Ватан

Sana:

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: Muqaddas Vatan

Darsning maqsadi: O’quvchilarga Prezident Islom Karimov ona yurtimizni qanday ta'riflashini, Abdulla Avloniy vatan haqida nima deganligi, Vatan deganda nimani tushunishi, Kichik vatan deganda nimani tushunishi, Mahalla so'zi qanday ma'noni anglatishi, Mustaqillik yillarida mahalla qanday boshqaruv idorasiga aylanganligi,Yurtimizda qaysi yilga «Obod mahalla уili» deb nom berilishini,Ona Vatan degan ulug' tushuncha odamzod uchun nimaning timsolidan boshlananishini,Qishloq deganda ko'z oldimizda nimalar namoyon bo'lishi,Yurtimizda 2009-yil qanday nom bilan atalganligini ,Toshkent shahri qachon «Islom madaniyati poytaxti» deb e'lon qilinganligini,Toshkentning 2200 yillik to'yi qaysi yili nishonlanishini,Yurtimizdagi tarixiy sanalari bayram qilingan qaysi qadimiy shaharlarni bilishi,Ko'hna shaharlarimizni nima uchun “Qadimiy va hamisha navqiron”deb ta'riflashi,«Vatan» so'ziga ma'nodosh qanday so'zlarni bilishi,Vatan haqida qanday she'r yoki hikoyalarni tushuntirish.

1. Ta`limiy: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish va darsni tushuntirish vaqtida ularga mavzuni ta’limiy ravishda yoritib berish: O’quvchilarga biz nima uchun istiqlolni buyuk ne’mat sifatida qadrlashimizni, Prezidentimiz Islom Karimovning eng ulug’ maqsadimiz, eng ulug’ g’oyamiz haqida aytgan fikrini sharxlashi, Yurt tinchligi , Vatan ravnaqi va Xalq farovonligi kabi ezgu maqsadlarni amalga oshirish uchun avvalo nima qilish kerakligi, Ulug’ maqsadlarga intilib yashagan odam nima uchun adashmasligi, Tabiatda , jamiyatda bo’shliq bo’lmagani kabi , insonning qalbi va ongida ham bo’shliq bo’lmasligini tushuntirish.

2. Tarbiyaviy: Bilimli, sog’lom, barkamol insonni voyaga yetkazish. O’z yurtiga sadoqatli, mard va fidoyi, komil insonlarni tarbiyalsh, yaxshi va yomonning farqiga borishga, hayotda to’g’ri yo’l tanlash, xalqimiz va Vatanimizga halol xizmat qilish, bunyodkor g’oyalarning hayotbaxsh kuchini to’g’ri anglab, vayronkor g’oyalarga vaqtida zarba berishga o’rgatish . Guruh bilan “ bir yoqadan bosh chiqarib” ishlashga, “ hamma bir kishi uchun, bir kishi hamma uchun”, “ birlashgan o’zar, birlashmagan to’zar “ maqolining hayotdagi isbotini ko’rsatish bilan o’quvchilarni birlashib, maslahatlashib, bir-birini fikrini hurmatlashga o’rgatish;

3. Rivojlantiruvchi: O’quvchilarga darsni tushuntirish vaqtida o’quvchilarni qiziqtirish uchun ularni guruhlarga bo’lib, guruhlar bilan ishlash , test savollari, boshqotirmalar orqali dars rivojlantiriladi. O`quvchilarning to`g`ri fikrlashini rivojlantirish.

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Bilim: O’quvchilar Prezident Islom Karimov ona yurtimizni qanday ta'riflashini, Abdulla Avloniy vatan haqida nima deganligi,Vatan deganda nimani tushunishi,Kichik vatan deganda nimani tushunishi,Mahalla so'zi qanday ma'noni anglatishi,Mustaqillik yillarida mahalla qanday boshqaruv idorasiga aylanganligi,Yurtimizda qaysi yilga «Obod mahalla уili» deb nom berilishini,Ona Vatan degan ulug' tushuncha odamzod uchun nimaning timsolidan boshlananishini,Qishloq deganda ko'z oldimizda nimalar namoyon bo'lishi,Yurtimizda 2009-yil qanday nom bilan atalganligini ,Toshkent shahri qachon «Islom madaniyati poytaxti» deb e'lon qilinganligini,Toshkentning 2200 yillik to'yi qaysi yili nishonlanishini,Yurtimizdagi tarixiy sanalari bayram qilingan qaysi qadimiy shaharlarni bilishi,Ko'hna shaharlarimizni nima uchun “Qadimiy va hamisha navqiron”deb ta'riflashi,«Vatan» so'ziga ma'nodosh qanday so'zlarni bilishi,Vatan haqida qanday she'r yoki hikoyalarni bilishi

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. Vatan tushunchasi

2. Vatan tuyg’usi gain nimani o’rgatadi

3. O’zbekiston vatanim manim

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II. Yangi mavzuning bayoni MUQADDAS VATAN

Aziz o'quvchi, biz Vatan so'zini ko'p eshitamiz. Lekin uni ta'riflash, barcha xususiyat va alomatlarini to'liq bayon etishgaqiynalamiz. Chunki Vatan - g'oyat ulug' tushuncha. Uning ma'no-mazmuni, qadri va ahamiyatini ba'zan so'z bilan ham ifoda etib bo'lmaydi. Ona yurtni buyuk muhabbat bilan sevgan, butun hayotini uning mustaqilligi, yuksak taraqqiyoti uchun baxshida etgan insonlargina Vatanni bor ko'rk-u tarovati, qudrati va jozibasi bilan ta'riflab bera oladi. Mamlakatimiz Prezidenti Islom Karimov ana shunday ulkan mehrbilan go'zal diyorimizni quyidagicha ta'riflaydi: - Albatta, jahon - keng, dunyoda mamlakat ko'p, lekin bu olamda betakror ona yurtimiz, O'zbekistonimiz yakka-yu yagona. Bu go'zal yurt, bu muqaddas zamin faqat bizga atalgan. Mana shu ulug' tuyg'u bar birimizning dilimizga jo bo'Iishi, hayotimiz mazmuniga aylanishini istardim». «Vatan» arabcha so'z bo'lib, tug'ilgan makon degan ma'noni bildiradi. Bu haqda ma'rifatparvar bobomiz Abdulla Avloniy shundaydegan:«Har bir kishining tug'ilib o'sgan shahar va mamlakatini shulkishining vatani deyilur. Har kim tug'ilgan, o'sgan yerini jonidanortiq suyar. Hatto bu vatan hissi, tuyg'usi hayvonlarda ham bor.Agar bir hayvon о 'z vatanidan — uyuridan ayrilsa, о 'z yeridagikabi rohat-rohat yashamas, maishati talx² bo 'lub, har vaqt dilining bir go 'shasida о 'z vatanining muhabbati turar».Yana bir ajdodimiz, shoir va ma'rifatparvar Sidqiy XondayliqiyVatanni ta'rif etib, quyidagi she'riy satrlami yozgan:

Vatan nadir? Tuqqan yerim, turg'on yerim,
O'sib-unib, o'ynab-kulib yurg'on yerim...
Jonim - Vatan, tanim - Vatan, ko'zim - Vatan,
Esdan chiqar oni ko'rgoch, ko'rgon yerim¹.

Vatan so'zining ma'nosi bugungi kunda juda kengayib ketgan.Hozirgi vaqtda vatan deganda faqat tug'ilgan makonni emas, awaloo'zimiz yashayotgan mamlakatni tushunamiz. Inson tug'ilgan, voyaga yetgan xonadon, mahalla, qishloq va shahar esa Vatanichidagi kichik vatandir.Buni bilib oling. Mahalla arabcha so'z bo'lib, joy degan ma'noni anglatadi.Mahalla odamlarning birikib, jamoa bo'lib yashash zaruratidankelib chiqqan. Ajdodlarimiz mahallaga uyushib, yaxshi-yomon kunlarda hayotiy muammolarni birgalikda hal qilganlar. Birgalikda, ko'plashib bajariladigan ishlar esa hashar deyilgan. Bu an'analar bugungi kunda yanada rivojlanib borayotganidan xabardorsiz, albatta. Mahalla ana shunday an'analarni asrab kelayotgani uchun Prezidentimiz uni milliy qadriyatlar maskani deb ataydi va quyidagilarni ta'kidlaydi: «O'zaro mehr-oqibat, ahillik va totuvlik, ehtiyojmand,yordamga muhtoj kimsalar holidan xabar olish, yetim-yesirlarning boshini silash, to'y-tomosha, hashar va ma'rakalarni ko'pchilik bilan bamaslahat o'tkazish, yaxshi kunda ham, yomon kunda ham birga bo'lish kabi xalqimizga xos urf-odat va an'analar awalambor mahalla muhitida shakllangan va rivojlangan»².Sobiq mustabid tuzum davrida barcha milliy qadriyatlarimiz qatori mahalla ham ta'qibga uchrab, uning faoliyati cheklab qo'yilgan edi. Mustaqillik tufayli mahallaga e'tibor kuchaydi. Unga fuqarolarning o"zini o'zi boshqarish idorasi maqomi berilib, huquq va vakolatlari qonun yo'H bilan mustahkamlab qo'yildi. Mahallalar odamlarni birlashtirib, hamjihat qiladigan, ularning o'rtasida mehr-oqibat rishtalarini mustahkamlaydigan, hayotiy masalalarni hal etishda ularga amaliy yordam va maslahat beradigan, milliy qadriyatlarimizni asrabavaylaydigan boshqaruv idorasiga aylandi. Mamlakatimizda 2003-yil «Obod mahalla yili» deb e'lon qilindi.Buni bilib oling. Qishloq o'zbekcha so'z bo'lib, qishlaydigan joy degan ma'noni bildiradi. Qadimda ota-bobolarimiz bahor kelishi bilan ekin-tikin, bog'rog'larga qarash uchun dalalarga chiqib ketgan. Tog'li joylarda esa mollarni boqish uchun qir-adir va yaylovlarga yo'l olganlar. Kuz kelib,hosil yig'ib olingach yoki tog'larga qor tushgach, ular yana qishloqqa qaytib kelganlar. Qishni jamoa bo'lib uylarda o'tkazganlar. Bundayodatlar hozirgi vaqtda ham bor. Dehqonlar, cho'pon-cho'liqlar yozmavsumi boshlanishi bilan ish boshiga, ya'ni dalalarga, qir-adirlargachiqib ketadi.Mamlakatimiz Prezidenti Islom Karimov qishloqning insoniyat tarixi va taraqqiyotida tutgan beqiyos o'rni hamda ahamiyatini nazarda tutib, «Ona Vatan degan ulug' va muqaddas tushuncha odamzod uchun go'yoki qishloq timsolidan boshlanadi», - deydi.Haqiqatan ham, agarda tarixga nazar tashlaydigan bo'lsak, dunyodagi eng yirik shaharlar ham dastlab kichkina qishloq bo'lgani, zamonlar o'tishi bilan rivojlanib, katta shaharga, ba'zan hatto qudratli davlatga aylanib ketganini ko'ramiz. Qadimda Yevropa qit'asidagi ulkan imperiyaga asos bo'lgan Rim shahrining taqdiri bunga misol bo'la oladi.Bugungi kunda xalqimiz iste'mol qiladigan noz-ne'matlaming asosiy qismi qisMoqlarimizda yetishtiriladi. O'zbekiston tabiatining eng go'zal manzaralari - serviqor tog'lar, yam-yashil qiradirlar, bepoyon dalalar, zilol suvli buloqlar, soylar, rang-barang hayvonot dunyosini qishloqlarimizda ko'rish mumkin. Ayniqsa, sodda va beg'ubor, qadoqqo'lli mehnatkash insonlar, ular asrlar davomida asrab kelayotgan milliy urf-odat hamda an'analar qishloqlarimizga alohida fayz-u tarovat bag'ishlaydi. Shuning uchun ham yurtimizda qishloqlar rivojiga katta ahamiyat berilmoqda. Prezidentimiz tashabbusi bilan 2009-yil mamlakatimizda «Qishloq taraqqiyoti va farovonligi yili» deb e'lon qilindi. Shu munosabat bilan davlat dasturi qabul qilinib, «Qishloq taraqqiy topsa, yurtimiz obod, hayotimiz yanada farovon bo'ladi» degan shior asosida ulkan ishlar amalga oshirildi. Buni bilib oling. Shahar so'zi dastlab obod joy, mamlakat, o'lka, aholi tig'iz yashaydigan makon degan ma'nolami anglatgan. Qadimda yurtimiz hududida dastlab qal'a shaharlar paydo bo'lgan. O'zaro birikish jarayoni natijasida ular bir-biri bilan qo'shilib, yirik davlatlarni hosil qilgan. Birgina shahardan iborat bo'lgan sha-har-davlatlar bugungi kunda ham uchrab turadi. Masalan, Yevropadagi Vatikan shahar-davlati bunga misol bo'la oladi. Lekin aksariyat davlatlar ko'plab hududlar, shahar va qishloqlarni o'z ichiga oladi.Shahar so'zi o'zbekcha kent, arabcha qal'a, madina so'zlari bilan ma'nodosh bo'lib keladi.Yurtimizda qadimiy va zamonaviy shaharlar ko'p. Ularning har biri bizning g'urur-iffixorimizdir.

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1. Prezident Islom Karimov ona yurtimizni qanday ta'riflaydi?

2. Abdulla Avloniy vatan haqida nima degan?

3. Vatan deganda nimani tushunasiz? Kichik vatan deganda-chi?

4. Mahalla so'zi qanday ma'noni anglatadi?

5. Mustaqillik yillarida mahalla qanday boshqaruv idorasiga aylandi?

6. Yurtimizda qaysi yilga «Obod mahalla уШ» deb nom berildi?

7. Ona Vatan degan ulug' tushuncha odamzod uchun nimaning timsolidan boshlanadi?

8. Qishloq deganda ko'z oldimizda nimalar namoyon bo'ladi?

9. Yurtimizda 2009-yil qanday nom bilan atalgan edi?

10. Toshkent shahri qachon «Islom madaniyati poytaxti» deb e'lon qilindi?

11. Toshkentning 2200 yillik to'yi qaysi yili nishonlandi?

12. Yurtimizdagi tarixiy sanalari bayram qilingan qaysi qadimiy shaharlarni bilasiz?

13. Ko'hna shaharlarimizni nima uchun «Qadimiy va hamisha navqiron» deb ta'riflaymiz?

14. «Vatan» so'ziga ma'nodosh qanday so'zlarni bilasiz?

