TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI
Оценка 4.8

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

Оценка 4.8
Научно-исследовательская работа
docx
география
Взрослым
30.06.2019
TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI
Ushbu yo`riqnomada Toshkent viloyatida joylashgan ziyoratgohlar va muqaddas qadamjolar haqida ma’lumotlar berilgan bo`lib, viloyatdagi eng diqqatga sazovor joylari, ularning turistik imkoniyatlari, xususiyatlari ko`rsatilgan. Ushbu yo`riqnoma umumiy o`rta ta`lim maktablari hamda akademik litsey va kasb-hunar kollejlari o`qituvchilari, oliy o`quv yurtlarining pedagog mutaxasis tayyorlovchi yo`nalishlari hamda geografiya yo`nalishi bakalavr, magistir talabalari, malaka oshirish institutlari tinglovchilari hamda sayyohlar uchun mo`ljallangan.
Баратова Азиза.docx
TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA            Bajardi: Mirzo Ulug`bek nomidagi O`zbekiston milliy universiteti Geografiya   va tabiiy resurlar  fakulteti III­ bosqich geografiya yo`nalishi talabasi  Baratova Aziza  Ilmiy rahbar :  p.f.n. dots. Nikadambayeva H.B  TOSHKENT  ­ 2019 1 Ushbu yo`riqnomada Toshkent viloyatida joylashgan ziyoratgohlar va muqaddas qadamjolar   haqida   ma’lumotlar   berilgan   bo`lib,   viloyatdagi   eng   diqqatga   sazovor joylari, ularning turistik imkoniyatlari, xususiyatlari ko`rsatilgan. Ushbu yo`riqnoma umumiy   o`rta   ta`lim   maktablari   hamda   akademik   litsey   va   kasb­hunar   kollejlari o`qituvchilari,   oliy   o`quv   yurtlarining   pedagog   mutaxasis   tayyorlovchi   yo`nalishlari hamda geografiya yo`nalishi bakalavr, magistir talabalari, malaka oshirish institutlari tinglovchilari hamda sayyohlar uchun mo`ljallangan. Bajardi: Mirzo Ulug`bek nomidagi O`zbekiston milliy universiteti Geografiya   va tabiiy resurlar  fakulteti III­ bosqich geografiya yo`nalishi talabasi  Baratova Aziza  Ilmiy rahbar :  p.f.n. dots.v.b.Nikadambayeva H.B  Mavzu: Toshkent viloyatidagi ziyoratgohlar 2 Mundarija: Kirish 1. Ulug’ avliyolar nomi bilan bo’g’liq ziyoratgohlar………….…….....6 2. Suv bilan bog’liq bo’lgan ziyoratgohlar…………………………………11 3.Yodgorlik majmuilariga  ega  bo’lgan ziyortagohlar…………………...14 Xulosa………………………………………………………………….18 Foydalanilgan adabiyotlar  ro’yxati……………..………………………19 3 Kirish Istiqlolning   dastlabki   yillaridanoq   muqaddas   ziyoratgohlarga   madaniy   va ma'naviy   merosimiz   yodgorliklari   sifatida   alohida   e'tibor   berildi.   Yurtimizdagi ziyoratgohlar,   tarixiy   yodgorliklar,   noyob   osori   atiqalarni   tiklash,   ta'mirlash   ishlari davlat  siyosati  darajasida olib borilishi   ham  bejiz  emas. Mamlakatimiz hududidagi mavjud   to'rt   mingdan   ziyod   moddiy­ma'naviy   obida   umumjahon   merosining   noyob namunasi sifatida YuNESKO ro'yxatiga kiritilgan. Jannatmakon yurtimizdagi har bir go'shasida bo'lganidek, Toshkent viloyatidagi muqaddas ziyoratgohlar ham xalqimizning tarixi va urf­odatlari, diniy bag'rikengligi, milliy   his­tuyg'ulari,   orzu­umidlari,   ilmiy   tafakkuri,   ma'naviy   salohiyatini   o'zida mujassam etadi. Ayni paytda, xalqimiz tarixida yuz bergan voqea­hodisalarni, ijtimoiy­ iqtisodiy,   madaniy   va   siyosiy   jarayonlarni   o'rganishda   ham   bu   yodgorliklar   muhim ahamiyat kasb etadi. Mazkur   maqbaralar   mahalliy   aholi   doimiy   ravishda   ziyorat   uchun   boradigan muqaddas   qadamjolar,   ruhiy   poklanish   hamda   ma'naviy   yuksalish   maskanlari  hisoblanadi. Xalqimiz orasida ulug' alloma­yu avliyolarning qadamjolariga borib, ularni ziyorat qilish va shunday aziz maskanda toat­ibodat qilib, ular orqali Yaratgandan o'z niyatlarini qay holatda so'rash qoidalari yoritilgan. Qolaversa, quyidagi hadisi sharifda ham qabrlarni ziyorat qilish ta'kidlangan: “Qabristonlarni ziyorat qilib turinglar, zero, u oxiratni   eslatadi.   