Урок по химии на тему "«Оттекті органикалық қосылыстарға сапалық реакциялар»" 11 класс

№ 51 сабақ Химия Күні: Сабақ тақырыбы:  № 4 практикалық жұмыс. «Оттекті органикалық қосылыстарға сапалық  Сілтеме: Жалпы мақсаттар:  реакциялар» тақырыбына эксперименттік есептер шығару Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану­математика бағытындағы  11 – сыныбына арналған оқулық «Химия» Алматы «Мектеп» 2015ж,  Н.Нұрахметов, К.Сарманова, К.Жексембина, орта мектептің 8­11 сынып  оқушыларына арналған оқу құралы Химия есептері мен жаттығуларының  жинағы Алматы «Мектеп » 2008ж. Ә. Темірболатова, «Химия пәніндегі  есептерді шешудің әдіс­тәсілдері мен мысалдары» әдістемелік оқу  құралы, Н.Исабаев, Т.Исмайлова. Электрондық  оқулық. 11­сынып,  interneturok.ru /ru/ school/chemistry/ 11­klass                                                     спирттер, альдегидтер, карбон қышқылдары, майлар, сабын және  көмірсулар тақырыптарынан алған білімдерін қайталап естеріне түсіреді. Күтілетін  нәтижесі спирттер, альдегидтер, карбон қышқылдары, майлар, сабын және  көмірсулар тақырыптарынан алған білімдерін қайталап естеріне түсіре  алады Сабақта  қолданылатын  модульдер Сабақтың  көрнекілігі Ұйымдастыру  кезеңі Қызығушылықты   ояту Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер:  топтық жұмыс,  диалогтық оқыту, сергіту сәті; СТО:  Блум таксономиясы бойынша жұмыстандыру Оқыту мен оқуда АКТ қолдану компьютер, ғаламтор Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және оқу: деңгейлі  тапсырмалар Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау: ынталандыру, кері байланыс; Талантты және дарынды балаларды оқыту: кеңейтілген тапсырмалар Оқытуды басқару және көшбасшылық: мұғалім мен оқушы бірге  көшбасшы Интерактивті тақта,   маркер, қарындаш, плакаттар, слайдтар.  11­сынып  электрондық оқулық. АКТ­ны пайдаланып, жас ерекшеліктеріне сай  сұрақтар мен тапсырмалар, ББү кестесі  Оқушылармен  сәлемдесу,  түгелдеу.  Оқушыларды  топқа бөлу  элементер таңбасы арқылы.   Оқушыларға бағалау парақшалары таратылады. І­тапсырма. Сұрақ­жауап. 1. Целлюлозадан алынатын  қандай материалды білесіңдер? 2. Целлюлозадан талшықтар алады. Ал крахмалдан талшық алуға бола ма? 3. Целлюлоза триацетатын қалай алады? Реакция теңдеуін жазыңдар. 4. Целлюлозаның нитраттары қайда қолданылады? 5. Целлюлоза мен крахмалдың құрамы мен құрылысында қандай  айырмашылықтар бар? ІІ­тапсырма. Есеп шығару. 1. Массасы 250 кг ағаш үгіндісінде 50% целлюлоза болса, оны толығынан эфирлеу үшін массалық үлесі 90%, сірке  қышқылының ерітіндісінің массасы   Шешуі: [С6Н7О2(ОН)3]n + 3nСН3СООН [С→ 6Н7О2(ОСОСН3)3]n + 3nН2О М([С6Н7О2(ОН)3]n) = 162 г/моль М(СН3СООН) = 180 г/моль   m([С6Н7О2(ОН)3]n) =  250 г ∙ 0,5 = 125 г  х г СН3СООН     ­­­­­ 125 г [С6Н7О2(ОН)3]n 180 г СН3СООН­­­­­ 162 г [С6Н7О2(ОН)3]n х=180г∙125г 100 % ­­­­­ хг  50 %­­­­­ 138,88г х=100 ∙138,88г 2. 40,5 г целлюлозаны нитрлегенде түзілген динитроцеллюлозаның  162г =138,88г =154,3г 90 массасы (г)  [С→ 6Н7О2 (ОН)(ОNО2)2]n + 2nН2О Шешуі: [С6Н7О2(ОН)3]n + 2nНNО3  М([С6Н7О2(ОН)3]n) = 162 г/моль М([С6Н7О2(ОН)(ОNО2)3]n) = 252 г/моль      х г [С6Н7О2(ОН)(ОNО2)2]n ­­­­­ 40,5 г [С6Н7О2(ОН)3]n  252 г [С6Н7О2(ОН)(ОNО2)2]n­­­­­ 162 г [С6Н7О2(ОН)3]n х=252г∙40,5г 3. Массасы 810 г целлюлозаны толық эфирлегенде түзілген  162г =63г целлюлоза триацетатының массасы (г) 162г =1440г Шешуі: [С6Н7О2(ОН)3]n + 3n СН3СООН [С→ 6Н7О2(ОСОСН3)3]n + 3nН2О М([С6Н7О2(ОН)3]n) = 162 моль М([С6Н7О2(ОСОСН3)3]n) = 288 г/моль      х г [С6Н7О2(ОСОСН3)3]n ­­­­­ 810 г[С6Н7О2(ОН)3]n  288 г [С6Н7О2(ОСОСН3)3]n­­­­­ 162 г [С6Н7О2(ОН)3]n х=288г∙810г ІІІ­тапсырма. Тест жұмысы.