15.Vatan haqida qanday she'r yoki hikoyani bilasiz? Ularning ma'nosi haqida gapirib bering.

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: Muqaddas Vatan

Darsning maqsadi: O’quvchilarga Prezident Islom Karimov ona yurtimizni qanday ta'riflashini, Abdulla Avloniy vatan haqida nima deganligi,Vatan deganda nimani tushunishi,Kichik vatan deganda nimani tushunishi,Mahalla so'zi qanday ma'noni anglatishi,Mustaqillik yillarida mahalla qanday boshqaruv idorasiga aylanganligi,Yurtimizda qaysi yilga «Obod mahalla уili» deb nom berilishini,Ona Vatan degan ulug' tushuncha odamzod uchun nimaning timsolidan boshlananishini,Qishloq deganda ko'z oldimizda nimalar namoyon bo'lishi,Yurtimizda 2009-yil qanday nom bilan atalganligini ,Toshkent shahri qachon «Islom madaniyati poytaxti» deb e'lon qilinganligini,Toshkentning 2200 yillik to'yi qaysi yili nishonlanishini,Yurtimizdagi tarixiy sanalari bayram qilingan qaysi qadimiy shaharlarni bilishi,Ko'hna shaharlarimizni nima uchun “Qadimiy va hamisha navqiron”deb ta'riflashi,«Vatan» so'ziga ma'nodosh qanday so'zlarni bilishi,Vatan haqida qanday she'r yoki hikoyalarni tushuntirish.

Ta`limiy: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish va darsni tushuntirish vaqtida ularga mavzuni ta’limiy ravishda yoritib berish: O’quvchilarga biz nima uchun istiqlolni buyuk ne’mat sifatida qadrlashimizni, Prezidentimiz Islom Karimovning eng ulug’ maqsadimiz, eng ulug’ g’oyamiz haqida aytgan fikrini sharxlashi, Yurt tinchligi , Vatan ravnaqi va Xalq farovonligi kabi ezgu maqsadlarni amalga oshirish uchun avvalo nima qilish kerakligi, Ulug’ maqsadlarga intilib yashagan odam nima uchun adashmasligi, Tabiatda , jamiyatda bo’shliq bo’lmagani kabi , insonning qalbi va ongida ham bo’shliq bo’lmasligini tushuntirish.
Tarbiyaviy: Bilimli, sog’lom, barkamol insonni voyaga yetkazish. O’z yurtiga sadoqatli, mard va fidoyi, komil insonlarni tarbiyalsh, yaxshi va yomonning farqiga borishga, hayotda to’g’ri yo’l tanlash, xalqimiz va Vatanimizga halol xizmat qilish, bunyodkor g’oyalarning hayotbaxsh kuchini to’g’ri anglab, vayronkor g’oyalarga vaqtida zarba berishga o’rgatish . Guruh bilan “ bir yoqadan bosh chiqarib” ishlashga, “ hamma bir kishi uchun, bir kishi hamma uchun”, “ birlashgan o’zar, birlashmagan to’zar “ maqolining hayotdagi isbotini ko’rsatish bilan o’quvchilarni birlashib, maslahatlashib, bir-birini fikrini hurmatlashga o’rgatish;
Rivojlantiruvchi: O’quvchilarga darsni tushuntirish vaqtida o’quvchilarni qiziqtirish uchun ularni guruhlarga bo’lib, guruhlar bilan ishlash , test savollari, boshqotirmalar orqali dars rivojlantiriladi. O`quvchilarning to`g`ri fikrlashini rivojlantirish.

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. Vatan tushunchasi

2. Vatan tuyg’usi gain nimani o’rgatadi

3. O’zbekiston vatanim manim

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II. Yangi mavzuning bayoni MUQADDAS VATAN

Aziz o'quvchi, biz Vatan so'zini ko'p eshitamiz. Lekin uni ta'riflash, barcha xususiyat va alomatlarini to'liq bayon etishgaqiynalamiz. Chunki Vatan — g'oyat ulug' tushuncha. Uning ma'no-
mazmuni, qadri va ahamiyatini ba'zan so'z bilan ham ifoda etib bo'lmaydi. Ona yurtni buyuk muhabbat bilan sevgan, butun hayotini uning mustaqilligi, yuksak taraqqiyoti uchun baxshida etgan
insonlargina Vatanni bor ko'rk-u tarovati, qudrati va jozibasi bilan ta'riflab bera oladi. Mamlakatimiz Prezidenti Islom Karimov ana shunday ulkan mehrbilango'zaldiyorimizniquyidagichata'riflaydi:- Albatta, jahon — keng, dunyoda mamlakat ko'p, lekin bu olamda betakror ona yurtimiz, O'zbekistonimiz yakka-yu yagona. Bu go'zal yurt, bu muqaddas zamin faqat bizga atalgan. Mana shu ulug' tuyg'u bar birimizning dilimizga jo bo'Iishi, hayotimiz mazmuniga aylanishini istardim»¹.«Vatan» arabcha so'z bo'lib, tug'ilgan makon degan ma'noni bildiradi. Bu haqda ma'rifatparvar bobomiz Abdulla Avloniy shundaydegan:«Har bir kishining tug'ilib o'sgan shahar va mamlakatini shulkishining vatani deyilur. Har kim tug'ilgan, o'sgan yerini jonidanortiq suyar. Hatto bu vatan hissi, tuyg'usi hayvonlarda ham bor.Agar bir hayvon о 'z vatanidan — uyuridan ayrilsa, о 'z yeridagikabi rohat-rohat yashamas, maishati talx² bo 'lub, har vaqt dilining bir go 'shasida о 'z vatanining muhabbati turar».Yana bir ajdodimiz, shoir va ma'rifatparvar Sidqiy XondayliqiyVatanni ta'rif etib, quyidagi she'riy satrlami yozgan:

Vatan nadir? Tuqqan yerim, turg'on yerim,
O'sib-unib, o'ynab-kulib yurg'on yerim...
Jonim — Vatan, tanim — Vatan, ko'zim — Vatan,
Esdan chiqar oni ko'rgoch, ko'rgon yerim¹.

Vatan so'zining ma'nosi bugungi kunda juda kengayib ketgan.Hozirgi vaqtda vatan deganda faqat tug'ilgan makonni emas, awaloo'zimiz yashayotgan mamlakatni tushunamiz. Inson tug'ilgan,
voyaga yetgan xonadon, mahalla, qishloq va shahar esa Vatanichidagi kichik vatandir.Buni bilib oling. Mahalla arabcha so'z bo'lib, joy degan ma'noni anglatadi.Mahalla odamlarning birikib, jamoa bo'lib yashash zaruratidankelib chiqqan. Ajdodlarimiz mahallaga uyushib, yaxshi-yomon kunlarda hayotiy muammolarni birgalikda hal qilganlar. Birgalikda, ko'plashib bajariladigan ishlar esa hashar deyilgan. Bu an'analar bugungi kunda yanada rivojlanib borayotganidan xabardorsiz, albatta. Mahalla ana shunday an'analarni asrab kelayotgani uchun Prezidentimiz uni milliy qadriyatlar maskani deb ataydi va quyidagilarni ta'kidlaydi: «O'zaro mehr-oqibat, ahillik va totuvlik, ehtiyojmand,yordamga muhtoj kimsalar holidan xabar olish, yetim-yesirlarning boshini silash, to'y-tomosha, hashar va ma'rakalarni ko'pchilik bilan bamaslahat o'tkazish, yaxshi kunda ham, yomon kunda ham birga bo'lish kabi xalqimizga xos urf-odat va an'analar awalambor mahalla muhitida shakllangan va rivojlangan»².Sobiq mustabid tuzum davrida barcha milliy qadriyatlarimiz qatori mahalla ham ta'qibga uchrab, uning faoliyati cheklab qo'yilgan edi. Mustaqillik tufayli mahallaga e'tibor kuchaydi. Unga fuqarolarning o"zini o'zi boshqarish idorasi maqomi berilib, huquq va vakolatlari qonun yo'H bilan mustahkamlab qo'yildi. Mahallalar odamlarni birlashtirib, hamjihat qiladigan, ularning o'rtasida mehr-oqibat rishtalarini mustahkamlaydigan, hayotiy masalalarni hal etishda ularga amaliy yordam va maslahat beradigan, milliy qadriyatlarimizni asrabavaylaydigan boshqaruv idorasiga aylandi. Mamlakatimizda 2003-yil
•Obod mahalla yili» deb e'lon qilindi.Buni bilib oling. Qishloq o'zbekcha so'z bo'lib, qishlaydigan joy degan ma'noni bildiradi.Qadimda ota-bobolarimiz bahor kelishi bilan ekin-tikin, bog'rog'larga qarash uchun dalalarga chiqib ketgan. Tog'li joylarda esa mollarni boqish uchun qir-adir va yaylovlarga yo'l olganlar. Kuz kelib,hosil yig'ib olingach yoki tog'larga qor tushgach, ular yana qishloqqa qaytib kelganlar. Qishni jamoa bo'lib uylarda o'tkazganlar. Bundayodatlar hozirgi vaqtda ham bor. Dehqonlar, cho'pon-cho'liqlar yozmavsumi boshlanishi bilan ish boshiga, ya'ni dalalarga, qir-adirlargachiqib ketadi.Mamlakatimiz Prezidenti Islom Karimov qishloqning insoniyat tarixi va taraqqiyotida tutgan beqiyos o'rni hamda ahamiyatini nazarda tutib, «Ona Vatan degan ulug' va muqaddas tushuncha odamzod uchun go'yoki qishloq timsolidan boshlanadi»¹, — deydi.Haqiqatan ham, agarda tarixga nazar tashlaydigan bo'lsak, dunyodagi eng yirik shaharlar ham dastlab kichkina qishloq bo'lgani,
zamonlar o'tishi bilan rivojlanib, katta shaharga, ba'zan hatto qudratli davlatga aylanib ketganini ko'ramiz. Qadimda Yevropa qit'asidagi ulkan imperiyaga asos bo'lgan Rim shahrining taqdiri bunga
misol bo'la oladi.Bugungi kunda xalqimiz iste'mol qiladigan noz-ne'matlaming asosiy qismi qisMoqlarimizda yetishtiriladi. O'zbekiston tabiatining eng go'zal manzaralari — serviqor tog'lar, yam-yashil qir-adirlar, bepoyon dalalar, zilol suvli buloqlar, soylar, rang-barang hayvonot dunyosini qishloqlarimizda ko'rish mumkin. Ayniqsa, sodda va beg'ubor, qadoqqo'lli mehnatkash insonlar, ular asrlar davomida asrab kelayotgan milliy urf-odat hamda an'analar qishloqlarimizga
alohida fayz-u tarovat bag'ishlaydi. Shuning uchun ham yurtimizda qishloqlar rivojiga katta ahamiyat berilmoqda. Prezidentimiz tashabbusi bilan 2009-yil mamlakatimizda «Qishloq taraqqiyoti va
farovonligi yili» deb e'lon qilindi. Shu munosabat bilan davlat dasturi qabul qilinib, «Qishloq taraqqiy topsa, yurtimiz obod, hayotimiz yanada farovon bo'ladi» degan shior asosida ulkan ishlar amalga
oshirildi. Buni bilib oling. Shahar so'zi dastlab obod joy, mamlakat, o'lka, aholi tig'iz yashaydigan makon degan ma'nolami anglatgan. Qadimda yurtimiz hududida dastlab qal'a shaharlar paydo bo'lgan.
O'zaro birikish jarayoni natijasida ular bir-biri bilan qo'shilib, yirik davlatlarni hosil qilgan. Birgina shahardan iborat bo'lgan sha-har-davlatlar bugungi kunda ham uchrab turadi. Masalan, Yevropa-
dagi Vatikan shahar-davlati bunga misol bo'la oladi. Lekin aksariyat davlatlar ko'plab hududlar, shahar va qishloqlarni o'z ichiga oladi.Shahar so'zi o'zbekcha kent, arabcha qal'a, madina so'zlari bilan
ma'nodosh bo'lib keladi.Yurtimizda qadimiy va zamonaviy shaharlar ko'p. Ularning har
biri bizning g'umr-iffixorimizdir.

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1. Prezident Islom Karimov ona yurtimizni qanday ta'riflaydi?

2. Abdulla Avloniy vatan haqida nima degan?

3Vatan deganda nimani tushunasiz? Kichik vatan deganda-chi?

4Mahalla so'zi qanday ma'noni anglatadi?

5Mustaqillik yillarida mahalla qanday boshqaruv idorasiga aylandi?

6Yurtimizda qaysi yilga «Obod mahalla уШ» deb nom berildi?

7Ona Vatan degan ulug' tushuncha odamzod uchun nimaning
timsolidan boshlanadi?

8Qishloq deganda ko'z oldimizda nimalar namoyon bo'ladi?

9Yurtimizda 2009-yil qanday nom bilan atalgan edi?

10Toshkent shahri qachon «Islom madaniyati poytaxti» deb e'lon
qilindi?

11Toshkentning 2200 yillik to'yi qaysi yili nishonlandi?

12Yurtimizdagi tarixiy sanalari bayram qilingan qaysi qadimiy
shaharlarni bilasiz?

13Ko'hna shaharlarimizni nima uchun «Qadimiy va hamisha navqiron»
deb ta'riflaymiz?

14«Vatan» so'ziga ma'nodosh qanday so'zlarni bilasiz?

15.Vatan haqida qanday she'r yoki hikoyani bilasiz? Ularning ma'nosi
haqida gapirib bering.

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: Vatanni anglash

Darsning maqsadi: O’quvchilarga Siz «vatan» deganda nimani tushunishini, Butun Yer yuzi - vatan, degan fikrga munosabatingiz q anday?Ona Vatanimiz bilan bog'liq holda shakllangan qanday qadriyatlarni bilishini,Insonning vatani uning tashqi ko'rinishi va fe'1-atvoriga ta'sir etadimi?

Vatanparvar ajdodlarimizdan kimlarni bilasiz?Xalqimizning Ikkinchi jahon urushi yillarida turli millat vakillarigako'rsatgan insonparvarlik fazilatlari haqida tushuntirish.

1Ta`limiy: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish va darsni tushuntirish vaqtida ularga mavzuni ta’limiy ravishda yoritib berish: O’quvchilarga biz nima uchun istiqlolni buyuk ne’mat sifatida qadrlashimizni, Prezidentimiz Islom Karimovning eng ulug’ maqsadimiz, eng ulug’ g’oyamiz haqida aytgan fikrini sharxlashi, Yurt tinchligi , Vatan ravnaqi va Xalq farovonligi kabi ezgu maqsadlarni amalga oshirish uchun avvalo nima qilish kerakligi, Ulug’ maqsadlarga intilib yashagan odam nima uchun adashmasligi, Tabiatda , jamiyatda bo’shliq bo’lmagani kabi , insonning qalbi va ongida ham bo’shliq bo’lmasligini tushuntirish.