Oxiratni   eslash   esa   kishini   yovuzlikdan   uzoqlashtirib,   ezgulikka yaqinlashtiradi”.  Amir Temur aziz­avliyolar, shayxlar va sufiylarga cheksiz mehr­saxovat ko'rsatib, ular uchun   maqbaralar,   masjidi   jomelar,   darveshlar   makon   topgan   xonaqolar   qurilishida bosh­qosh bo'lgan. Sohibqironning bu sohadagi faoliyati Toshkentda ham o'chmas iz qoldirgan. Mashhur Ko'yi orifon qishlog'i Toshkentning G'arbiy qismida joylashgan. Bu erda Shayx Zayniddin Ko'yi Orifoniy nomi bilan bog'liq muqaddas joy yuzaga kelgan. 4 Avliyo mozori ustiga qurilgan chog'roq chortoq o'rniga Amir Temurning farmoyishi bilan XIV asr oxirida maqbara qurilgan.      Umuman olganda, vohadagi har bir ziyoratgoh mahalliy aholining hayotida muhim rol o'ynagan. E'tiborli jihati shundaki, ziyoratgohlar kishilarning ongi, tasavvuri, ilohiy va dunyoviy bilimlarni egallashlarida xizmat qilgan. Chunki muqaddas ziyoratgohga dafn etilgan shaxsning kasbi­kori bilan bog'liq xizmatlari turli tarixiy voqealar, xalqimiz urf­odatlari, an'analari bilan yo'g'rilgan. Muhimi, muqaddas ziyoratgohlar vohaning daryo, ariq, buloq, kon, hunarmandchilik, dehqonchilik,   chorvachilik,   daraxt,   turli   dorivor   o'simliklar   o'sadigan   hududlarda shakllanishi   turli   tarixiy,   geografik   omillar   bilan   bog'liq   ekaniga   guvoh   bo'lishimiz mumkin. Toshkentdagi eng yirik ziyoratgohlar Zangiota tumani va Toshkent shahri markazida joylashgan obida bo'lib, ular – Zangiota, Qaffol Shoshiy (Hazrati imom), Shayx Zayniddin bobo, Shayx Xovand Tohur   maqbaralar majmui kabi yodgorliklar turli   davr   voqea­hodisalar   ta'sirida   shakllangan   bo'lib,   o'zining   geografik   va   tarixiy joylashuvi bilan boshqalardan ajralib turadi. Toshkent   viloyatidagi   ziyoratgohlarning   aksariyati   Zangiota,   Ohangaron,   Piskent, O'rtachirchiq,   Bekobod   tumanlari   hududlarida   joylashgan   bo'lib,   ushbu   hududlarda istiqomat qilgan allomalar o'z davrida ilm­fan va madaniyatning rivojlanishiga munosib hissa   qo'shishgan.   Ajdodlarimiz   nomlari   bilan   ataluvchi   muqaddas   ziyoratgohlar xalqimizning turmush tarzi, madaniyati, milliy va diniy qadriyatlari hamda arxitektura va me'morchilikdagi betakrorligi bilan kelgusi avlodlarga ulkan meros sifatida xizmat qiladi. 5 Ulug’ avliyolar nomi bilan bo’g’liq ziyoratgohlar. “Shoabdumalik ota” maqbarasi XII asr   Monik Abdulla Ahmad Qulmuhammad ibn Qodir Yassaviy ta’limoti davomchisi  bo‘lgan. Shodmalikbobo bir nechta sharq tillarini mukammal bilgan. Falsafa, mantiqdan ta’lim bergan, minerologiyani yaxshi bilgan. Buzruk   ota   ziyoratgohi. Bekobod   tuman   Hamza   qishlog'ida   joylashgan.   Asl   ismi Ne'matulloxon Mag'ribiy. X asrning ikkinchi yarmida hozirgi Bekobod tumaniga kelib yashagan, chorvachilik va dehqonchilik bilan shug'ullangan. Olim va taqvodor inson bo'lgan. Ne'matulloxon Mag'ribiy hazratlarini o'z davrida “Hazrati Buzruk” yoki “Buzruk bobo” deb atashgan. Taqdir taqozosi bilan Buzruk bobo o'rta asr o'rtalarida taxminan melodiy 6 950 yillar Buxoro shahridan qadimiy Xo'jand shaxriga qarab yo'lga chiqqan. Bu davrda mahalliy   aholi,   turli   qabilalar   o'rtasida   o'zaro   urushlar   bo'lib   turar   edi.   