойын балалардың қоршаған орта туралы түсінігін кеңейтеді, баланы   ойнай   білуге   баулып,   ақыл   –   ой   қызметін   қалыптастырады,   әрі адамгершілікке тәрбиелеу құралы болып табылады. Дидактикалық ойынның ережелері   балалардан   ұстамдылықты,   тәртіптілікті   қажет   етеді.   Сонымен қатар дидактикалық ойлау қабілеттерін, ізденімпаздығын арттырады, сөздік қорларын   молайтуға   көмектеседі.   Балалардың   сабаққа   қызығушылығын арттырады, белсенділік танытып, бағдарламалық материалдарды меңгеруіне ықпал етеді.       Дидактикалық   ойындардың   тиімділігі­сабақтың   әр   кезідегі   орны   мен міндетін,   мақсатын   дәл   анықтауға,   оны   қолданудың   теориясы   мен практикасын   тәрбиешінің   жетік   меңгеруіне,   шеберлік   танытуына,   ойынға қажетті   материалдарды   алдын­ала   дайындап   алуға,   балаларды   белсенді қатыстыруға   байланысты.   Ойындарды   өткен   сабақты   қайталау,   естеріне түсіру кезінде қолданған пайдалы.      Ойын түрлерін сабақ мазмұнына қарай белгілі бір мақсатта таңдап алу керек.   Мазмұнды   ойындарды   қайталай   бермеу   керек,   ол   үшін   өтілетін сабақтын тақырыбына сәйкес келетін ойын түрлерін күні  бұрын реттеп, оны жүргізудің   тиімді   тәсілдерін   ойластыру   қажет.   Барлық   сабақтарда дидактикалық   ойындар   қолданылады,   оны   сабақтын   ортасында   қолданған ыңғайлы.        Баланың тілін дамытуда ауызекі сөйлеу, тілдің дыбысталу мәдениетіне тәрбиелеуде,   байланыстырып   сөйлеу,   сөздік   қорын   дамыту   үшін   сабақта және сабақтан тыс уақытта ойналатын дидактикалық ойындардың маңызы зор. Ойын шарттары мен көрнекіліктерін пайдалану арқылы   баланың жеке басын,   ойын   әрекетін   дамытуға   болады.   Дидактикалық   ойындар   баланың ақыл­ойын   дамытуға,   ойлауын,   қабылдауын,   есте   сақтауын,   зейінін, салыстыру, жіктеуге, өзін­өзі бақылауға үйретеді. Дидактикалық ойындарды іріктеугде баланың ойынды саналы түсініп, оның шартын дұрыс орындауға тырысып, белгілі бір нәтижеге жету мақсаты көзделеді. Ойын мақсатына сай ойын  шартын, оындап,  ондағы  сұрақтар  мен  тапсырмаларға  жауап  беруге дағдыланады.   Ойын   шартын,   ережесін   қатаң   сақтау   арқылы   онда жолдастарын тыңдай білу, олардың қатесін түзетуге белсенділік көрсетуге ынталандырылады.      Дидактикалық   ойындарды   тіл   дамыту   сабақтарында   пайдаланудың   тиімділігін   тәжірибе   көрсетіп   отыр.   Сабақты   бекіту,   сабақта   меңгерген материал туралы түсінігін кеңейту, баланың шығармашылығын дамыту, тіл байлығын молайту үшін ол ойындар сабақтың тақырыбына, мақсатына сай таңдалып алынады.    Сабақтың қызықты, тартымды өтуі үшін дидактикалық ойындарды дұрыс ұйымдастыру керек. Сабақта дидактикалық ойындарды қолданып отырсақ қана мақсатқа жетіп отырамыз. Айы  Қыркүйек  Перспективтік жоспар  Тақырыбы   «Ертегі ойлаймыз»  «Болады­болмайды»  «Керек әріпті тап»  «Ойын әлеміне» «Сөзтізбек»  «Асық»  «Қуыршақты киіндіру»  «Бір әріптен басталатын әңгіме»  «Кімнің әңгімесі  қызықты»  «Туысқанның тап»  «Бір әріптен басталатын әңгіме»  Қазан  Қараша  Мақсаты  Балалардың қиялдарын,  тілін, шығармашылық  елестерін дамыту.  