2Tarbiyaviy: Bilimli, sog’lom, barkamol insonni voyaga yetkazish. O’z yurtiga sadoqatli, mard va fidoyi, komil insonlarni tarbiyalsh, yaxshi va yomonning farqiga borishga, hayotda to’g’ri yo’l tanlash, xalqimiz va Vatanimizga halol xizmat qilish, bunyodkor g’oyalarning hayotbaxsh kuchini to’g’ri anglab, vayronkor g’oyalarga vaqtida zarba berishga o’rgatish . Guruh bilan “ bir yoqadan bosh chiqarib” ishlashga, “ hamma bir kishi uchun, bir kishi hamma uchun”, “ birlashgan o’zar, birlashmagan to’zar “ maqolining hayotdagi isbotini ko’rsatish bilan o’quvchilarni birlashib, maslahatlashib, bir-birini fikrini hurmatlashga o’rgatish;

3 Rivojlantiruvchi: O’quvchilarga darsni tushuntirish vaqtida o’quvchilarni qiziqtirish uchun ularni guruhlarga bo’lib, guruhlar bilan ishlash , test savollari, boshqotirmalar orqali dars rivojlantiriladi. O`quvchilarning to`g`ri fikrlashini rivojlantirish.

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Vatanparvar ajdodlarimizdan kimlarni bilasiz?Xalqimizning Ikkinchi jahon urushi yillarida turli millat vakillarigako'rsatgan insonparvarlik fazilatlari haqida bilishi

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. Vatan tushunchasi

2. Vatanni anglash

3. O’zbekiston vatanim manim

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

1. Prezident Islom Karimov ona yurtimizni qanday ta'riflaydi?

2. Abdulla Avloniy vatan haqida nima degan?

3Vatan deganda nimani tushunasiz? Kichik vatan deganda-chi?

4Mahalla so'zi qanday ma'noni anglatadi?

5Mustaqillik yillarida mahalla qanday boshqaruv idorasiga aylandi?

6Yurtimizda qaysi yilga «Obod mahalla уШ» deb nom berildi?

7Ona Vatan degan ulug' tushuncha odamzod uchun nimaning
timsolidan boshlanadi?

8Qishloq deganda ko'z oldimizda nimalar namoyon bo'ladi?

9Yurtimizda 2009-yil qanday nom bilan atalgan edi?

10Toshkent shahri qachon «Islom madaniyati poytaxti» deb e'lon
qilindi?

III. Yangi mavzuning bayoni

Aziz o'quvchi, Vatanni anglash uchun uni chin yurakdan sevib ardoqlab yashash kerak.Vatan tushunchasi aniq joy bilan bog'liq bo'lgani uchun uning hududida o'ziga xos qadriyatlar, betakror ma'naviyat egasi bo'lgan xalq shakllanadi. Vatan shu xalqning mehnati, yaratuvchilik salohi-
yati tufayli rivojlanadi. Vatanning aniq bir hudud bilan bog'liq ekanini tan olmaydigan, biz uchun butun yer yuzi — vatan, degan falsafa bilan yashaydigan odamlar ham bor. Ilm-fanda kosmopolitlar deb ataladigan bunday zotlar aslida vatansizlik g'oyasini targ'ib etadi.Bunday qarashlar zararhdir. Chunki inson o'zi tug'ilib, unib-o'sgan joyga mehr qo'ymasa, uni haqiqiy vatan deb bilib, asrab-avaylamasa, gullatib-yashnatmasa, avlodlariga meros qihb qoldirmasa, men
uchun hamma yer vatan, degan tushuncha bilan yashaydigan bo'lsa, hayotda rivojlanish ham, doimiy qadriyat va an'analar ham bo'lmaydi.Ilm-fanda yana bir tushuncha - o'troq hayot degan ibora bor. U Vatan tushunchasi bilan bevosita bog'Uq. Chunki o'troq hayot bir joyda ildiz otib, doimiy muqim, ya'ni boshqa yerga ko'chmay yashashni bildiradi. Tabiiy shart-sharoiti qanday bo'lishidan qat'i nazar, o'z tug'ilib o'sgan zaminiga butun qalbi va vujudi bilan bog'langan inson
yoki xalqgina o'troq hayot kechira oladi. Buni tarix necha bor isbotlagan. Aniq bir joyda qo'nim topib, o'troq hayot kechirgan xalqlar dunyo madaniyati rivojiga katta hissa qo'shgan.Bizning xalqimiz azaldan ana shunday o'troq hayot kechirib kelgan qadimiy xalqlardandir. Yurtimiz zaminida bundan uch ming yillar oldin «Avesto» kabi buyuk kitoblar yaratilgani, Samarqand, Buxoro, Xiva,Shahrisabz, Termiz, Qarshi, Marg'ilon, Toshkent kabi shaharlarirniz o'rnida madaniy hayot an'analari shakllana boshlaganidan dalolat beradigan ko'plab ko'hna ashyolar topilayotgani buni tasdiqlab kelmoqda.Vatandagi har qarich yer,har bir hududning o'ziga xos xosiyati, fayz-u tarovati bor. Masalan, yurtimizning hamma joyida ham anor o'sadi. Lekin hechyerning anori Quva yoki Shahrisabz anoriga teng kelmaydi.Yurtimizning hamma joyida ham anjir o'sadi, ammo ularning
ichida Samarqand anjirining mazasi beqiyosdir. Buyuk ajdodimiz Zahiriddin Muhammad
Bobur Movarounnahr viloyatlaridagi qovunlar haqida gapirib,Buxoro qovuni haqida alohidato'xtaladi: «Buxoroda har jins qovundin ko'p bo'lur va yaxshibo'lur».Xalqimiz bunday xosiyatli joylar va ne'matlarni «duo ketgan» deb ta'riflaydi. Masalan,«Farg'onaning yeriga duo ketgan», «Parkentning uzumiga duo ketgan», «Kattaqo'rg'onning mayiziga duo ketgan» tarzida. Bunda mazkur ne'matlar yetiladigan joylar Yaratganning irodasi bilan mana shunday betakror qilib yaratilganiga urg'u beriladi.

Samarqandning noni

Aytishlaricha, bir zamonlar Bag'dod podsholaridan biri Samarqandning noniga havas qilib, o'z poytaxtida ham shunday mazali non yoptirmoqchi bo'libdi. Shu maqsadda Samarqanddan eng mashhur nowoyni chaqiribdi. «Bag'dod zaminida ham Samarqanddagidek shirin non yopish uchun nima zarur bo'lsa,barchasini muhayyo qilinglar», debdi podsho o'z vazirlariga. Samarqandlik usta o'z shahridan tuproq olib kelib, loy qorib, tandiryasash lozimligini aytibdi. Uning aytgani ado etilibdi. UstaSamarqanddan o'tin olib kelishlari zarurligini bildiribdi. Bu istak
ham bajarilibdi. Samarqand suvi va unidan olib kelinib, xamirqorilibdi. Xullas, hamma narsa taxt qilinibdi. Bularning barchasidanI podshoni xabardor qilibdilar. Podsho nowoyni huzuriga chorlab,
«Xo'sh, kerakli narsalarning hammasi tayyormi, bo'lmasa, ishniboshla!» debdi. Shunda nowoy uzr so'rab, «Hazratim, hali hammanarsa taxt bo'lgani yo'q», debdi. Podshoning jahli chiqib, «Senga
yana nima kerak, hamma narsa taxt-ku?» debdi.Nowoy awal-boshdanoq podshoning istagini amalga oshirib bo'lmasligini yaxshi bilar ekan. Ammo bu haqiqatni unga ochiqaytib bo'lmasligini ham tushunar ekan. «Bu ishning imkoni yo'q»,desa, uning boshi tanidan judo qilinishi hech gap emas edi.Shuning uchun podshoning o'zi bu ishning imkonsiz ekanigaishonch hosil qilsin, degan niyatda nowoy oxirgi shartni aytib,shunday debdi: «Hazratim, endi yana Samarqandning havosi
bilan Samarqandning quyoshi bo'lsa, bas, boshqa hech narsakerak emas. Ana shundan keyin non yopishni boshlasam bo'ladi».Shunday deb, nowoy ham jazodan, ham imkonsiz ishni
amalga oshirish azobidan qutulib qolibdi.Odamzod qadim-qadim zamonlardan buyon turli millat va elatlarga, davlat va xalqlarga bo'Unib yashab keladi. Bunday xilmaxillik orqali har bir xalq o'z milliy an'analarini saqlab, ota-bobolarining rasm-rusum va qadriyatlarini davom ettiradi. Bu rasm-rusumva qadriyatlar har bir xalq yoki millat makon tutgan joy bilan bog'liqholda shakllanadi. Ya'ni, ular aynan o'troq hayot mahsuli, qadrdono'lkaga mehr qo'yib yashash natijasidir. Masalan, daryo va dengizbo'ylarida yashagan xalqlarning urf-odat va an'analari cho'l va sahrohududlarida yashaydigan xalqlarniJcidan mutlaqo farq qiladi. Chunkiinson qayerda yashasa, uning tabiati, fe'1-atvori o'sha joyning tabiiyshart-sharoiti, iqlimi, hatto tuproq va suvining xususiyatlariga moslashib qoladi. Unda ana shu shart-sharoitga xos ko'nikmalar paydo
bo'Iadi. Bu ko'nikmalar yillar, asrlar o'tishi bilan odat, an'ana varasm-rusumga aylanadi. Shu tariqa inson yashagan joy, ya'ni vatangaxos xususiyatlar uning farzandlari vujudiga singib ketadi.

Prezident Islom Karimov «Yuksak ma'naviyat — yengilmas kuch»kitobida bu haqda alohida to'xtalib, quyidagilarni ta'kidlaydi: «Masalan,Sharq olamida, jumladan, o'zimizning O'rta Osiyo sharoitida jamoabo'Jib yashash tuyg'usi g'oyat muhim ahamiyat kasb etadi vaodamlarni bir-biriga yaqinlashtirishga, bir-birini qo'Hab-quwatlabhayot kechirishga zamin tug'diradi. Shu ma'noda, xalqimizningturmush va tafakkur tarziga nazar tashlaydigan bo'lsak, boshqalargahech o'xshamaydigan, ming yillar davomida shakllangan, nafaqato'zaro muomala, balki hayotimizning uzviy bir qismi sifatida namoyonbo'Iadigan bir qator o'ziga xos xususiyatlarni ko'ramiz.Misol uchun, tilimizdagi mehr-oqibat, mehr-muhabbat, mehr-shafqat, qadr-qimmat degan, bir-birini chuqur ma'no-mazmun bilanboyitadigan va to'ldiradigan iboralarni olaylik. Qanchalik g'alatituyulmasin, bu iboralarni boshqa tillarga aynan tarjima qilishning
o'zi mushkul bir muammo»¹.Vatanning o'ziga xos xususiyatlari hatto insonning yuz tuzilishi,
chehrasida ham aks etib turadi. Masalan, o'zbekni yapondan, arabniturkdan, lotin amerikalikni yevropalikdan yuzi va ko'ziga qarabfarqlash mumkin. Qisqasi, Vatan barcha xususiyatlari bilan o'zfarzandlarining rahi va vujudiga singib ketadi. Shuning uchun hamo'z yurtini chin dildan sevgan insonlar «Vatan — mening jon-ujahonim» deya xitob qiladi. Vatan bunday insonlarning o'zligi, or-nomusi, sha'n-u sharafi ramziga aylanadi

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1. Siz «vatan» deganda nimani tushunasiz?

2. Butun Yer yuzi - vatan, degan fikrga munosabatingiz qanday?

3. Ona Vatanimiz bilan bog'liq holda shakllangan qanday qadriyatlarni
bilasiz?

4. Insonning vatani uning tashqi ko'rinishi va fe'1-atvoriga ta'sir etadimi?

5. Vatanparvar ajdodlarimizdan kimlarni bilasiz?

6. Xalqimizning Ikkinchi jahon urushi yillarida turli millat vakillariga
ko'rsatgan insonparvarlik fazilatlari haqida gapirib bering.

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish. «Mening Vatanim» mavzusida referat yozishga urinib ko'ring.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: Vatanni anglash

Vatanparvar ajdodlarimizdan kimlarni bilasiz?Xalqimizning Ikkinchi jahon urushi yillarida turli millat vakillarigako'rsatgan insonparvarlik fazilatlari haqida tushuntirish.

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Vatanparvar ajdodlarimizdan kimlarni bilasiz?Xalqimizning Ikkinchi jahon urushi yillarida turli millat vakillarigako'rsatgan insonparvarlik fazilatlari haqida bilishi

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. Vatan tushunchasi

2. Vatanni anglash

3. O’zbekiston vatanim manim

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

1. Prezident Islom Karimov ona yurtimizni qanday ta'riflaydi?

2. Abdulla Avloniy vatan haqida nima degan?

3Vatan deganda nimani tushunasiz? Kichik vatan deganda-chi?

4Mahalla so'zi qanday ma'noni anglatadi?

5Mustaqillik yillarida mahalla qanday boshqaruv idorasiga aylandi?

6Yurtimizda qaysi yilga «Obod mahalla уШ» deb nom berildi?

7Ona Vatan degan ulug' tushuncha odamzod uchun nimaning
timsolidan boshlanadi?

8Qishloq deganda ko'z oldimizda nimalar namoyon bo'ladi?

9Yurtimizda 2009-yil qanday nom bilan atalgan edi?

10Toshkent shahri qachon «Islom madaniyati poytaxti» deb e'lon
qilindi?

III. Yangi mavzuning bayoni

Samarqandning noni

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1. Siz «vatan» deganda nimani tushunasiz?

2. Butun Yer yuzi - vatan, degan fikrga munosabatingiz qanday?

7. Ona Vatanimiz bilan bog'liq holda shakllangan qanday qadriyatlarni
bilasiz?

8. Insonning vatani uning tashqi ko'rinishi va fe'1-atvoriga ta'sir etadimi?

9. Vatanparvar ajdodlarimizdan kimlarni bilasiz?

10. Xalqimizning Ikkinchi jahon urushi yillarida turli millat vakillariga
ko'rsatgan insonparvarlik fazilatlari haqida gapirib bering.