Xususan, Farg'ona, Xo'jand va O'ratepa shaharlarida ham ziddiyatli to'qnashuvlar bo'lib turgan. Ana shunday ziddiyatlarni bartaraf etishda Buzruk bobo kabi donishmand avliyolarning yordami va madadi katta ahamiyatga ega edi. Hazrat odamlarni imkoni boricha insof va diyonatga,   ahillik   va   ezgulikka   chaqirar   edi.   O'zlarining   betakror   karomatlari   bilan kishilar ko'ngliga iliqlik va huzur bag'ishlagan. “Payg‘ambar ota” maqbarasi XII asr Ko‘p asrlar davomida odamlar bu yerga buyuk mutasavvif, abadiy yashash timsoliga  bosh egish uchun keladi. Payg‘ambar otaning haqiqiy ismi — Jirjis. Afsonada shunday  deyiladi. U payg‘ambarlar va Xudoning elchilari qatoriga qo‘shilgan. Sayid ota ziyoratgohi. A.Artiqov qishloq fuqarolar yig'inida joylashgan. Zangi otaning to'rt xalifalaridan biri. Mahalla va jome' masjid ham uning nomi bilan yuritiladi. 1998­ 99 yillarda maqbara qayta ta'mirlangan. 7 Sayid ota Turkiston avliyolarining ulug'laridan bo'lib, ismlari Ahmad. Biroq u kishi xalq orasida Sayid ota nomi bilan shuhrat qozongan.  Sayid ota bolaligidanoq ilm tahsil eta boshlagan. Buxoro madrasalarida zamonasining ulug' mudarrislaridan ilm o'qigan. Aqliy va naqliy bilimlarda yuksak darajaga erishgan. Madrasada talaba ekan ilm, amal va ixlosda sobit bo'lmoq va komil imonga musharraf bo'lish ishtiyoqida uch nafar birodari bilan bir piri komilni topib etagini tutishga qaror qiladilar. Xullas   Sayid   Ahmad   do'stlari   bilan   birga   tariqat   ustozini   izlab   yo'lga   tushadilar. Toshkent yaqinida yashaydigan Zangiotaning ularga ustozlik qila olishi mumkinligi haqida eshitib, uning huzuriga shoshiladilar. Zangi ota chorvalarini boqib, cho'ponlik bilan kun o'tkazib yurardi. Talabalar rangi qop­qora bo'lgan bu ulug' zotni ayni paytda bir butazordan o'tin terib, yig'ib yurgan bir holatda topib uchrashdilar. Salom­alikdan keyin ular Buxorodagi madrasalarning birida zohiriy ilmlardan tahsil olayotganliklari,   ammo   botiniy   bilimga   ega   bo'lish   uchun   bir   muborak   zotni izlayotganliklarini aytadilar. Shunda Zangi ota: “To'xtanglar, sizlarni shogird etadigan bir zotni qaerdan topish mumkinligini aytaman”, deydi. Bu ko'ngli toza navqirondan xursand bo'lishadi. Shundan so'ng Zangi ota “Bu ishda nasibangiz bizdan boshqasida emasa ekan”, deydi. Bu to'rt yigit Zangiotaning keyinchalik mashhur to'rt xalifasi bo'lib etishadigan Uzun Hasan ota, Sayid Ahmad ota, Sadriddin Muhammad ota, Badriddin Muhammad otalar edi. “Mulla   Bo'ta   Qozi”   majmuasi ziyoratgohi. Mustaqillik   yillarida   e'tibor   berilgan Mulla   Bo'ta   qozi   nomi   bilan   yuritib   kelinayotgan   majmua   viloyatning   XX   asr boshlaridagi ziyo maskanlaridan biri hisoblanadi.  Hozirda “Mulla Bo'ta Qozi” majmuasi Piskent tumanining Muratali qishloq fuqarolar yig'ini hududidada joylashgan. U darvozaxona, hujra, darsxona va masjiddan   iborat. Majmua 1901­1903 yillarda Eshonqul o'g'li Bo'ta tomonidan qurilganligi aniqlandi Mulla   Bo'ta   Qozi   madrasasi   madrasa   sifatida   1903   yildan   1927   yilgacha   faoliyat ko'rsatgan. 8 Bu orada madrasadan ko'plab ziyolilar etishib chiqqan. Mulla Bo'ta Qozi xalqni ziyoli, ma'rifatli qilib tarbiyalash maqsadida qo'shni viloyatlarga borib etuk mudarrislarni olib kelgan. Masalan, andijonlik Abdurahmon qori “Qur'on tilovati” darsidan saboq bergan. Ayni paytda bu kishining farzand va nabiralari Murotali qishlog'ida istiqomat qilishadi. Chinpo'lat,   Xudoyberdi   qorilar,   shuningdek   Otaboy   o'g'li   Mulla   Jo'ra,   Mulla Abdurahmon, Mulla Otaboy kabi murattab qorilar madrasa bitiruvchilaridandir.   