Тема: [Йа] өнө һәм Я хәрефе.

Тема: [Йа] өнө һәм Я хәрефе. Маҡсат: 1) Я хәрефенең ҡалын ижекле һүҙҙәрҙә яҙылыуын  миҫалдарҙа күрһәтеү был хәреф ингән һүҙҙәрҙе күреп  яҙырға өйрәтеү; 2) Һүҙ башында, уртаһында, аҙағында [йа] өнө ишетелгән һүҙҙәрҙе  тыңлау һәм уларҙы дөрөҫ яҙа белеү күнекмәһен үҫтереү,  бәйләнешле телмәрҙе камилләштереү; 3) Тәбиғәткә ҡыҙыҡһыныу уятыу, башҡорт халыҡ ижадына һөйөү  тәрбиәләү. Йыһазландырыу: китап, дәфтәр, ручка, таҡта, ҡояш, япраҡ, оя,тауҙар  һүрәте, мәҡәл, йомаҡ, Ямал, ҡуян, ҡая. Ι«Психологик атмосфера» ситуацияһы тыуҙырыу.  Дәрес барышы. Бөгөнгө матур көнгә күҙ һалайыҡ, һауа, ҡояш, ағастар… Барыһы ла ниндәй  йәмле! Матур! Уларҙан күңелебеҙгә йылылыҡ, йөҙөбөҙгә яҡты нур, тәнебеҙгә  сәләмәтлек алайыҡ. ­Уларға нимә әйтәйек? Рәхмәт! Хәйерле көн! II “Уңыш “ ситуацияһы тыуҙырыу.  Уҡыу мәсьәләне ҡуйыу. Эште төркөмдәрҙә ойоштороу,  матур яҙыу минутлығы. ­ Дәфтәрҙәге һүҙҙәрҙе дөрөҫ, матур яҙығыҙ. (Ҡояш,оя). а) ­ Беренсе һүҙҙе уҡыйыҡ. Ҡояш һүҙендә Я хәрефе ҡайҙа килә? (Уртала). Аҫтыны һыҙығыҙ. б) ­ “Оя” һүҙендә Я хәрефе ҡайҙа килә? (Аҙаҡта) ­ Әйҙәгеҙ числоны яҙайыҡ. Класта эш. в) ­ “Япраҡ” һүҙен яҙайыҡ. Был һүҙҙә Я хәрефе ҡайҙа килә? (Башта). Аҫтына һыҙығыҙ. ­ һеҙ ниндәй хәрефтең аҫтына һыҙҙығыҙ? Тимәк беҙ дәрестә  ниндәй хәреф тураһында өйрәнәбеҙ? ­ Эйе, уҡыусылар беҙ һеҙҙең менән ике өндө белдереп килгән Я хәрефе  тураһында өйрәнәбеҙ.  3) ­ Бирелгән һүҙҙәрҙән матур итеп һөйләмдәр төҙөп, схема  аҫтына тура килтереп яҙайыҡ.  ΙΙΙ ;2м2ли эшт2р.      ­Һеҙгә һөйләм төҙөргә ярҙам өсөн һәр төркөмгә, өлөштәргә бүленгән  һүрәттәр бирелә, ә һүрәт артына һүҙҙәр яҙылған.    ­Был предметтарҙың нимә икәнен белеү өсөн йомаҡ ҡояйыҡ. I төркөмгә: Иртә килә, кис ҡайта. (Ҡояш).   ­Ҡояштың нуры артында яҙылған һүҙҙәрҙе уҡыйыҡ. Үҙегеҙгә    оҡшаған бер  һөйләмде яҙайыҡ. (Таҡтаға бер уҡыусы сығып яҙа).                                                                        (Һаран йылыта. Һары ҡалҡты.)            ?ояш        көлә.  II төркөмгә: Яҙ килһә­йәшәрә, көҙ етһә­һарғая. (Япраҡ).                                                        (Ҡоро шыптырлай. Еүеш йәбешә.)       Һары  япраҡ    ҡойола. III төркөмгә: Балтаһыҙ, ҡулһыҙ бәләкәй генә өй эшләнгән. (Оя).                                                        (Киң, ҙур, бәләкәй).         Оя       матур. ­ Һөйләмдәр тураһында нимә әйтергә мөмкин?  Һығымта яһау. ­Һөйләм баш хәрефтән башлана, аҙағында нөктә ҡуйыла.  Башҡорт һөйләмендә хәрәкәтте белдергән һүҙ уның аҙағына ҡуйыла. IV. Маҡсат ҡуйыу. Эште планлаштырыу. ­ [Йа] өнө ниндәй хәреф менән тамғаланғанын белгегеҙ киләме?  Улай  булһа тыңлағыҙ. 