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish. «Mening Vatanim» mavzusida referat yozishga urinib ko'ring.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: Vatan tuyg’usi

Darsning maqsadi: O’quvchilarga . Biz milliy davlatchiligimiz tarixini bilishda qanday manbalarga tayanishi,Yurtimiz hududida qadimda qanday davlatlar bo'lganligi,O'tgan asrlarda milliy davlatchiligimiz asoslari nima uchun susayganligi,Bugungi mustaqil O'zbekiston qanday davlat qatoriga kirishi,Huquqiy demokratik davlatning asosiy xususiyatlari haqida nimalarni bilishi,Demokratiya deganda nimani tushunishi,Fuqarolik jamiyati deganda nimani tushunishi, O'zbekiston Prezidenti, Yurtboshimiz Islom Karimovning mustaqil O'zbekiston davlatini barpo etish va rivojlantirish borasidagi buyuk xizmatlari haqida Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qachon va kimning tashabbusi
bilan qabul qilinishi,Maktab ta'limini rivojlantirish umummilliy davlat dasturi-chi?Mamlakatimizda necha yillik umumiy majburiy ta'lim joriy ctilganini tushuntirish.

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Bilim: O’quvchilar «vatan» deganda nimani tushunishini, Butun Yer yuzi - vatan, degan fikrga munosabatingiz q anday?Ona Vatanimiz bilan bog'liq holda shakllangan qanday qadriyatlarni bilishini,Insonning vatani uning tashqi ko'rinishi va fe'1-atvoriga ta'sir etadimi?Vatanparvar ajdodlarimizdan kimlarni bilasiz?Xalqimizning Ikkinchi jahon urushi yillarida turli millat vakillarigako'rsatgan insonparvarlik fazilatlari haqida bilishi

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. Vatan tushunchasi

2. Vatanni anglash

3. Vatan tuyg’usi

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

1. Siz «vatan» deganda nimani tushunasiz?

2. Butun Yer yuzi - vatan, degan fikrga munosabatingiz qanday?

3Ona Vatanimiz bilan bog'liq holda shakllangan qanday qadriyatlarni
bilasiz?

4Insonning vatani uning tashqi ko'rinishi va fe'1-atvoriga ta'sir etadimi?

5Vatanparvar ajdodlarimizdan kimlarni bilasiz?

6Xalqimizning Ikkinchi jahon urushi yillarida turli millat vakillariga
ko'rsatgan insonparvarlik fazilatlari haqida gapirib bering.

III. Yangi mavzuning bayoni Aziz oq'uvchi, sizga ma'lumki, dunyodagi tirik mavjudotning barchasi sezish qobiliyatiga ega, ular tashqi ta'sirlardan, ya'ni issiq va sovuqdan, yorug'lik va qorong'ilikdan ta'sirlanadi. Lekin rang-barang va go'zal, yuksalib, kamol topib boradigan his-tuyg'ular bilan yashash faqat insonga xos.Borliqdagi narsalarning hammasi odamda qandaydir his-tuyg'u uyg'otadi, uning sezgilariga ta'sir qiladi. His-tuyg'u esa narsalarning mohiyatini sezish va bilishga yordam beradi. Ya'ni, yaxshi va yoqimli
narsalar go'zal his-tuyg'ularni uyg'otsa, yomon va xunuk narsalarsalbiy his-tuyg'ularni uyg'otadi.Sog'lom fikrli insonlarning doimiy ravishda kamolotga intilibyashashining boisi ham ularning his-tuyg'ularining yaxshi, mukammal va ibratli narsalardan muttasil ta'sirlanishi bilan bog'liq. Umuman,inson zoti ta'sirlanuvchandir. Bularni bilib oling. Insonning ichki, ruhiy sezgilari histuyg'u deyiladi.His-tuyg'u ikki mustaqil so'zdan (his va tuyg'u so'zlaridan)iborat bo'lib, tuyish, sezish natijasida hosil bo'ladigan ruhiyholatni bildiradi.: ,Inson quvonganida ruhi bir shaklda namoyon bo'lsa, qayg'ugatushganida butunlay boshqacha shaklda namoyon bo'ladi. Ya'ni, ruho'zgaruvchan. Chunki u dunyoni o'zida yaqqol aks ettirib turadi. Dunyo esa doimiy harakatda.Awalgi suhbatimizda aytilganidek, inson aniq bir makonda yashaydi.Binobarin, uning qalbi ta'sirlanadigan narsa-hodisalar ham ma'lum bur joyda yuz bergani uchun ular o'sha joy bilan bog'liq holda xotirada muhrlanib qoladi. Oddiy qilib aytganda, o'sha joy o'zining tabiiy ta'sirlari vositasida insonning moddiy ehtiyojlarini qondiribgina qolmasdan, uning qalbini, ichki dunyosini ham shakllantiradi.Buni bilib oling. Qalb arabcha so'z bo'lib, ko'ngil, yurak, dil ma'nolarida ishlatiladi.Ingliz yozuvchisi Kiplingning «Maugli» asarida yosh bolaning o'rmondagi hayvonlar muhitiga moslashib, his-tuyg'ulari o'zgarib ketgani haqida hikoya qilinadi. To'qay va chakalakzorlar muhiti bolaning hismyg'ularini o'ziga moslaydi.Demak, har qanday makon insonda awalo muayyan tuyg'ularniuyg'otadi. Keyin ularni o'ziga, o'zining betakror xususiyatlariga moslab larbiyalaydi. Shuning uchun ham odamning his-tuyg'ulari, xotiralari,ma'naviy tarbiyasi, awalo, u tug'ilgan, voyaga yetgan Vatan bilan bog'liq. Shu bois, Vatan tuyg'usi insonga bir umr hamroh, hamnafas bo'ladi. Vatanning nomi aytilishi bilan uning bag'rida o'tgan yiHarimizesimizga tushadi, qalbimizda go'zal manzaralar,his-tuyg'ularuyg'onadi.Masalan, Toshkent shahrining Ko'kcha dahasida o'sib-ulg'ayganlar bu nomni eshitishi bilan hayajonlanib ketadi. Yoki Samarqand shahrining Registon yoxud Buxoroning Labi hovuz maydoni atrofida voyaga yetganlar bu nomlami eshitishi bilan noyob me'moriy obidalarimizni ko'z oldiga keltirib, o'z bolaligini eslaydi, o'sha yillarni qo'msaydi.Vatan ramzlarini ko'rganda, yurtimizning betakror tabiatini tomosha qilganda, uning moddiy va ma'naviy boyliklaridan bahramand bolganda, olis ellarda vatandoshlarimiz bilan ko'rishganda, ularning sport, madaniyat, san'at va boshqa sohalarda erishgan yutuq larini eshitganda beixtiyor quvonamiz.Bularni bilib oling. Ramz so'zi belgi, ishora, dalolat degani • ma'nolarni bildiradi.Davlat ramzi deb, qonun bilan tasdiqlangan, mamlakatningmustaqilligi, davlatchilik tarixi, xalqining xohish-irodasi va ko'hnaqadriyatlari mujassami bo'lgan rasmiy belgi - ramzga aytiladi.davlatchilik idoralari yo'q edi. Faqat 1991-yil 31-avgustda Prezidentimiz Islom Karimov rahbarligida o'z mustaqilligimizga erishganimizdan so'ng biz milliy davlatchiligimiz asoslarini qayta tiklashga kirishdik. O'zbekiston shundan keyin torn ma'nodagi mustaqil davlatbo'ldi. U 1992-yil 2-mart kuni jahondagi davlatlarning xalqaro uyushmasi — Birlashgan Millatlar Tashkilotiga qabulqilindi.Bu-gungi kunda mamlakatimiz dunyo hamjamiyatining teng huquqli a'zosidir. Bu mamlakatiniizning jahon miqyosidagi muhim masalalarni hal qilishda to'laqonli ishtirok etisnini bildiradi.Buni bilib oling. Dunyo hamjamiyati deganda, umumbashariy g'oyalar atrofida uyushgan holda, umumiy maqsadlar yo'lida o'zaro kelishib harakat qilayotgan mamlakatlar va xalqaro tashkilotlar, jahondagi barcha taraqqiyparvar kuchlar tushuniladi.O'zbekiston — dunyoviy davlat. Dunyoviy davlat deganda, umumxalq xohish-irodasi bilan qabul qilingan Konstitutsiya va uning asosidagi qonunlarga tayangan holda rivojlanadigan davlat tushuniladi.Bizning mamlakatimiz rasman «O'zbekiston Respublikasi»,«O'zbekiston» degan nomlar bilan ataladi. Demak, rasmiy hujjatlarda davlatimizning nomi «O'zbekiston Respublikasi», «O'zbekiston»
tarzida yoziladi va aytiladi.Buni yodda tuting. «O'zbekiston — suveren demokratik respublika. Davlatning «O'zbekiston Respublikasi» va «O'zbekiston» degan nomlari bir ma'noni anglatadi»¹.Rasmiy bo'lmagan hollarda esa uni «bizning davlatimiz», «O'zbekiston davlati», «mamlakatimiz», «Vatanimiz», «yurtimiz» degan so'zlar bilan ham ifoda etishimiz mumkin.O'zbekistonning davlat tuzumi, ya'ni davlat boshqaruvi VI jaryat qurmshining mohiyati, amal qilish usuli mamlakalning iino
qonuni hisoblangan Konstitutsiyamizda belgilab qo'yilgan. Sliiiniuchun davlat tuzumi haqida gap ketganda konstitutsion tuziim, y»¹Konstitutsiyaga asoslangan tuzum degan ibora ham ishlaliladi.Mamlakatimiz bugungi kunda huquqiy demokratik davlal qua,yo'lidan bormoqda. Huquqiy demokratik davlatda jamiyat hayolidu barcha munosabatlar qonunga asoslanadi. Xalq o'z xohish-irodilil erkin namoyon etib, davlatni boshqarishda faol qatnashish imkonlyi tiga ega bo'ladi. Demokratiya so'zining o'zi ham yunoncha, yn'I grekcha «demos» — xalq, «kratos» — hokimiyat degan ikki so'zda iborat bo'lib, xalq hokimiyati degan ma'noni bildiradi. Demokraiiv insonning, xalqning, davlatning qonunlarda aks etgan xohish-irodasi intilishlaridir.Huquqiy demokratik davlatda mamlakat hayotiga oid iniilini masalalar xalq bilan, uning akillari bo'lgan deputatlar bilan hatlashilgan holda hal etiladi. Ya'ni, bunday davlatda fuqarolaminjhuquq va erkinliklari hamda xalq xohish-irodasi birinchi o'rinda linadi,Siz uyda, maktabda, mahallada «ertaga majlis bo'ladi», «indinga sessiynboshlanadi» degan gaplarni eshitgan bo'lsangiz kerak. Bu majlis vasessiyalarda odamlar orasidan maxsus saylangan vakillar, dcpiilail.nishtirok etib, turli masalalarni muhokama qilishda qatnashadi. (Maio'zlarini vakil qilib yuborgan odamlar nomidan gapirib, ulaminjnomidan ish ko'radi, ularning orzu-intilishlari, muammolarinio'ylagan holda qarorlar qabul qiladi. Shu tariqa o'sha majlisda <>'/vakilini yuborgan odamlarning ham xohish-istaklari inobatga olinadi.Bu — demokratiyaning bir ko'rinishi, aniqroq aytganda, vakillikdemokratiyasidir.Odamlar davlat ishlarida bevosita ishtirok etishi ham mumkin,
Masalan, ular saylovlar paytida hech kimni vakil qilmasdan, shavsan o'zlari borib ovoz beradi. Bu ham demokratiyaning bir ko'rinishi,boshqacha aytganda, hokimiyat boshqaruviga hech qanday vakillaisi/
ishtirok etish, to'g'ridan to'g'ri, vositasiz demokratiyadir.Huquqiy demokratik davlatning asosiy tamoyillaridan yana birihokimiyatning konstitutsiyaviy asosda uchta mustaqil tarmoqqa qonun chiqaradigan, ijro etadigan va sud hokimiyatiga bo'linishidir.Bu hokimiyat tarmoqlarining har bin faqat qonun asosida faoliyat yuritadi.

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1. Biz milliy davlatchiligimiz tarixini bilishda qanday manbalarga tayanamiz?

2. Yurtimiz hududida qadimda qanday davlatlar bo'lgan?

3. O'tgan asrlarda milliy davlatchiligimiz asoslari nima uchun susaydl?

4. Bugungi mustaqil O'zbekiston qanday davlat?

5. Huquqiy demokratik davlatning asosiy xususiyatlari haqida nima
larni bilasiz?

6. Demokratiya deganda nimani tushunasiz?

7. Fuqarolik jamiyati deganda nimani tushunasiz?

O'zbekiston Prezidenti, Yurtboshimiz Islom Karimovning mustaqil
O'zbekiston davlatini barpo etish va rivojlantirish borasidagi buyuk
xizmatlari haqida gapirib bering.

9. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qachon va kimning tashabbusi
bilan qabul qilindi?

10. Maktab ta'limini rivojlantirish umummilliy davlat dasturi-chi?

11. Mamlakatimizda necha yillik umumiy majburiy ta'lim joriy ctilgau?

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: Oila –Vatan timsoli

Darsning maqsadi: O’quvchilarga O’quvchilarga Odamning ilk his-tuyg'ulari dastlab qayerda uyg'onishini,Onangiz qanday alia aytganini eslashini,Ona to'g'risidagi taassurotlar bilan vatan to'g'risidagi taassurotlarda qanday o'xshashlik borligi,Abdulla Oripovning «Ona degan nom» she'rini qanday tushunganligini,Oilada otaning o'rni qanday ekanligini, «Ota rozi - Xudo rozi» degan hikmatli iboraning ma'nosini qanday tushunishini,Ota kasbini egallash yigit kishi uchun shartligini, Qanday tarixiy sulolalarni bilishi,Tarbiya haqida ,Nima uchun oilani jamiyat negizi deyishimiz,«El-yurt tayanchi» haykali qaysi shaharda ekanligini tushuntirish.

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. Vatan tushunchasi

2. Vatanni anglash

3. Vatan tuyg’usi

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

1. Biz milliy davlatchiligimiz tarixini bilishda qanday manbalarga tayanamiz?

2Yurtimiz hududida qadimda qanday davlatlar bo'lgan?

3O'tgan asrlarda milliy davlatchiligimiz asoslari nima uchun susaydl?

4Bugungi mustaqil O'zbekiston qanday davlat?

5Huquqiy demokratik davlatning asosiy xususiyatlari haqida nima
larni bilasiz?

6Demokratiya deganda nimani tushunasiz?