Ular madrasada olgan bilmlari bilan xalq xizmatida bo'lganlar. Tojiddin o'g'li Otaboy Piskent tumanidagi   “Piskent”   jome'   masjidida   30   yildan   ortiq   vaqt   davomida   xizmat   qilib kelgan. Xudoyberdi qori xalq orasida “Xudoyberdi bulbul” nomi bilan tilga olingan. Hozirda   ushbu   dargoh   Piskent   tumanidagi   rasmiy   jome'   masjidlarning   biri   sifatida faoliyat yuritmoqda. “Mulla”, “Qozi” degan sharafli nomga sazovor bo'lgan Eshonqul o'g'li Mulla Bo'ta Qozi 1870 yilda Piskent tumani Murotali qishlog'ida tavallud topgan. Tabiatan aql idrokli, ziyrak,   o'tkir   zehnli   bo'lgan.   Bilimga   chanqoq,   ilm­fanni   o'rganishga   havasi   kuchli bo'lib,  diniy  bilimlarni   juda  puxta  o'rgangan.  Ijtimoiy  siyosiy  hayotda  muhim  o'rin tutgan.   Uning   “Mulla”   deb   atalishidan   bilimli   inson   bo'lganini   “Qozi”   unvonidan amaldor bo'lganini bilish mumkin.   Bo'g'ziyon   ota   ziyoratgohi. Piskent­Olmaliq   yo'lidagi   qabriston   ichida   joylashgan ziyoratxona. Ziyoratchilar uchun maxsus bino qurilgan. Qabriston Muhammad (s.a.v) xizmatida bo'lgan Bobo  G'oziy Turk To'g'on nomiga qo'yilgan. Qabristonnnig qizil tuprog'i  Bobo   G'oziyning  dushmanlar  bilan  olishuvda   to'kilgan  qoniga  qorishivudin hosil bo'lgan degan rivoyatlar bor.   9 Suv bilan bog’liq bo’lgan ziyoratgohlar Qirqqiz   ziyoratgohi. tumanidagi  «Qirqqiz”  ziyoratgohi  quyidagi  rivoyat  Toshkent  viloyati,  Piskent bilan  bog`lanadi:  malika  va  uning  40  nafar kanizaklarini  dushman  izma­iz  ta’qib  etadi,  malika so’nggi  ilinjni  qarshisidagi  asov  daryodan  topadi.  Or­nomus  qadri,  erk  va  jasorat tuyg`usi malika va uning kanizaklari tomirida shu daryodan ham kuchliroq, shiddatliroq jo’sh  urardiki,  bu  kuch  ularga  bir  soniya  ham  o’ylashga  izn  bermadi.  Lahza  o’tmay yurakdagi  kuch  va  shiddat  asov  daryo  bilan  qorishib  ketdi.Hozir  bu  yerda  daryoning qurishi  natijasida  hosil  bo’lgan  qirqta  irmoq (buloq)mavjud.  Aytishlaricha,  ular  qirqta qizning  ko’z  yoshlari  emish.  Ziyoratgoh  haqida  yana  bir  rivoyatga  ko'ra  qirqta  go'zal pari bo'lgan. Yurtni yov bosib, qizlarning ta'rifini eshitgach ular tomon bostirib boradi. Shunda pari qizlar dushman qo'lida asir bo'lgandan ko'ra toshga aylanib qolishlarini parvardigordan iltijo qiladilar va o'sha zahoti toshga aylanib qoladilar. Bu erdan chiqqan buloq esa go'yo pari qizlarning ko'z yoshlari emish. Mahalliy   aholining   ta’kidlashicha,   bu   yerning   buloq   suvini   niyatlar   aytib   ichishga ko’plab ziyoratchilar keladi. «Qirq qiz” yoki forscha «Childuxtoron” nomli joylar O’rta Osiyoda ham ko’plab uchraydi. 10 Axtam ahoba ziyoratgohi. To'ytepa shahridagi shu nom bilan yuritiladigan qabristonda joylashgan bo'lib, maqbara Payg'ambar Muhammad (s.a.v.)ning sarbozi, Hazrat Alining yaqin qarindoshi, sarkarda Axtam sahobaga atab qadamjo qilingan. Ushbu nom hamda tarixga   ega   bo'lgan   ziyoratgoh   Surxadaryo   viloyatining   Sherobod   tumanida   ham mavjudligi aniqlangan Rivoyat.   Payg'ambar   Muhammad   (s.a.v)ning   amakisi,   hazrat   Alining   do'sti   bo'lgan Axtam sahoba bizning yurtimizga islom dinini targ'ib qilib kelgan. Kunlarning birida ularga dushman hujum qilgan. Uzoq jangdan so'ng Axtam sahoba engilgan. Bundan xabar   topgan   Muhammad   (s.a.v)   hazrat   Alini   huzuriga   chaqirib,   Axtamdan   xabar olishini   buyuradi.   