Балалардың қиялдарын,  алғырлығы мен ойларын, тілдерін дамыту. дыбыстық талдау  жасауды үйрету,  зейінділікке тәрбиелеу.  Балалардың үй­ жануарлар туралы  білімдерін тиянақтау,  төлдерін жекеше, көпше  түрде айтуға үйрету.  Сөздер ойлап, олардан  дұрыс сөйлем  құрастыруды үйрету.  Білімқорларын кеңейтіп, сөйлеу мәдениеттерін  арттыру.  Жыл мезгіліне  байланысты киімдерді  дұрыс таңдап аттарын  атау. Әріптер жайлы  білімдерін тиянақтау.  Бірнеше сөзі бір  дыбыстан басталатын  шағын әңгіме құрастыру  арқылы балалардың  ойлау қабілетін, тілін  дамыту.  Заттын қасиетін  анықтап, салыстыру  арқылы тілдерін дамыту. Желтоқсан  «Буыннан сөз құрастыр» Буындарды оқып, сөз  құрастыру, ойлау «Сипаттап бер»  «Тез айт»  «Сөйлемді аяқта» Қаңтар  Санамақтар  Сөздер туралы ертегі  ойлап табу  Екі әпке  «Кім көбірек» Ақпан  «Кімде қандай зат»  «Салыстыр»  «Кеңестікті бағдарлау»  «Буыннан сөз құрастыр» Наурыз  «Қай әріптен  басталады»  қабілеттерін дамыту.  Балаларды заттарды  сипаттауға үйрету.  Жануарларды, құстарды жәндіктер туралы  білімдерін бекіту.  Сандарды үйрету  тілдерін ширату, есте  сақтау қабілеттерін  дамыту.  Балалар сөздер мен  дыбыстар туралы шағын  ертегілер құрастыру  арқылы тілдерін дамыту. Балаларды  байланыстырып  сөйлеуге үйрету, ойлау  қабілетін дамыту,  заттың түрлерін  анықтауға, оларға әр  түрлі көзқараста қарауға үйрету.  2 затты салыстыра  білуге,  айырмашылықтарын  ұқсастықтарын дұрыс  айтуға үйрету.  Балалардың ойлау  қабілетін дамыту, қысқа  сөйлемдер құра  білулерін қалыптастыру. Кеңістікті бағдарлау  жөніндегі кеңейту ойын  әдістері, өлең, ребус  санамақтар пайдалану  арқылы балалардың  тілін дамыту.   Затты атау, бірінші  әріпін дұрыс жазуға  үйрету.  «Не ненің ішінде?»  Жүйелі ойлауын, тілін «Апта күндері»   «Мағынасын тап» дамыту.  Апта күндері туралы  білімдерін кеңейту.  Сәуір  «Қалаларға саяхат»  «Кімге нені  сыйлаймыз?»  «Ұқсас сөздерді тап» «Сиқырлы сөздер» Мамыр  «Көлік»  «Қандай әріп артық»  «Ойыншық сатып ал»  «Жол» ойыны  Қалалар туралы  білімдерін тиянақтау.  Сөйлемдерді құрастыру. Ұлдардың, қыздардың  киімдерін ажырата  білуге, дұрыс атауға  үйрету ұқсас сөздерді  табу үйрету, әдептілік  ұғымның мәнін  түсіндіру.  Суреттеу жұмбақтарын  құрастыруды үйретуді  жалғастыру,  жаңылтпаштар айтуда  дауысы күшін реттей  білуді дамыту.  Ойлау қабілетін дамыту. Екі буыннан тұратын  ойыншық сатып алу  арқылы сөздерді буынға  бөлуге үйрету.  Есін, зейіннін, қиялын  дамыту. Мазмұны 1.Кіріспе ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 2 2.Тақырыптың көкейстілігі­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­4 3.Перспективтік жоспар­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­5 4. Ойындар­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­8 5. Қолданылған әдебиеттер­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­21 Дидактикалық ойындар