7Fuqarolik jamiyati deganda nimani tushunasiz?

8 O'zbekiston Prezidenti, Yurtboshimiz Islom Karimovning mustaqil
O'zbekiston davlatini barpo etish va rivojlantirish borasidagi buyuk
xizmatlari haqida gapirib bering.

9.Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qachon va kimning tashabbusi
bilan qabul qilindi?

10Maktab ta'limini rivojlantirish umummilliy davlat dasturi-chi?

11Mamlakatimizda necha yillik umumiy majburiy ta'lim joriy ctilgau?

III. Yangi mavzuning bayoni

Aziz o'quvchi, agar bizdan «Qani, Vatanning rasmini chizib bering», desalar, awalo nimaning tasvirini qog'ozga tushirgan bo'lar edingiz? Bunday vazifani bajarish uchun dastawal o'zimiz bilgan
narsalarning barchasini bir-bir ko'z o'ngimizdan o'tkazamiz. Lekin ular ichida biz uchun eng aziz manzara o'zimiz tug'ilib-o'sgan uy,qadrdon xonadonimiz bo'lib ko'rinadi. Chunki insondagi Vatan
tuyg'usi oiladan, ona bag'ridan boshlanadi.Esingizdami, awalgi darsimizda insonning tuyg'ulari aniq bir makonda shakllanishi haqida gapirgan edik. Insonni voyaga yetkazadigan, unga eng go'zal tuyg'ularni singdiradigan, undagi barcha zararbilim va ko'nikmalami shakllantiradigan ana shunday makonlardan
bill oiladir.Bularni bilib oling. Oila arabcha so'z bo'lib, nikoh va qarindoshlik asosida birgalikda yashashni bildiradi.Nikoh oilaning huquqiy asosidir.Qarindoshlik — nasl-asab,qonardoshlikjihatidano'zaroyaqinlikni bildiradigan mezon.Prezident Islom Karimov oilaga shunday ta'rif bergan:«Bu yorug' dunyoda hayot bor ekan, oila bor. Oila borekan, farzand deb atalmish bebaho ne'mat bor. Farzand borekan, odamzot hamisba ezgu orzu va intilishlar bilan yashay-
di»¹.Rivoyat qilishlaricha, yer yuzidagi birinchi oila Odam Ato vaMomo Havo tomonidan barpo etilgan ekan. Dunyodagi odamlar,xalqlar va millatlar mana shu oiladan tarqalibdi. Shuning uchun
insoniyatni bir ota-ona farzandlari deymiz, ularni do'st va birodarbo'lib yashashga chaqiramiz.

Rivoyat

Imom Buxoriyning onasi

Rivoyat qilishlaricha, Ismoil o'g'li Muhammad Buxoriy ko'zi go'daklik paytida bir baxtsiz tasodif tufayli ojiz bo'lib qolgan ekan. Onasi bolamning ko'ziga shifo ber, deya kechasiyu kunduzi Ollohga iltijo etib duo qilar ekan. Kunlardanbirida onaning tushiga payg'ambarirniz Ibrohim alayhissalomkirib chiqibdi va unga: «Qilgan duolaring qabul bo'ldi,o'g'ling endi shifo topadi» debdi. Shundan so'ng yosh Muhammadning ko'zi ochilibdi. U o'z hayotini payg'ambarirnizMuhammad alayhissalom hadislarini to'plashga bag'ishlashga qaror qilibdi va buyuk hadisshunos bo'lib yetishibdi.«

ONA DEGAN NOM

Deydilar, qahrli bahodirlar ham
Janglarda jon berar chog'i mardona,
Behad azoblarga chidab, so'nggi dam,
Bitta so'z demishlar shivirlab: Ona.
Ulug' bir donishmand olamni sharhlab,
Axiyri tanibdi tuqqan elini.
Zabon baxsh etganga ehtirom saqlab,
Ona deb atabdi ilk bor tilini.
Dunyo shoirlari Vatan sha'niga
Sifat axtarmishlar qator va qator,
Nihoyat, kelmishlar bitta ma'niga:
Ona Vatan deya bitmishlar ash'or.
Bisyor bo'lsa agar bol ham beqadr,
Takror aytilganda rangsizdir kalom.
Bu yorug' olamda vatan bittadir,
Bittadir dunyoda ona degan nom

Oilaning yana bir ustuni otadir. Ota — oila boshlig'i, xonadonniboshqarib turadigan, uyda, ro'zg'orda adolat timsoli bo'lib, bar-chaga ibrat va namuna ko'rsatadigan zotdir. Qadimda biror-bir farzand yaxshi yoki yomon xulqi bilan jamoatchilik e'tiborini tortsa,darhol undan «otang kim, kimning bolasisan?» deb so'raganlar.Chunki otaning kimligiga qarab, farzandning fazilatlarini aniqlash
mumkin bo'lgan.

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1. Odamning ilk his-tuyg'ulari dastlab qayerda uyg'onadi?

2. Onangiz qanday alia aytganini eslaysizmi?

3. Ona to'g'risidagi taassurotlar bilan vatan to'g'risidagi taassurot-
larda qanday o'xshashlik bor?

4. Abdulla Oripovning «Ona degan nom» she'rini qanday tushun- .
dingiz?

5. Oilada otaning o'rni qanday?

6. «Ota rozi - Xudo rozi» degan hikmatli iboraning ma'nosini qanday
tushunasiz?

7. Ota kasbini egallash yigit kishi uchun shartmi?

8. Qanday tarixiy sulolalarni bilasiz?

Tarbiya haqida gapirib bering

10. Nima uchun oilani jamiyat negizi deymiz?

11. «El-yurt tayanchi» haykali qaysi shaharda?

12. Mamlakatimizda qaysi yili «Oila уШ» deb e'lon qilindi?

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: Oila –Vatan timsoli

Darsning maqsadi: O’quvchilarga Odamning ilk his-tuyg'ulari dastlab qayerda uyg'onishini,Onangiz qanday alia aytganini eslashini,Ona to'g'risidagi taassurotlar bilan vatan to'g'risidagi taassurotlarda qanday o'xshashlik borligi,Abdulla Oripovning «Ona degan nom» she'rini qanday tushunganligini,Oilada otaning o'rni qanday ekanligini, «Ota rozi - Xudo rozi» degan hikmatli iboraning ma'nosini qanday tushunishini,Ota kasbini egallash yigit kishi uchun shartligini, Qanday tarixiy sulolalarni bilishi,Tarbiya haqida ,Nima uchun oilani jamiyat negizi deyishimiz,«El-yurt tayanchi» haykali qaysi shaharda ekanligini tushuntirish.

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. Vatan tushunchasi

2. Vatanni anglash

3. Vatan tuyg’usi

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

1. Biz milliy davlatchiligimiz tarixini bilishda qanday manbalarga tayanamiz?

2Yurtimiz hududida qadimda qanday davlatlar bo'lgan?

3O'tgan asrlarda milliy davlatchiligimiz asoslari nima uchun susaydl?

4Bugungi mustaqil O'zbekiston qanday davlat?

5Huquqiy demokratik davlatning asosiy xususiyatlari haqida nima
larni bilasiz?

6Demokratiya deganda nimani tushunasiz?

7Fuqarolik jamiyati deganda nimani tushunasiz?

8 O'zbekiston Prezidenti, Yurtboshimiz Islom Karimovning mustaqil
O'zbekiston davlatini barpo etish va rivojlantirish borasidagi buyuk
xizmatlari haqida gapirib bering.

9.Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qachon va kimning tashabbusi
bilan qabul qilindi?

10Maktab ta'limini rivojlantirish umummilliy davlat dasturi-chi?

11Mamlakatimizda necha yillik umumiy majburiy ta'lim joriy ctilgau?

III. Yangi mavzuning bayoni

Rivoyat

Imom Buxoriyning onasi

ONA DEGAN NOM

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1. Odamning ilk his-tuyg'ulari dastlab qayerda uyg'onadi?

2Onangiz qanday alia aytganini eslaysizmi?

3Ona to'g'risidagi taassurotlar bilan vatan to'g'risidagi taassurot-
larda qanday o'xshashlik bor?

4Abdulla Oripovning «Ona degan nom» she'rini qanday tushun- .
dingiz?

5Oilada otaning o'rni qanday?

6«Ota rozi - Xudo rozi» degan hikmatli iboraning ma'nosini qanday
tushunasiz?

7Ota kasbini egallash yigit kishi uchun shartmi?

8Qanday tarixiy sulolalarni bilasiz?

Tarbiya haqida gapirib bering

9Nima uchun oilani jamiyat negizi deymiz?

10«El-yurt tayanchi» haykali qaysi shaharda?

11Mamlakatimizda qaysi yili «Oila уШ» deb e'lon qilindi?

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: Vatanga muhabbat

Darsning maqsadi: O’quvchilarga Vatanga muhabbat tushunchasini, Oddiy cho'pon Shiroqqa shu qadar katta kuch va jasorat bergan

narsa nima ekanligi, Shiroqqa o'xshagan yana qanday qahramonlarni bilishini,Alpomishning qahramonligi haqida ,«Vatanga qasamyod» haykali qayerda joylashganligini,Askar yigit nima uchun qasamyod qabul qilishini, NajmiddinKubrobobomizningjasoratihaqidanimalarnibilishini,Vatanni sevmaslik, uning taqdiri uchun beparvolik qanday oqibat-
larga olib kelishini tushuntirish.

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Bilim: : O’quvchilar Vatanga muhabbat tushunchasini, Oddiy cho'pon Shiroqqa shu qadar katta kuch va jasorat bergan narsa nima ekanligi, Shiroqqa o'xshagan yana qanday qahramonlarni bilishini,Alpomishning qahramonligi haqida ,«Vatanga qasamyod» haykali qayerda joylashganligini,Askar yigit nima uchun qasamyod qabul qilishini, NajmiddinKubrobobomizningjasoratihaqidanimalarnibilishini,Vatanni sevmaslik, uning taqdiri uchun beparvolik qanday oqibat-
larga olib kelishini bilishi

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. Vatan tushunchasi

2. Vatanni anglash

3. Vatan ga muhabbat

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

1. Biz milliy davlatchiligimiz tarixini bilishda qanday manbalarga tayanamiz?

2Yurtimiz hududida qadimda qanday davlatlar bo'lgan?

3O'tgan asrlarda milliy davlatchiligimiz asoslari nima uchun susaydl?

4Bugungi mustaqil O'zbekiston qanday davlat?

5Huquqiy demokratik davlatning asosiy xususiyatlari haqida nima larni bilasiz?

6Demokratiya deganda nimani tushunasiz?

7Fuqarolik jamiyati deganda nimani tushunasiz?

8 O'zbekiston Prezidenti, Yurtboshimiz Islom Karimovning mustaqil
O'zbekiston davlatini barpo etish va rivojlantirish borasidagi buyuk xizmatlari haqida gapirib bering.

9.Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qachon va kimning tashabbusi bilan qabul qilindi?

10Maktab ta'limini rivojlantirish umummilliy davlat dasturi-chi?

11Mamlakatimizda necha yillik umumiy majburiy ta'lim joriy ctilgau?

III. Yangi mavzuning bayoni

Aziz o'quvcbi, bu hayotda har qaysi insonning ezgu orzu-umidlari bo'ladi. Ayniqsa, siz kabi ozod va obod Vatanda o'sib-ulg'ayayotgan,qalbi рок his-tuyg'ular bilan to'lgan yoshlarning orzulari bir olam.
Ana shu orzulaming eng ulug'i - ota-onaga, el-yurtga beminnatxizmat qilish, ulaming oldidagi farzandlik burchini sidqidildan adoetishdir. Bu orzuga erishish uchun inson bolalikdan boshlab o'z oldiga
aniq maqsad qo'yib, zamr bilim, ko'nikma va hunarlarni egallashi,ham jismoniy, ham ma'naviy jihatdan sog'lom va baquwat bo'lishilozim. Chunki buyuk orzular buyuk intilish va harakat, katta kuch-
quwatni talab etadi. Ana shu g'oyat og'ir va murakkab yo'lda Vatangamuhabbat hissi barchamizga madad bo'ladi.Vatanga muhabbat — eng ulug' tuyg'u. Shuning uchun hamPrezidentimiz Islom Karimov bu tuyg'uning inson hayotidagi o'rnihaqida alohida fikr yuritib, «Tarix haqiqati shuni ko'rsatadiki, tomiridamilliy g'urur, Vatan ishqi jo'sh urgan odamgina buyuk ishlarga qodirboiadi»¹, deb ta'kidlaydi.