1) «Хәрефтәрҙә ыҙғыша икән». ҡ Борон­борон заманда был тирмәлә өндәр генә йәшәгән ти. Бер мөйөшөндә  тик  алын һуҙын ы өн хәрефтәр, икенсе мөйөшөндә тик нәҙек һуҙын ы өн хәрефтәр йәшәгән. Шулай әҙәмсә килешеп торғанда Й хәрефе ғауға һала  башлаған:  ҡ ҡ ­ Кит,кит! Һинең менән йәнәш тормайым! –тигән ул А хәрефенә.­ Килмә  лә эргәмә, баҫма ла!­тип екергән ғауғасыл Й хәрефе. А хәрефе илап ебәргән. Шунда Я хәрефе түҙмәгән. ­Нисек оялмайһығыҙ? Ниндәй тауыш  күтәрҙегеҙ, ­ тигән дә келәткә индереп йоҙа лап  уйған уҫал, яман, боҙоҡ хәрефтәрҙең береһемен, үҙем яҙылам, ­ тип килеп  баҫ анҡ . Шул ва ыттан алып Я яҙылған һүҙҙәрҙә уның урынына Й һәм А  өндәре ишетелә лә тора. . ­ Үҙем хәйләкәр,  ҡ ҡ ҡ ­ Һүҙҙәрҙе уҡыйыҡ: Ямал­[йамал],  уян­[ уйан], ҡ ҡ   ая­ [ айа]. ҡ ҡ 2) Уҡыу мәсьәләһен сисе1. Һығымтаға модель яһау.  ­ Тимәк я хәрефе ниндәй һүҙҙәрҙә яҙыла? Я хәрефе ҡалын һүҙҙә яҙыла. Башта  ла, уртала ла, аҙаҡта ла тора. Ә урыҫ әҙәби теле аша ингән һүҙҙәрҙә урыҫ  телендәгесә яҙыла, армия, Ваня.      ( 1 слайд)                                                                                                                             №16                                    башында         урта3ында       а6а4ында                                         [йа]                 [йа]                 [йа]                                                               я                      я                      я Физминутка. Бер эйелә, бер бөгөлә, япраҡтар көслө елгә. (Кәүҙәне бөгөү).                    Ҡояшты ла онотмай, (кәүҙәне әйләндереү).  Уны күҙәтә гел дә. (башты борғолау).    V. Практик эштәр.    1)  Үҙ аллы. 229­сы күнегеү.   ­Өндәр менән тамғаланған һүҙҙәрҙе        хәрефтәр менән яҙ. Мәҫәлән: Яман,  ялҡау, ҡояш, янғын, ябыҡ, ярсыҡ, сынаяҡ, ялған, шаян. 2) Түбәндәге һүҙҙәргә Я хәрефен ялғап яҙығыҙ.  (2слайд )                                                                               (2слайд)          I төркөм                                                               I тΙ өркөм  Той, туй, тай, һый, тый.                                   Ҡый, ҡой,  йылмай, янтай. (2слайд)                           III төркөм                            Ҙурай, турай, йый, уй, ҡуй.  VI. Дәрескә рефлексив анализ. Бөгөн дәрестә нимәгә өйрәндегеҙ? Был эштәр беҙҙе нимәгә өйрәтте ? VII. Баланың хеҙмәтен, эшмәкәрлеген баһалау.     Бит 110, 230­сы күнегеү. ­ Кем үҙен дәрестә, яҡшы эшләнем ти, ҡыҙыл түңәрәкте алып ҡала, кем  һәйбәт эшләнем ти, йәшел түңәрәкте алып ҡала. Ишбулды ауылы урта мәктәбе Тема: [Йа] өнө һәм Я хәрефе. (2 класс)                                                 Башланғыс кластар                                                             уҡытыусыһы: Хәйбуллина М.Ғ. 2018 йыл.