Hazrat   Ali   o'zining   afsonaviy   Duldul   laqabli   otini   minib,   jang maydoniga etib keladi. Qarasaki, Axtam sahoba qonga belangan, kallasi tanasidan judo qilingan ekan.   Shunda Ali  sahobaning kallasini  tugunga tugib, beliga bog'laydi  va undan uz vaqtida etib kela olmagani uchun kechirim so'rab, uning uchun albatta o'ch olajagini aytadi. Tez orada hazrat Ali dushmanni tor­mor qiladi va otiga minib, yo'lga tushadi. Bir joyga etganda Duldul botqoqlikka botib qoladi va botib qolgan tuyog'ining urnidan iliq buloq chiqadi. Hazrat Ali buloqqa qarab ummatlarga shifo bo'lsin deya duo qiladi. Shuning bilan hazrat Ali do'sti Axtamning jasadini shu erga dafn qiladi va uning boshini Shomga olib ketadi. Shundan so'ng bu er ziyoratgoh bo'lib qolgan. Ziyoratgoh tarixi ilmiy o'rganilmagan. 1992 yilda obodonlashtirilgan. Mavlud oylarida ayollar ko'proq ziyorat qiladilar, shu joyda mavludxonlik bilan shug'ullanadilar   Zarkent ota ziyoratgohi. Zarkent qishlog`ining yuqorisida – tog` yon bag`rida  joylashgan. «Zarkent bobo”, «Qush qo’nmas avliyo” nomlari bilan mashhur bo’lgan  ziyoratgoh. Hozirda ziyoratgoh hududi alohida ajratilgan. 2002­2003 yillarda qayta  ta’mirlangan. Zarkent ota ziyoratgohidagi tabiiy buloq Zarkent qishlog`ini ichimlik suv  bilan ta’minlaydi. Ziyorat qiliuvchilar ham shu suvning shifobaxsh xususiyati  mavjudligi sababli tashrif buyuradilar. Haqiqiy ismi Said Jakpar G‘ozi bo‘lgan Zarkent  ota Muhammad payg‘ambarning izdoshlaridan bo‘lgan. Katta jismoniy kuch sohibi  11 bo‘lgan. Afsonaga ko‘ra, u o‘limini bir necha kun oldin sezgan va jang maydonidan  uning jasadini qidirmaslik, shuningdek, dafn marosimlarini o‘tkazmaslikni so‘ragan.  Tez orada qo‘shin kuchlar teng bo‘lmagan jangga kirishgan. Ko‘pchilik uning dushman  o‘qi oqibatida ilma­teshik bo‘lib, oti bilan yerga qulaganligini ko‘rgan. Biroq jangdan  so‘ng halok bo‘lgan jangchilar orasidan uning jasadi topilmagan. Uning yaqin do‘stlari  u yer ostiga ketayotganligini ko‘rganini ta’kidlagan. O‘sha joyda esa maqbara qurishga  qaror qilingan. Burchmullo   qishlog'ining   “Qadamchibuva”   ziyoratgohi   buloqlari.   Burchmullo qishlog'ining   kirish   qismidagi   past   tekislikdagi   go'zal   darada   joylashgan “Qadamchibuva” ziyoratgoxiga ko'zingiz tushgani  hamon ko'nglingiz yayrab ketadi. Xalq bu joyni Idris (xirstianlarda ENOX) payg'ambar nomi bilan bog'lashadi. Bu afsona haqida shunday rivoyat qilinadi: ­juda qadim o'tmishda Idris payg'ambar shu joylardan o'tadi. Bu erdagi hamma narsa – go'zal tog' manzarasi, adl daraxtlar, musaffo havo unga yoqadi. Atrofida turli nav daraxtlar o'sgan mo''jaz qo'rg'onni ko'rib, bu erda suv yo'qligidan ajablanadi va Alloxga murojaat qilib, “Sen hamma narsani yartguvchisan ammo nega bu erda suv yo'q?” allox javob qildi: “Men   senga   yaratish   qudratini   ato   etdim,   Kaftingni   erga   bos,   shunda   mo''jizani ko'rasan”. Payg'ambar oyog'i ostida yotgan toshga kaftini bosadi, shu zaxotiyoq tosh ostidan besh barmoq kabi yonma­yon beshta joydan suv otilib chiqadi. Bu ko'p vaqtdan beri orzu­umid bilan Alloxga iltijo va ibodat qilib so'ralgan obi­hayot edi. U erning chuqur qa'ridan favvoradek yuzaga otildi. Musaffo buloqlar kundan kunga kuchayib   bordi.   Bugun   Idris   Alayxissalomning   besh   barmog'i   o'rnidan   qaynab chiqayotgan zilol suv tinimsiz oqib, odamlar chanqog'ini qondirib, ruxlariga tetiklik, dardlariga shifo bag'ishlayapti. Payg'ambar   xassasini   suqqan   joydan   esa   chinor   o'sib   chiqqan.   