Haqiqatan ham, agarda tarixga nazar tashlaydigan bo'lsak, ona yurtgamehr-muhabbat oddiy insonlarga ham ulkan kuch-qudrat, azm-ushijoafbaxsh etib, ularni tengsiz jasoratlarga undaganiga guvoh bo'la-
miz. Masalan, siz yaxshi biladigan Shiroq haqidagi rivoyatni esga olaylik.Shiroq — oddiy cho'pon. Uning harbiy qurol-yarog'i ham, askari ham yo'q. Faqat qalbida o'z vataniga cheksiz muhabbati bor, xolos. Ana shu
buyuk tuyg'u uni tish-tirnog'igacha qurollanib, mo'ri malaxdek yopirilib kelayotgan sonsiz-sanoqsiz yovga qarshi yakka-yu yolg'iz kurashga chiqishga chorlaydi. Shiroq o'zining dushman qo'lida o'lishini oldindan biladi. Lekin bu, yuqorida aytilganidek, eng ulug' maqsad — Vatan ozodligi, lining himoyasi yo'lidagi sharafli o'lim ekanini u yaxshi anglaydi va aynan shu bois bu yo'lni tanlaydi.Shiroq o'z joni evaziga qancha-qancha yurtdoshlarini o'limdan, yovgaqui bo'lishdan, shahar-qisbJoqlarni esa vayronagarchilik, talon-torojdansaqlab qoladi. Yana bir muhim tomoni — u o'z qahramonligi orqalihech qachon zulm va bosqinchilik bilan butun bir xalqni yengib bo'lmasligini, uning mard farzandlari bunga aslo yo'l qo'ymasligini isbotlaydi.Shiroqqa o'xshagan qo'rqmas va botir o'g'lonlar dunyodagi barchaxalqlarda hamma zamonlarda ham bo'lgan. Chunki har qanday xalqning tinch va osuda hayoti, baxt-u saodati uning mard va bahodir
farzandlariga bog'liq.Shu nuqtayi nazardan qaraganda, dunyoga mashhur «Hollivud»kinokompaniyasi tomonidan suratga olingan «Gladiator» filmidagiiste'dodli aktyor Rassel Krou tomonidan ijro etilgan general Maksimus obrazi ham Vatan ozodligi yo'lida fidoiy bo'lib yashashningyorqin namunasidir. Butun hayotini ona yurti sha'n-u sharafini рокsaqlash uchun baxsh etgan bu o'ktam va jasur inson o'zining mohirsarkardalik qobiliyati, mardlik fazilatlari bilan tashqi dushmanlarnitor-mor etishda tengsiz qahramonlik ko'rsatadi. Ayni vaqtda ichkidushmanlarning fitnasini fosh etish uchun achchiq sinov va mashaqqatlarga, xo'rlik va zo'ravonliklarga chidaydi. Dushmanlar uni uyjoyidan, oilasidan, do'st-u yorlaridan judo etadi. Generalning o'ziesa qullikka tushib qoladi. Lekin shunday ayanchli ahvolda ham
umidsizlikka tushmaydi, o'zi haqida emas, vatani haqida, uni jaholatva adolatsizlik domidan xalos etish xususida o'ylaydi. Va shu yo'ldamunosib o'lim topadi.Lekinuningo'limixalqningadolatga,uningbaribir tantana qilishiga bo'lgan ishonchini mustahamlab, kelgusiavlodlar uchun haqiqiy qahramonlik timsoliga aylanadi.Jahondagi har bir ota-ona, har bir xalq katta umidlar bilanfarzand o'stirar ekan, ularning awalo mard ba botir, o'z uyi vayurtini himoya etishga qodir insonlar bo'lib voyaga yetishini istaydi.Dunyo xalqlarining ertaklari, qo'shiq va dostonlariga, onalar tomonidan aytiladigan allalariga e'tibor beradigan bo'lsak, ularda mardlikva qahramonlik asosiy mavzu ekaniga ishonch hosil qilamiz. Masalan, hindlarning «Mahobxorat» va «Ramayana» kabi qadimiy dostonlari,yunonlaming Prometey, Antey, Gerakl va Odissey singari afsonaviyqahramonlari, azaldan biz bilan yonma-yon yashab kelgan Sharqxalqlarining barchasi uchun umumiy bo'lgan Rustami doston, Sunrob, Siyovush, Jamshid, Bahrom, Farhod kabi alp pahlavonlartimsolida mardlik va botirlik ulug'langan.Onalarimizning allalarida qadim-qadim zamonlardan boshlab o'g'ilbolalar «arslonim», «palilavonim», «Alpomishim» degan so'zlar bilane'zozlangan. «Uch-og'ayni botirlar», «Semurg' va Bunyod», «ТоЫгva Zuhra» kabi rtaklarimizda, «Alpomish», «Go'ro'g'li», «Kuntug'-mish» singari dostonlarimizda mardlik va ezgulik eng yuksak insoniyfazilat sifatida kuylanadi. Bularning barchasi xalqimiz uchun o'zfarzandlarini hech narsadan qo'rqmaydigan, ota-onasi, oilasi, el-yurtining sha'n-u sharafi, obro'-e'tiborini saqlash yo'lida hammanarsaga qodir insonlar qilib tarbiyalash eng buyuk, eng muqaddasorzu bo'lib kelganidan dalolat beradi. Shu ruhda tarbiya topgan To'maris, Alp Erto'ng'a (Afrosiyob), Spitamen, Jaloliddin Manguberdi,
Amir Temur kabi ko'plab ajdodlarimiz xalqimiz o'z yeri, o'z Vatanini munosib himoya qilishga qodir ekanini tarixda necha bor isbotlabbergani, hech shubhasiz, shunday ulug' zotlarhing, ular boshlab
bergan, asrlardan asrlarga bezavol olib o'tgan shonli an'analarningdavomchilari bo'lgan biz — avlodlar uchun ibrat namunasi bo'libxizmat qiladi.Prezidentimiz Islom Karimov el-yurtimizning boy merosi, jumladan, «Alpomish» dostonining yosh avlod tarbiyasidagi beqiyosahamiyatini ta'kidlab, quyidagi fikrlarni bildirgani bejiz emas, albatta:«Xalqimizning yengilmas bahodiri — Alpomish timsolida biz Vatani-
mizni yomon ko'zlardan, balo-qazolardan asrashga qodir, kerakboisa, bu yoida jonini ham fido qilishga tayyor azamat o'g'lonlarimiz— bugungi alpomishlarning ma'naviy qiyofasini ko'ramiz»¹.Bu so'zlarni o'qir ekanmiz, mustaqllikka erishganimizdan so'ngmamlakatimizda sog'lom va barkamol avlodni voyaga yetkazish eng

Rivoyat

Bir parcha yer

Qadim zamonda bir yurtga yov bostirib kirmoqchi bo'lib,bahona izlay boshlabdi. Lekin bu yurtning podshosi juda donishmand, oqil va tinchliksevar ekan. U dushmanning niyatini tu-shunibdi va behuda qon to'kilishiga yo'l qo'ymaslik uchun yovning lashkarboshisiga o'zining uchqur arg'umog'ini, ya'ni zotdor otini beribdi. Ammo dushman bu bilan kifoyalanmabdi. Uyana urush boshlaymiz, deya dag'dag'a qilishdan to'xtamabdi.Shunda podshoning lashkarboshilari yig'ilib, «Shohim, o'zingiz ayting, biz qachongacha bunday xo'rlikka chidab, jim qarab tura-
veramiz, buyuring, bizlar jangga kiraylik, yurtimizni, sha'n-U g'ururimizni himoya qilaylik», debdi. Podsho yana bosiqlik bilan,«Yo'q, bekorga qon to'kilmasin», deb javob beribdi va urushning oldini olish uchun yov lashkarboshisiga o'zining tilla qilichini in'om etibdi. Biroq makkor yov bu bilan ham kifoyalanmabdi.

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1. Vatanga muhabbat qanday tuyg'u?

• 2. Oddiy cho'pon Shiroqqa shu qadar katta kuch va jasorat bergan

narsa nima?

3. Shiroqqa o'xshagan yana qanday qahramonlarni bilasiz?

4. Alpomishning qahramonligi haqida nimalarni bilasiz?

5. «Vatanga qasamyod» haykali qayerda joylashgan?

6. Askar yigit nima uchun qasamyod qabul qiladi?

7. NajmiddinKubrobobomizningjasoratihaqidanimalarnibilasiz?

8. Vatanni sevmaslik, uning taqdiri uchun beparvolik qanday oqibat-
larga olib kelishi mumkin?

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish. «Mening Vatanim» mavzusida referat yozishga urinib ko'ring.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: O’zbekiston deya atalur

Darsning maqsadi: O’quvchilarga «Mintaqa» degan so'zning ma'nosini tushuntirib bera olishi,O'zbekiston qaysi mintaqada joylashganligini,O'zbekiston qaysi mamlakatlar bilan chegaradosh ekanligi, O'zbekiston deganda ko'z oldimizga awalo nimalar kelishini, Vatanimizning moddiy va ma'naviy boyliklari haqida nimalarni bilishi,Shoirlarimiz yurtimiz go'zalligini qanday kuylaganligini, O'zbekiston haqidagi she'rlar va fikrlarni tushuntirish.

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Bilim: O’quvchilar «Mintaqa» degan so'zning ma'nosini tushuntirib bera olishi,O'zbekiston qaysi mintaqada joylashganligini,O'zbekiston qaysi mamlakatlar bilan chegaradosh ekanligi, O'zbekiston deganda ko'z oldimizga awalo nimalar kelishini, Vatanimizning moddiy va ma'naviy boyliklari haqida nimalarni bilishi,Shoirlarimiz yurtimiz go'zalligini qanday kuylaganligini, O'zbekiston haqidagi she'rlar va fikrlarni bilishi.

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. O’zbekiston Vatanim manim

2. Vatanni anglash

3. Vatan tuyg’usi

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

III. Yangi mavzuning bayoni

Aziz o'quvchi, keling, endi ona diyorimiz — O'zbekiston haqida suhbat quraylik. Bu o'ta maroqli suhbat-sayohatdir. Chunki Vatangasayohat odamning o'z tarixi, o'zligiga sayohat kabi juda qiziqarlidir.O'zbekiston dunyodagi eng qadimiy va betakror o'lkalardan biridir.Uni umrida bir bor ko'rish orzusida yurganlar qancha. Biz esa bu betakror zamin bag'rida yashaymiz, uning musaflfo havosidan, zilol
suvidan, beqiyos ne'matlaridan bahramand bo'lamiz. Bunday baxt hammaga ham nasib etmaydi.

O'zbekistonimizning qaysi mintaqada joylashganini bilasizmi? Mintaqa arabcha so'z bo'Ub, yo'nalish, chegara, hudud degan ma'nolarni anglatadi. Bu so'zni keng va tor ma'nolarda ishlatish mumkin.
U keng ma'noda bir necha mamlakatni qamrab oladigan hududni anglatadi. Masalan, Markaziy Osiyo mintaqasi deganda so'zning keng ma'nosi tushuniladi. Chunki Markaziy Osiyo hududi bir qancha dav-
latlarni o'z ichiga oladi. Tor ma'noda esa bu so'z ma'lum bir mamlakat ichidagi bir necha viloyatlarni anglatadi. Masalan, «Mamlakatimizning janubiy mintaqalaridabahorgiish^arboshlabyuborildi»degan mazmundagi gaplarni televizor va rSciiodan ko'p eshitgan bo'lsangiz kerak. Qani, ayting-chi, mamlakatimizning janubiy mintaqalari deganda qaysi viloyatlarni tushunamiz?Kimdir bizdan Vatanimiz haqida so'rab qolgudek bo'lsa, dastlab mana bu ma'lumotlarni tilga oUshimiz zarur.O'zbekiston Markaziy Osiyoning o'rta va shimoliy qismida joylashgan mamlakat. U shimoli-sharqda Qirg'iziston,shimolvashimoU-g'arbdaQozog'istonbilan,janubi-g'arbdaTurkmaniston,janubi-sharqda Tojikiston bilan, janubda qisman Afg'oniston biIan chegaradosh. Umumiy maydoni 447 ming 400 kvadrat kilometr. Maydonining beshdan to'rt qismi tekislik, oz qismi tog',adir, tog' yonbag'irlaridan iborat. O'zbekiston hududidan Markaziy Osiyoning eng katta daryolari — Amudaryo va Sirdaryo oqibo'tadi. Mamlakatiinizning sharqiy va janubi-sharqiy qismida Tiyon-shon, Oloy, Turkiston, Zarafshon va Hisor tog'lari bor. Bu tog'lar orasida Farg'ona, Zarafshon, Kitob — Shahrisabz, Surxon
— Sherobod, Chirchiq — Ohangaron kabi katta vodiylar joylashgan. Aholining asosiy qismi ana shu vodiylarda yashaydi.Siz yurtimiz tasviri tushirilgan xaritaga diqqat bilan qarab ko'rganmisiz? Keling, unga birgalikda nazar tashlaylik. Mana, unda har bir viloyat alohida ajralib turibdi. Har bir mintaqa va viloyat o'zining betakror tabiati, odamlari, shahar va qishloqlariga ega. Prezident Islom Karimovning «Vatanimizdagi har bir viloyat, tuman, har qaysi shahar-qishloq — barchasining o'ziga xos qiyofasi, fayz-u tarovati bor»¹ degan so'zlari ana shu haqiqatni nazarda tutib aytilgan.Chindan ham, bizning diyorimiz shunchalar rang-barang, shunchalar betakrorki, O'zbekiston deganda, ko'z o'ngimizda Farg'onavodiysining so'lim shahar va qishloqlari, Samarqand, Buxoro va Xivaning ko'hna. me'moriy obidalari, Qoraqalpog'iston zaminidagi qadimiy qal'a-qo'rg'onlar, Ustyurt kengliklari, Toshkentning go'zal va azim qiyofasi, Qashqadaryoning bepoyon qirlari, Surxon tog'lari, har bir mintaqa va viloyat xalqining o'ziga xos fe'1-atvori va udumlari namoyon bo'ladi. O'zbekistonni bir ko'rgan odam, hech shubhasiz, uni sevib qoladi. Yurtimizga ming-minglab sayyohlar tashrif buyuradi va ularning ar-
chasi bu tarovatli, serquypsh zamin ularni o'ziga maftun etgani haqida to'lqinlanib, hayajonlanib so'zlashadi. Hassos shoirimiz Hamid Olimjon «O'zbekiston» she'rida o'lkamizning beqiyos go'zalhgini, uning tabiatini shunday tasvirlab bergan:

Chiroylidir — go'yo yosh kelin,
Ikki daryo yuvar kokilin.
Qorli tog'lar turar boshida,
Gul vodiylar yashnar qoshida.
Chor atrofga yoyganda gilam,
Aslo yo'qdir bundayin ko'klam.
Tog'lardagi qip-qizil lola
Bo'lib go'yo yoqut piyola
Buloqlardan uzatadi suv,
El ko'zidan qochadi uyqu...

Siz «O'zbekiston — boy mamlakat», «O'zbekiston — ulkan imkoniyatlar mamlakati», «O'zbekiston — kelajagi buyuk davlat» degan ta'riflarni ko'p eshitgansiz. Bu so'zlar bejiz aytilmagan. O'zbekiston,
haqiqatan ham, har tomonlama boy, obod va turli noz-u ne'matlargakon o'lka.Awalgi suhbatlarimizdan yaxshi bilasizki, har qanday mamlakatning milliy boyligi ikki xil bo'ladi. Birinchisi — moddiy boyliklar,
ikkinchisi — ma'naviy boyliklar. Moddiy boyliklar o'z navbatida yana ikki xilga — yer osti va yer usti boyliklariga bo'linadi. Yer osti boyliklariga zamin qa'rida yotgan turli foydali qazilmalar kiradi. Yer usti boyliklariga esa inshootlar, korxonalar, tog'lar va o'rmonlar, daryolar,yaylovlar, shahar va qishloqlar kabi moddiy qadriyatlar kiradi. Bularni bilib oling. O'zbekistonda foydali qazilmalar va mineral xomashyo zaxiralari juda serob. U oltin zaxirasi bo'yicha dunyoda to'rtinchi, uni qazib olish bo'yicha esa yettinchi o'rinda turadi. Shuningdek, mamlakatimiz uran zaxiralarining miqdori bo'yicha ham yetakchi o'rinni egallaydi. Bu yerda neft va gaz resurslari ham ko'p. Yurtimizda, shuningdek, mis, ku-
mush, litiy, fosfor, kaliy kabi mineral qazilmalarning ham boy zaxirasi mavjud. Bundan tashqari, Vatanimiz hududi ko'mir zaxiralariga ham boy. Mamlakatimizda 20 ta marmar koni, 15 ta granit va qimmatbaho toshlar koni aniqlangan.Ulardagi toshlar rang-barang va noyobdir

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1.«Mintaqa» degan so'zning ma'nosini tushuntirib bera olasizmi?