(3­сұрақ) 1. Полисахаридке жататын зат A) целлюлоза  B) сахароза  C) глюкоза  D) лактоза  E) фруктоза 2. Табиғи полимер болып саналатын зат; A) рибозаB) мальтоза   C)целлюлоза   D) лактоза    E) сахароза 3. Целлюлоза­ A) табиғи полимер,мономері ­ глюкоза.B) жасанды полимер. C) табиғи полимер аминқышқылынан тұрады.D) жасанды полимер,  белоктан тұрады. E) табиғи полимер, глюкозадан және белоктан тұрады. Жаңа  сабақ Тапсырмалар І­нұсқа. Стерарин қышқылының құрамында көміртек және сутек элементтері бар  екенін тәжірибе жүзінде дәлелдеңдер. ІІ­нұсқа. Нөмірленген үш сынауықта әр түрлі заттар берілген: а) фенол ерітіндісі;  ә) кір сабын ерітіндісі; б) Формалин.Әрбір заттың қай сынауықта екенін  табыңдар. ІІІ­нұсқа. Екі сынауықтың біреуінде­формальдегидтің ерітіндісі, екіншісінде­ глицерин ерітіндісі берілген. Бір реактивтің көмігімен қай сынауықта  қандай зат құйылғаның табыңдар. ІV­нұсқа. Нөмірлеген төрт сынауықта әр түрлі қосылыстар құйылған: а) гексан; ә)  этанол; б) құмырсқа қышқылы ерітіндісі; в) глицерин ерітіндісі. Қай  заттың қандай сынауықта екенін анықтаңдар. V­нұсқа. Нөмірленген үш сынауықта әр түрлі карбон қышқылдары берілген. А)  құмырсқа қышқылы; ә) сірке қышқылы; б) олеин қышқылы .Әр  сынауықтағы қышқылдарды анықтандар І­тапсырма. Сұрақ –жауап. 1.  Көмірсуларға қандай заттар жатады? Қалай жіктеледі? 2. Глюкоза молекуласының құрылысын түсіндіріңдер. 3.  Глицерин мен глюкозаны қандай бір реактивтің көмегімен  анықтауғаболады?­ І­тапсырма. Сұрақ –жауап. 4.  Спирттер деген не? Қандай топқа бөлінеді? 5. Фенол мен этанолдың ұқсастығы мен айырмашылығы неде? 6. Альдегидтер деп нені айтады, оларга кандай реакция типтері тән,  гомологтары мен атаулары кандай? І­тапсырма. Сұрақ –жауап. 7.  Бір реактивтің көмегімен метаналь мен глюкозаны калай анықтауға  болады? 8. Альдегидтердің алыну жолдарына мысалдар келтіріңдер. 9. Карбон қышкылдары деген не? Қандай топка бөлінеді? 4­5 гомологтық  катарын атаңдар. І­тапсырма. Сұрақ –жауап. 10.  Құрамы С5Н10О5 заттың құрылымдык формуласын жазып, оған сәйкес  кандай химиялық қасиетін болжауга болады? 11 а) Этиленгликоль мен этанол; ө) сахароза мен глюкозаны қалай танып­ білуге болады? 12. Табиғатта крахмал мен целлюлоза қайда кездеседі? Олардың  ұқсастығы мен айырмашылығы неде? 13. Крахмал және целлюлозаның физикалық қасиеттері қандай?  Ұқсастығы мен айырмашылығы неде? І­тапсырма. Сұрақ –жауап. 14. Крахмал молекуласының құрылысындагы ерекшелікті қалай  түсіндіресіңдер? Целлюлозада ше? 15.  Крахмал мен целлюлозаға кандай химиялық қасиеттер тән: оларға  ортақ және әрқайсысының өздеріне тән ерекше қасиеттерін айтып  дәлелдеңдер. 16.  Крахмалға қандай сапалық реакция тән? Крахмал гидролизшің  сатылап жүретін реакция теңдеулерін жазып түсіндіріңдер. І­тапсырма. Сұрақ –жауап. 17. Крахмал мен целлюлозаның қолданылуы әрқайсысының қандай  қасиетіне негізделген? 18.  Адамның корек ретінде крахмалды пайдалануы қалай іске асатынын биология пөнінен алган білімдеріңді пайдаланып  айтып беріңдер. 19. Целлюлозаның қолданылуы, оның қандай қасиетіне негізделген? 20.  Ацетат талшығын алудың шикізаттарын атаңдар? Бұл талшықтың  қасиеті кандай, қайда қолданылады? Бағалау Формативті бағалау: екі жұлдыз, бір ұсыныс. Топтағы  оқушылар бағалау парақшаларына   критерий арқылы  бағалайды Кері байланыс  Үйге тапсырма Бүгінгі сабақта  не  үйрендім?  Оқушы рефлексиясы  §3.1­§3.10