U   bugun “Qadamchibuva”   muqaddas   ziyoratgoxi   osmonini   qoplab,   soya   tashlab   turibdi. 12 Chinorning tanasini to'rt­besh kishi qo'l ushlashib quchoqlashi mumkin. Bu erga tashrif buyurayotgan sayyox va ziyoratchilar go'yo maslahatlashib olgandek chinor atrofini yetti marta aylanib chiqishadi. Bu an'ana qachon tug'ilganini hech kim bilmaydi. Ammo turli yoshdagi mahalliy va ziyoratga kelgan odamlarni ko'rib xursand bo'lasiz. Negaki tabiat va xotira odamlarni – insonlarni birlashtirib  go'yo jamiyki insonlar yer farzandi ekanligimizniyurakdan xis etas Bu   erda   g'oyat   ajoyib   go'zal   bog'   bunyodga   kelgan.   O'zbekiston   yozining   avji jaziramasida “Qadamchibuva” ziyoratgoxi kechayu­kunduz birdek sokin va salqin. Bu muqaddas dargoxda o'y­fikrlar tiniqlashib, qalb quvonchga to'ladi, ruxingiz tabiatdan kuch oladi, yashashga bo'lgan ishtiyoq va olg'a intilish hissiyotihayolingizni chulg'aydi.  Yodgorlik majmuilariga  ega  bo’lgan ziyortagohlar    Zangiota yodgorlik majmui ziyoratgohi. Zangiota tumanidagi Zangiota ziyoratgohi  – XV asrlarga tegishli me’moriy yodgorlik bo’lib, XII­XIII asrda yashab faoliyat  yuritgan mashhur shoshlik olim, yirik zohid – Oyxo’ja ibn Tojxo’ja nomi bog`liq.  Ushbu qadamjo nafaqat O’zbekistonda, balki O’rta Osiyodagi yirik ziyoratgohlardan  biri hisoblanadi. Majmua Zangiota, Anbar bibi maqbarasi, darvozaxona, madrasa,  masjid, xonaqoh­shiypon, minora va hovuzdan iborat. Anbar bibi maqbarasi, hovuz,  shiypon va darvozaxona alohida­alohida qilib qurilgan. Zangiota maqbarasi esa madrasa va masjid bilan yonma­yon tushgan bo’lib, hovliga shimoli­sharq va shimoli­g`arbdagi  darvozalar orqali o’tiladi. Minora ham shu hovlining o’rtarog`iga, masjid va maqbaraga  yaqinroq qilib qurilgan. Majmuadagi inshootlarga Qur’on oyatlari, hadislar, nasx kabi  ko’hna yozuvlarda bitilgan. 13 Ziyoratxonaning   ichkari­tashqarisidagi   sirlarning   qoldiqlari   binoning   o'z   davrida mahobat bilan naqshlanganligini ko'rsatadi. Janub qismida Anbar bibi maqbarasi bor. Zangi otaning asli tug'ilgan va yashagan maskani Shosh viloyati bo'lib, Toshkent bilan Qovunchi   oralig'idagi   Zangi   ota   nomli   qishloq.   Zangi   ota   Toshkent   shahrining Samarqand   Darboza   ko'chasidagi   «Zangi   ota»   mahallasida   tug'ilib,   o'sgan   degan taxminlar ham bor. Oyxo'ja Ibn Tojxo'janing “Zangi” iborasi bilan nisbat berilishi, u kishi qora tanli bo'lganining ramziy ifodasi. Zangi otaning otasi Tojxo'ja, uning otasi Abdulmalik ota, ul zot o'zining piri murshidi Mansur ota orqali Xoja Axmad Yassaviyga borib taqaladi. Tojxo'janing o'zi ham hazrat Yassaviyning   xizmatlarida   bo'lib,   ul   tabarruk   zotdan   bevosita   tasavvufiy­ma'naviy ta'limot va irshodot olgan. Tojxo'ja hijriy 615/1218) yilda vafot etgan. 14 Rivoyatlarga qaraganda, Zangi ota cho'ponlarning piri «avliyo» qiyofasida gavdalanadi. Tarixiy   manbalarning   guvohlik   berishicha,   Zangi   ota   Ahmad   Yassaviyning   muridi, so'fiy shoir Sulaymon Hakim Boqirg'oniyning shogirdi bo'lgan. Zangi otaning butun hayoti Movarounnahr xalqlarining eng og'ir davriga to'g'ri keladi. Zotan, XIII asrning 20 yillarida Mo'g'ul istilochilari Movarounnahrning eng yirik shahar va   qishloqlarini   vayron   qiladilar.   Oddiy   mehnatkash   xalqni   esa   qullik   iskanjasiga soladilar.   