• 2. O'zbekiston qaysi mintaqada joylashgan?

3. O'zbekiston qaysi mamlakatlar bilan chegaradosh?

4. O'zbekiston deganda ko'z oldimizga awalo nimalar keladi?

5. Vatanimizning moddiy va ma'naviy boyliklari haqida nimalarni bilasiz?

6. Shoirlarimiz yurtimiz go'zalligini qanday kuylagan?

7. O'zbekiston haqidagi she'rlar va fikrlarni daftaringizga yozib qo'ying.

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: O’zbekiston deya atalur

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. O’zbekiston Vatanim manim

2. Vatanni anglash

3. Vatan tuyg’usi

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

III. Yangi mavzuning bayoni

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1.«Mintaqa» degan so'zning ma'nosini tushuntirib bera olasizmi?

• 2. O'zbekiston qaysi mintaqada joylashgan?

8. O'zbekiston qaysi mamlakatlar bilan chegaradosh?

9. O'zbekiston deganda ko'z oldimizga awalo nimalar keladi?

10. Vatanimizning moddiy va ma'naviy boyliklari haqida nimalarni bilasiz?

11. Shoirlarimiz yurtimiz go'zalligini qanday kuylagan?

12. O'zbekiston haqidagi she'rlar va fikrlarni daftaringizga yozib qo'ying.

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: O’zbekiston xalqi

Darsning maqsadi: O’quvchilarga Inson degan sharafli nomga munosib bo'lish uchun qanday fazilatlarga ega bo'lish kerakligini,Alisher Navoiyning odamiylik haqidagi she'riy satrlarini yoddan aytib, ma'nosini tushuntirib bera olishi,Insoniyatning umumiy ildizlari haqida nimalarni bilishi,Dunyodagi xalqlar va millatlar bir-biridan qanday farq qilishini,Sahroda yakka daraxt yoki buta o'sishi umkinmi?Dunyodagi xalqlar va millatlar o'zaro aloqa qilmasdan rivojlana oladimi?Xalq va millat so'zlarining ma'nosini tushuntirib bera olasizmi?«O'zbek xalqi» va «O'zbekiston xalqi» degan tushunchalar haqida O'zbek xalqi milliy tarkibiga ko'ra qanday xalq ekanligini,O'zbekiston xalqining milliy tarkibi haqida,Xalqning xohish-irodasi deganda nimani tushunishinji,O'zbekiston xalqi haqidagi she'rlar va fikrlarni tushuntirish.

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Bilim: O’quvchilar Inson degan sharafli nomga munosib bo'lish uchun qanday fazilatlarga ega bo'lish kerakligini,Alisher Navoiyning odamiylik haqidagi she'riy satrlarini yoddan aytib, ma'nosini tushuntirib bera olishi,Insoniyatning umumiy ildizlari haqida nimalarni bilishi,Dunyodagi xalqlar va millatlar bir-biridan qanday farq qilishini,Sahroda yakka daraxt yoki buta o'sishi umkinmi?Dunyodagi xalqlar va millatlar o'zaro aloqa qilmasdan rivojlana oladimi?Xalq va millat so'zlarining ma'nosini tushuntirib bera olasizmi?«O'zbek xalqi» va «O'zbekiston xalqi» degan tushunchalar haqida O'zbek xalqi milliy tarkibiga ko'ra qanday xalq ekanligini,O'zbekiston xalqining milliy tarkibi haqida,Xalqning xohish-irodasi deganda nimani tushunishinji,O'zbekiston xalqi haqidagi she'rlar va fikrlarni bilishi.

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. O’zbekiston Vatanim manim

2. Vatanni anglash

3. Vatan tuyg’usi

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

1.«Mintaqa» degan so'zning ma'nosini tushuntirib bera olasizmi?

• 2. O'zbekiston qaysi mintaqada joylashgan?

3O'zbekiston qaysi mamlakatlar bilan chegaradosh?

4O'zbekiston deganda ko'z oldimizga awalo nimalar keladi?

5Vatanimizning moddiy va ma'naviy boyliklari haqida nimalarni bilasiz?

6Shoirlarimiz yurtimiz go'zalligini qanday kuylagan?

7O'zbekiston haqidagi she'rlar va fikrlarni daftaringizga yozib qo'ying.

III. Yangi mavzuning bayoni

Aziz o'quvchi, bu dunyoda har qanday joy ham odamlar bilan fayzli va tarovatlidir. Tasawur qilib ko'ring, maktabdan borga ningizda uyda hech kim bo'lmasa, qanday zerikarli tuyuladi. Ota onangiz yoki aka-ukalaringiz kelishi bilan uyingiz ham yashnah ketgandek bo'ladi. Xuddi shu kabi, yurtimizni aziz va mo'tabar etib turgan eng katta boylik mana shu muborak zaminimizda yashnb, uni obod qilib kelayotgan insonlardir. Prezidentimiz Islom Karimov bejiz «Bu muqaddas Vatanda azizdir inson» deb, barchamizni shu yurtning egasi bo'lgan insonlarni qadrlab yashashga da'vat etmagan. Chunki ana shu insonlarning barchasi birgalikda O'zbekiston xalqi degan ulkan oilani tashkil etadi. Biz ana shu xalqqa mansubmiz,
ya'ni uning farzandlarimiz.Buni yodda tuting. «O'zbekiston xalqini, millatidan qat'I nazar, O'zbekiston Respublikasining fuqarolari tashkil etadi»¹'.Shuni bilingizki, fuqaro va inson so'zlari ma'nosiga ko'ra bir-biiidan farq qiladi. Fuqaro deganda, biror-bir mamlakat hududida doimiy yashaydigan, davlat va jamiyat hayotining barcha sohalarida to'liq ishtirok etish huquqiga ega bo'lgan insonlarni tushunishimiz kcrak.Inson deganda esa, qaysi davlat ruqarosi bo'lishidan qat'i nazar,insoniyat avlodiga mansub bo'lgan hamma odamlarni tushunami/.Ya'ni, «inson» tushunchasi «fuqaro» tushunchasiga qaraganda kengroq ma'no anglatadi. Buni yaxshi tushunib olish uchun mana bun day qiyoslash o'rinli bo'ladi: O'zbekiston fuqarolarining barchasi insonlardir. Lekin dunyodagi insonlarning barchasi O'zbekiston fu-
qarolari emas.Bu jahonda inson degan nomga munosib bo'lib yashash eng ulug' sharaf hisoblanadi. Buning uchun awalo ota-onaga, el-yurtga mehr va sadoqat bilan xizmat qilish, hayotdagi sinovlar, mashaqqatlardan cho'chimasdan doimo ezgulikka intilib yashash lozim bo'ladi. Lekin, afsuski, amalda hamma ham bunga qodir bo'lolmaydi. Mustahkam iroda,qat'iy intilish, bilim va tajriba, aql-zakovatning yetishmasUgi tufayU ba'zi kimsalar yaxshilik yo'lidan og'ib, yomonlik dunyosiga kirib ketadi.Shuning uchun ham ularni inson emas, kimsalar deb ataymiz.Bu haqda Alisher Navoiy bobomiz ajoyib satrlarni yozgan:

Odamiy ersang, demagil odamiy —
Onikim, yo'q xalq g'amidin g'ami.

Ya'ni, agarda sen odam farzandi bo'lsang, xalq g'amidan g'am chekmaydigan — bu haqda o'ylamaydigan odamni inson demagil, deb ta'kidlamoqda bobomiz. Demak, odam bo'lish uchun xalqqa yaqin bo'lish, uning dardi bilan nafas olish kerak.Bizning yurtimizda xizmat taqozosi bilan yoki boshqa hayotiy zarurat tufayli xorijiy davlatlardan kelib yashayotgan insonlar ko'p,
Televizordan turli mamlakatlarning elchilari, xalqaro tashkilol v;ivakolatxonalar xodimlari, tadbirkor va ishbilarmonlarning, jurnalist laming yurtirniz haqidagi fikrlarini ko'p eslutganmiz. Bu insonlar o'lkamizda anchadan buyon yashab kelayotgani uchun u haqda o'z taassurotlarini bildira oladi. Ammo ular diyorimizda doimiy yashash,Konstitutsiyamizda belgilab qo'yilgan fuqarolik imkoniyatlaridan xuddJbizlardek foydalanish huquqiga ega emas. Chunki ular boshqa dav-
latlarning fuqarolaridir.Demak, O'zbekiston xalqiga mansubligimiz tufayli biz o'z davla
timiz fuqarosi bo'lishdek baxtga musharrafmiz.I Buni bilib oting. «Xalq» arabcha so'z bo'lib, yaratilgan degan ma'noni anglatadi. Ya'ni, xalq — yaratilgan kishilar jamoasi, odamlarni bildiradi. Xalq so'zi o'rnida ba'zan millat, el, ulus, elat, aholi, xaloyiq kabi so'zlar ham ishlatilishini bilsangiz kerak. Masalan, odam la гko'pincha xalqimiz deyish o'rniga elimiz yoki n^athmz deb gapiradi.Xalq so'zi ayniqsa ko'proq millat so'zi bilan yonma-yon ishlatiladi.Chunki xalq biror-bir millat asosida shakllanishi mumkin.■ Buni bilib oling. Millat deb, til, din, makon, tarix, turmush• tarzi va ma'naviyat birligiga ega bo'lgan etnik guruhga aytiladi.Odamlar yuksak ma'naviyatga, aql-idrokka erishsagina ulardagivatan tuyg'usi, umumiy manfaat tuyg'usi boshqa hissiyotlarclanustunlik qihb, turli millat vakillari yagona xalq bo'lib birlashishimumkin. Demak, millat va xalqning shakllanishida ham vatan tuyg'usiasosiy omil bo'lib xizmat qiladi.Biz o'z xalqimizni yaxshi bilish uchun odamzod qanday yaralgauiva ko'payganini bilishimiz zarur. Dinimizning muqaddas kilobibo'lmish Qur'oni karimda butun odamzod o'zaro qon-qardosh ckani lyliladi: «Ey, insonlar! Darhaqiqat Biz sizlarni bir erkak (Odam) va)ir ayol (Hawo)dan yaratdik hamda bir-birlaringiz bilan tamsMshingizichiin sizlarni (turli-tuman) xalqlar va qabila (elatlar) qilib qo'ydik»¹.Vla'rifatparvar bobomiz Abdurauf Fitrat ana shu fikrga asoslanib,ihunday degan: «Hech shubha yo'qki, odamlar har xil din va maz-liabdan, har xil qabila va millatdan bo'lsalar ham, bir otaning vayagona jinsning farzandi. Boshqacha qilib aytganda, bir-birlariningaka-ukalaridir. Shunday ekan, ular bir-birlariga muhabbatli va shaf-qatli bo'lishlari shart, ya'ni o'zaro umumiy birodarlikni yuzaga kellirishlari kerak».Insoniyat ana shunday qon-qarindosh bo'lgani uchun uningo'tmishi va buguni, kelajagida mushtarak, ya'ni o'zaro bog'liq jihatlarко'p. Odamlar bir-biri bilan og'a-ini bo'lgani kabi, xalqlar va millatlar hain o'zaro yaqindir. Bundan tashqari, ularni ko'pgina hayotiymanfaatlar ham birlashtirib turadi. Siz dasht yoki cho'lning o'rtasidabittagina yantoq yoki yolg'iz buta o'sib turganini hech ko'rganmisiz?Aksincha, ularning to'p bo'lib o'sganini ko'rgan bo'lishingiz mumkin. Chunki ular yakka-yakka o'sadigan bo'lsa, cho'lning shamoli va jazirama issig'iga dosh berolmaydi. To'p bo'Ub o'sganda esa, shamolgaham, issiqqa ham bardosh bera oladi. Odamlar ham shunga o'xshaydi.Ular yakka-yolg'iz holda, alohida ajralib yasholmaydi. Xalqlar vamillatlar ham shunday — o'zlaricha rivojlana olmaydi.

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1Inson degan sharafli nomga munosib bo'lish uchun qanday
fazilatlarga ega bo'lish kerak?

2. Alisher Navoiyning odamiylik haqidagi she'riy satrlarini yoddan
aytib, ma'nosini tushuntirib bera olasizmi?

3. Insoniyatning umumiy ildizlari haqida nimalarni bilasiz?

4. Dunyodagi xalqlar va millatlar bir-biridan qanday farq qiladi?

5. Sahroda yakka daraxt yoki buta o'sishi mumkinmi?

6. Dunyodagi xalqlar va millatlar o'zaro aloqa qilmasdan rivojlana
oladimi?

7. Xalq va millat so'zlarining ma'nosini tushuntirib bera olasizmi?

8. «O'zbek xalqi» va «O'zbekiston xalqi» degan tushunchalar haqida
gapirib bering.

9. O'zbek xalqi milliy tarkibiga ko'ra qanday xalq?

10. O'zbekiston xalqining milliy tarkibi haqida gapirib bering.

11. Xalqning xohish-irodasi deganda nimani tushunasiz?

12. O'zbekiston xalqi haqidagi she'rlar va fikrlarni daftaringizga yozib
qo'ying.

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: O’zbekiston xalqi

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. O’zbekiston Vatanim manim

2. Vatanni anglash

3. Vatan tuyg’usi

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

1.«Mintaqa» degan so'zning ma'nosini tushuntirib bera olasizmi?

• 2. O'zbekiston qaysi mintaqada joylashgan?

3O'zbekiston qaysi mamlakatlar bilan chegaradosh?

4O'zbekiston deganda ko'z oldimizga awalo nimalar keladi?

5Vatanimizning moddiy va ma'naviy boyliklari haqida nimalarni bilasiz?

6Shoirlarimiz yurtimiz go'zalligini qanday kuylagan?

7O'zbekiston haqidagi she'rlar va fikrlarni daftaringizga yozib qo'ying.

III. Yangi mavzuning bayoni

Odamiy ersang, demagil odamiy —
Onikim, yo'q xalq g'amidin g'ami.

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1Inson degan sharafli nomga munosib bo'lish uchun qanday fazilatlarga ega bo'lish kerak?

2Alisher Navoiyning odamiylik haqidagi she'riy satrlarini yoddan
aytib, ma'nosini tushuntirib bera olasizmi?