Shunday   og'ir   bir   paytda   Zangi   ota   va   uning   shogirdlari   xalq   ommasini qahramonlik, vatanparvarlik, mehr­shafqat kabi eng oliy umuminsoniy g'oyalar bilan oziqlantirdi. Zangi otaning bu xizmatlari vaqti kelib Amir Temur tomonidan munosib taqdirlandi. Zangi otaning qabri ustida maqbara qad rostladi. 1420 yilda esa Mirzo Ulug'bek uning ustiga hozirgi peshtoqni bunyod ettirdi.  Anbar   bibi   maqbarasi XIV­XV   asrlar ziyoratgohi. Anbar   bibi   (Anbar   ona) maqbarasi Zangi ota umumiy majmua tarkibiga kirgan tarixiy arxitektura yodgorligidir. Maqbara aslida ulug' ayolning nomi uchun bunyod etilgan bo'lib, Anbar bibi nomi tarixda «Mehribon va saxovatli ulug' ona» timsolida muqaddas sanalgan. Sulaymon Hakim ota Boqirg'oniy asli Xorazmdan bo'lib, tariqat ilmining namoyandalaridan Xo'ja Axmad Yassaviyning muridi hamda Zangi otaning ustozi hisoblangan. Maqbarani Amir Temur o'z davrida uning ulug'ligini hisobga olib, Zangi ota maqbarasi kabi mahobat bilan bunyod etishga buyurgan. Maqbaradagi xilxonalarda joylashgan qabrning biriga Anbar bibi va ikkinchisiga Sulaymon Hakim ota Boqirg'oniyning onasi dafn etilganligi aniqlangan. 15 Anbar bibi maqbarasining hozirgi kungacha asl qiyofasi deyarli saqlanib, uning qadimgi gumbazi   qayta   tiklanib,   umumiy   ko'rinishi   qayta   ta'mirlangan. Zangi otaning ahli ayollari Anbar bibining asli ismi shajarada yozilishicha, Rayhona va qizlari   Qorasoch,   uning   asl   ismi   Oyjon   bo'lib,   vafotlaridan   so'ng   ikkovlari   bir qabristonda dafn qilinganlar. Anbar bibi maqbarasi XV asr boshlarida qurilgan.   Shohruxiya   xarobasi. Sirdaryoning o’ng sohilida joylashgan. Shohruxiya qadimiy Banokat o’rnida vujudga kelgan. Banokat mo’g`ullar istilosi davrida vayron bo’lgan (1220). 1392 yilda Amir   Toshkent   viloyatining   Oqqo’rg`on   tumani   hududida, Temur uni harbiy qal’a sifatida qayta tiklab, o’g`li Shohrux sharafiga «Shohruxiya» deb atagan.   Shohruxiyaning   hududi   140   gektardan   ziyod   bo’lib,   ark,   3   shahriston   va 16 raboddan iborat bo’lgan. Shahriston va rabodning bir qismi qalin mudofaa devori bilan o’ralgan, unda 30 dan ortiq burj bo’lgan. 15 asr oxiri – 16 asr boshlarida Shohruxiya Sharqiy   Movarounnahrning  yirik  harbiy  markazlaridan   hisoblangan.   Shohruxiyadagi kulolchilik   xumdonlari,   turar   joy   qoldiqlari,   2   qavatli   burjlar   ochib   o’rganilgan. Topilmalar   orasida   po’lat   sovut,   dubulg`a,   shaxmat   donalari,   sirlangan   turli   sopol idishlar temuriylar madaniyati, san’atini o’rganishda muhim ahamiyatga ega. Qizilmozor   ziyoratgohi. Toshkent   viloyati   Bekobod   tumani   Bobur   fermerlar uyushmasi Taqachi kishlog'i Qizilmozor qabristonidagi yodgorlik. Tarixchi, arxiolog san'atshunos   olim   G.A.Pugachenkova   boshchiligidagi   ekspeditsiyaning   xulosalariga ko'ra, u XI­XII asrlarda qurilgan. U erdan topilgan tarixiy buyum, suyak qoldiqlari, qurilish uslubi ham ana shu fikrni ta'kidlaydi. Yodgorlik 11,5 x 13,5 metr kattalikda bulib,   gumbazi   bilan   qo'shib   hisoblanganda   balandligi   16   metr.   Er   osti   qismi   ham bo'lgan.   Ikkita   tepaga   chikish,   ikkita   pastga   tushish   zinapoyalari   hozir   ham   bor. G'ishtlari   qizg'ish   rangda   bo'lib,   yozning   chillasida   o'zidan   ajoyib   nur   taratadi. Ichkarisida to'rtta katta qabr va ikkita kichik qabr bor. Taniqli arxiolog, tarixchi olim Edvard Rtveladzening «Markaziy Osiyo tarixi va madaniyati tarixi» turkum kitoblarida hududda   o'sha   davrda   qurilgan   shu   xildagi   to'rtta   obida   hozir   ham   borligi   haqida ma'lumot berilgan. Xalq rivoyatlarida ham «Qizilmozor» deb atalgan. Bu gumbazli obidani   Ismoil   Somoniylar   qurdirgan.   Yana   bir   rivoyatga   ko'ra,   Boburning   qish sovug'ida hozirgi Sirdaryodan o'tishida uch nafar lashkarboshisi o'lgan va ularni shu erga dafn qilishgan. Lashkarlar xurjinida doim olib yuradigan ikki dona gishtlardan foydalanib,   bir   kechada   qurilgan.   Hozir   ham   bu yodgorlik   asrab   kelinmoqda.   turkum   kitoblarida hududda o'sha davrda qurilgan shu xildagi to'rtta obida hozir ham borligi haqida ma'lumot berilgan. Xalq rivoyatlarida ham «Masjid Ali” ziyoratgohi (Kumushkon). 17 Parkent tumanidagi ushbu ziyoratgoh Kumushkon qishlog`idagi «Chashma” mahallasining eng yuqori qismida joylashgan. Dastlab 1982 yilda Kumushkon qishlog`i aholisi tomonidan hashar yo’li bilan 1 ta xonaqoh va 1 ta ayvon barpo etilgan. 2010 yilda mahalliy ustalar tomonidan qaytadan ta’mirlangan. Ziyoratgohda 3 ta xonaqoh, 1 ta ayvon mavjud. Ziyoratgohda qadimiy chinor chashma buloqlari bo’lib, uning atrofida ziyoratchilar uchun barcha qulayliklar yaratilgan Xulosa   Ziyoratgohlarga   borish,   ularni   e'zozlash,   diniy   qadriyatlardan   biri   bo'lib, toshbitiklardagi muqaddas yozuvlar esa aholini eng oliy, ruhiy, axloqiy va ma'naviy qadriyatlardan, tarixiy va madaniy merosdan bahramand qiladi. Zero, ziyoratgohlarda 18 millatning ruhi bo'lgan buyuk allomalarimiz, aziz­avliyolarimiz yotibdi. Ular xalqimiz tomonidan hamisha qadrlanadi, e'zozlanadi. Bugungi   kunda   muqaddas   ziyoratgohlar   tarixini   bilish,   mazkur   qadamjolarning tarbiyaviy­ma'naviy salohiyatini oshirish davr talabiga aylandi. Tarixiy obidalar, osori atiqalar,   maqbara   va   qadamjolar   bilan   bog'liq   manbalarni   tahliliy   o'rganish, toshbitiklardagi   yozuvlardan      voqif        bo'lish     ziyoratgohlar bilan bog'liq tarixiy voqelikni   chuqur   anglashga,   o'tmish   to'g'risidagi   ilmiy   qarashlarni   yanada kengaytirishga   asos   bo'ladi.   Asrlar   davomida   avaylab­asrab   kelinayotgan   bunday ziyoratgohlarning  milliy  ma'naviyatimiz  tarixida  tutgan  o'rnini  tadqiq  etish   bugungi kundagi dolzarb masalalardan sanaladi. Islom an'analari asrlar davomida Markaziy Osiyo xalqlari boy madaniy merosi bilan qo'shilib,   bu   erda   ma'naviy­ma'rifiy   hayotda   aks   etgan   hamda   fan   va   ta'limning rivojlanishiga   o'z   muhrini   bosgan   alohida   musulmon   madaniyati   shakllanishiga ko'maklashdi.   Bu   tarixiy   jarayonlarda   O'zbekiston   hamda   uning   etakchi   madaniy markazlar sifatida butun musulmon olamida dong'i ketgan Buxoro, Samarqand, Nasaf (Qarshi), Termiz, Xiva, Shosh (Toshkent) va boshqa hududlar alohida o'rin tutdi. Nomi xalq orasida abadiy yashashga haqli buyuk allomalarimiz Shosh vohasida ham ko'plab   o'tgan,   ularning   xotirasini   tiklash   biz   uchun   ham   farz,   ham   qarzdir.   Shosh tabarruk go'sha bo'lib, u erda buyuk alloma, avliyo­yu ulamolarning tabarruk ruhlari abadiy qo'nim  topgan. Jumladan,   Zangiota, Shayx Xovand  Tohur, Said ota, Imom Sulton maqbaralar majmuida ruhlari abadiy makon topgan xoklari yotibdi. Foydalanilgan adabiyotlar  ro’yxati 1. Toshkent viloyati tarixi va taraqqiyot istiqbollari­T.: Ma`naviyat 2014 2. Internet ma`lumotlari. 19 20

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI

TOSHKENT VILOYATINING ZIYORATGOHLAR TO`G`RISIDA YO’RIQNOMA LOYIHASI
Материалы на данной страницы взяты из открытых истончиков либо размещены пользователем в соответствии с договором-офертой сайта. Вы можете сообщить о нарушении.
30.06.2019