3Insoniyatning umumiy ildizlari haqida nimalarni bilasiz?

4Dunyodagi xalqlar va millatlar bir-biridan qanday farq qiladi?

5Sahroda yakka daraxt yoki buta o'sishi mumkinmi?

6Dunyodagi xalqlar va millatlar o'zaro aloqa qilmasdan rivojlana
oladimi?

7Xalq va millat so'zlarining ma'nosini tushuntirib bera olasizmi?

8«O'zbek xalqi» va «O'zbekiston xalqi» degan tushunchalar haqida
gapirib bering.

9O'zbek xalqi milliy tarkibiga ko'ra qanday xalq?

10O'zbekiston xalqining milliy tarkibi haqida gapirib bering.

11Xalqning xohish-irodasi deganda nimani tushunasiz?

12O'zbekiston xalqi haqidagi she'rlar va fikrlarni daftaringizga yozib
qo'ying.

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: O’zbekiston davlati va Prezidenti

Darsning maqsadi: O’quvchilarga Biz milliy davlatchiligimiz tarixini bilishda qanday manbalarga tayanishini,Yurtimiz hududida qadimda qanday davlatlar bo'lganligini,O'tgan asrlarda milliy davlatchiligimiz asoslari nima uchun susayganli,Bugungi mustaqil O'zbekiston qanday davlat ekanligini,Huquqiy demokratik davlatning asosiy xususiyatlari haqida ,Demokratiya deganda nimani tushunishini,Fuqarolik jamiyati degan tushunchani ,O'zbekiston Prezidenti, Yurtboshimiz Islom Karimovning mustaqil O'zbekiston davlatini barpo etish va rivojlantirish borasidagi buyuk xizmatlari haqida ,Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qachon va kimning tashabbusi
bilan qabul qilinganligini,Maktab ta'limini rivojlantirish umummilliy davlat dasturi-chi?Mamlakatimizda necha yillik umumiy majburiy ta'lim joriy ctilganligini tushuntirish .

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Bilim: O’quvchilar Biz milliy davlatchiligimiz tarixini bilishda qanday manbalarga tayanishini,Yurtimiz hududida qadimda qanday davlatlar bo'lganligini,O'tgan asrlarda milliy davlatchiligimiz asoslari nima uchun susayganli,Bugungi mustaqil O'zbekiston qanday davlat ekanligini,Huquqiy demokratik davlatning asosiy xususiyatlari haqida ,Demokratiya deganda nimani tushunishini,Fuqarolik jamiyati degan tushunchani ,O'zbekiston Prezidenti, Yurtboshimiz Islom Karimovning mustaqil O'zbekiston davlatini barpo etish va rivojlantirish borasidagi buyuk xizmatlari haqida ,Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qachon va kimning tashabbusi
bilan qabul qilinganligini,Maktab ta'limini rivojlantirish umummilliy davlat dasturi-chi?Mamlakatimizda necha yillik umumiy majburiy ta'lim joriy ctilganligini bilishi.

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. O’zbekiston Vatanim manim

2. Vatanni anglash

3. O’zbekiston davlati va Prezidenti

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

1Inson degan sharafli nomga munosib bo'lish uchun qanday fazilatlarga ega bo'lish kerak?

2Alisher Navoiyning odamiylik haqidagi she'riy satrlarini yoddan
aytib, ma'nosini tushuntirib bera olasizmi?

3Insoniyatning umumiy ildizlari haqida nimalarni bilasiz?

4Dunyodagi xalqlar va millatlar bir-biridan qanday farq qiladi?

5Sahroda yakka daraxt yoki buta o'sishi mumkinmi?

6Dunyodagi xalqlar va millatlar o'zaro aloqa qilmasdan rivojlana oladimi?

7Xalq va millat so'zlarining ma'nosini tushuntirib bera olasizmi?

8«O'zbek xalqi» va «O'zbekiston xalqi» degan tushunchalar haqida gapirib bering.

9O'zbek xalqi milliy tarkibiga ko'ra qanday xalq?

III. Yangi mavzuning bayoni

O'zbekistonning Prezidenti Islom Karimov ekanini siz yaxshi bilasiz. Mamlakatimizning mustaqillikka erishishi va dunyo hamjamiyaiиI.iii munosib o'rin egallashi, milliy davlatchiligimizning tiklanishi,¹ O’zbekistonning Konstitutsiyasi, o'ziga xos taraqqiyot yo'lining ishlab • lntilislii, hayotimizning barcha sohalaridagi islohotlar yo'lining tG g'ri belgilanib, ularning muvafFaqiyatli amalga oshirilishi — barcha-barchasida Prezident Islom Karimovning Vatanimiz oldidagltarixiy xizmatlari beqiyos ekani haqida ham ko'p eshitgansiz. Yurlboshimiz sobiq sovet davlati hali dunyoning yarmiga hukmron bo'lib lurgan paytdayoq O'zbekistonda tub islohotlarni boslilab yuborgan cdi. Bu uning mard va jasoratli rahbar, o'z yurtiga fidoyi inson ek.inini ko'rsatadi. Ayniqsa, Islom Karimovning sobiq ittifoq respublikalari rahbarlari orasida birinchi bo'lib yurtimizda prezidentlik boshqarnvini joriy etgani va bu vazifaga saylangani ana shunday qat'iyalnamunasi edi.Siz sovet davrida amalga oshirilgan har xil tazyiq va zo'ravonliklarni ko'rmay o'sgan baxtli avlodga mansubiz. Ayniqsa, o'tgan asrninr.30- va 50-yillarida xalqimizning eng ilg'or namoyandalari mustalmlsovet davlati tomonidan soxta ayblar bilan ommaviy ravishda qamal-di, Rossiyaning eng sovuq mintaqasi bo'lmish kimsasiz Sibir o'rmonlariga surgun qilindi, qanchadan qanchasi esa sudsiz-so'roqsi/,otib tashlandi. Bu mash'um voqealar 30- va 50-yillar qatag'onl.insifatida sobiq SSSR tarixining eng qonli va ayanchli sahifalarini tashkil etadi.Bu davrda yurtimizning milliy boyliklari ayovsiz talandi. Bolshoviklar o'lkamizdagi mavjud yer osti, yer usti boyliklariga qanoalqilmay, oltin va boylik vasvasasida hatto buyuk ajdodlarimizning qabrlarini ochib, ularning rahini bezovta qilishdan ham qaytmadi. Ul;nIkkinchi jahon urushi arafasida sohibqiron Amir Temur va temuriylar qabrlarini ochib ko'rdi. Amir Temur bobomizning umr yp'ldoshlbo'lmish Bibixonim maqbarasini ochib, u yerdagi tilla buyumlarni,hatto malika momomizning bitta uzugini barmog'i bilan qo'shib ko« Jsib olgani ham tarixdan ma'lum.Bunday nohaqliklar sovet hokirniyatining so'nggi yillarigacha gohoshkora, goh yashirin tarzda davom etib keldi. O'tgan asrning 80-yillarida «o'zbeklar ishi» degan soxta ayblovlar bilan qanchadanqancha begunoh odamlar qamaUb ketgani ham ana shunday zo'ravonlik siyosatining natijasi edi. Sobiq markazdan kelgan Gdlyau,Ivanov degan qonxo'r tergovchilar boshqargan zo'ravon kimsalnrhech bir dalil-hujjatsiz oddiy odamlarning uyiga bostirib kirib, ular fling moli bormi, qimmatbaho buyumlari bormi — barchasini torlihItlgnn. Hatto ayollar, qizlarning taqinchoqlarigacha taiagan. Bu bilanliiini kifoyalanmay, kechasi borib, oila boshliqlarini hibsga olgan. So'ngiilnmi azoblab, o'zlari soxtalashtirgan hujjatlarga qo'l qo'yishga ninj-
hiii (|ilgan. O'sha yillari yurtimizdagi rning-minglab oilalar nuin.iihuiulay fojialarga duchor etildi. Sobiq markazdagi ommaviy axboroln lliilari esa bo'hton va tuhmat tarqatib, xalqimizning nomini bu-
lllii dunyoga yomonotliq qilishga urindi. Bu aslida 30- va 50-yillarclaiminlga oshirilgan atag'oMarning davomi edi.Islom Karimov yurtimizga rahbar bo'lib saylanishi bilan ana shuniliiy nohaq qamalgan, javobgarlikka tortilgan yurtdoshlarimizni ozocl (lull, xalqimizning sha'nini himoya qilish, umuman, Vatanimiz tuppug'ltln bunday noma'qul ishlarga butunlay chek qo'yish, tarixiy adolitiui liklash uchun qattiq kurash olib bordi. Buning natijasida beguiinli jnbrlanganlar ozodlikka chiqdi, bola-chaqasining bag'riga qaykli.Ihuiulan so'ng, sobiq markazdan kehb hech kim bizning ishimizga II il.isholmaydigan, boshimizga bo'hton yog'dirolmaydigan bo'ldi. Xali|lmi/ning muborak nomi oqlandi. Yurtdoshlarimiz yana «Men —H/hckman!» deya mag'rur bosh ko'tarib, o'zligini namoyon etish Imkoniga ega bo'ldi.Mamlakatimiz poytaxtida mustamlakachilik davrida qurbon bo'lgan Uliloilljirimiz xotirasiga «Shahidlar xiyoboni» yodgorlik majmuasi, uning «Qatag'on qurbonlari xotirasi» muzeyi barpo etilgan.
Mliiulfin tashqari, har yili 31-avgust yurtimizda Qatag'on qurbonlarini \<>,l dish kuni sifatida nishonlanadi. Bularning barchasi Vatanimiz niu,i,H|illigi yo'lida halok bo'lgan aziz zotlarning xotirasi, ularning in..lil.i|>;m ishlari biz uchun naqadar muqaddas ekanidan, mustaqillik 11 qanchalik og'ir va mashaqqatli kechganidan dalolat berib turadi.Prezident Islom Karimovning milliy qadriyatlarimizni tiklash i" ы id.igi xizmatlari ham beqiyos. Ymtboshimizning tashabbusi bilanIfllmiz, dinimiz, milliy g'ururimiz, Navro'z, Ramazon hayiti, Qurhttn hayiti kabi milliy bayramlarimiz qayta tiklandi. Yurtdoshlari-inl/ hiij va umra safarlariga erkin borib keladigan bo'ldi. Ugari nomilinn, asarlari ham, tarixiy ishlari ham bizdan sir tutilgan ne-nebuyuk ajdodlarimiz yana o'zimizga qaytdi. Ularning qadamjolari oboclctildi. Toshkentdagi Temuriylar tarixi davlat muzeyi, Hazrati Imom.Samarqanddagi Imom Buxoriy, Imom Moturidiy, Xoja Ahror Valiy,Buxorodagi Bahouddin Naqshband, Abdulxoliq G'ijduvoniy, Farg'onadagi Ahmad Farg'oniy, Marg'ilondagi Burhoniddin Marg'lnoniy, Urganchdagi Jaloliddin Manguberdi, Termizdagi Alpomisli* yodgorlik majmualari kabi ko'plab maskanlar mustaqillik sharolalibilan barpo etildi, qaytadan obod qilindi. Awalgi suhbatlarimiztlnaytilganidek, ko'hna shaharlarimizning tarixiy sanalari xalqaro miqyosda keng nishonlanib, u yerlardagi tarixiy obidalar, osori atiq;il;uyangitdan ta'mhiandi.Bugungi kunda mamlakatimiz barcha sohalarda katta yutuqlarglJcrishib, iqtisodiy qudratimiz, xalqimiz farovonUgi oshib bormoqdijShahar va qisMoqlarimiznirig chiroyiga chiroy qo'shilmoqda. Bularnintibarchasi Prezidentimiz rahbarligida amalga oshirilayotgan islohotlurnatijasidir.Ayniqsa, 1997-yili Yurtboshimng tashabbusi bilan tayyorlanib qabul
qilingan Kadrlar tayyorlash milliy dasturi mamlakatimizda 12 yillik umumiy majburiy ta'limni, ikki bosqichli oUy ta'lim tkimini joriy etishda muhim ahamiyatga ega bo'ldi. Uning uzviy davomi bo'lgan,
2004-yil qabul qilingan Maktab ta'limini rivojlantirish umumrnilliv davlat dasturi esa ona diyorimizda sog'lom va barkamol avlodni voyaga yetkazish borasida yangi ulkan imkoniyatlar ochmoqda.Prezidentimizning milliy davlatchШgimizni tiklash, xalqimiz hayotining barcha sohalarini isloh etish yo'lidagi xizmatlari benihoya ulkaUbo'lib, ularning barchasini birma-bir sanab o'tishning imkoni yo'ffl
albatta. Shuning uchun Prezident Islom Karimovning nomi mustac|ildavlatchiligimiz timsoliga aylanib ketgan

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1.Biz milliy davlatchiligimiz tarixini bilishda qanday manbalarga tayanamiz?

2Yurtimiz hududida qadimda qanday davlatlar bo'lgan?

3O'tgan asrlarda milliy davlatchiligimiz asoslari nima uchun susaydl?

4Bugungi mustaqil O'zbekiston qanday davlat?

5Huquqiydemokratikdavlatningasosiyxususiyatlarihaqidanimalarni bilasiz?

6Demokratiya deganda nimani tushunasiz?

7Fuqarolik jamiyati deganda nimani tushunasiz?

8 O'zbekiston Prezidenti, Yurtboshimiz Islom Karimovning mustaqil O'zbekiston davlatini barpo etish va rivojlantirish borasidagi buyuk xizmatlari haqida gapirib bering.

9.Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qachon va kimning tashabbusi bilan qabul qilindi?

10Maktab ta'limini rivojlantirish umummilliy davlat dasturi-chi?

11Mamlakatimizda necha yillik umumiy majburiy ta'lim joriy ctilgau?

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: O’zbekiston davlati va Prezidenti

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. O’zbekiston Vatanim manim

2. Vatanni anglash

3. O’zbekiston davlati va Prezidenti

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

1Inson degan sharafli nomga munosib bo'lish uchun qanday fazilatlarga ega bo'lish kerak?

2Alisher Navoiyning odamiylik haqidagi she'riy satrlarini yoddan
aytib, ma'nosini tushuntirib bera olasizmi?

3Insoniyatning umumiy ildizlari haqida nimalarni bilasiz?

4Dunyodagi xalqlar va millatlar bir-biridan qanday farq qiladi?

5Sahroda yakka daraxt yoki buta o'sishi mumkinmi?

6Dunyodagi xalqlar va millatlar o'zaro aloqa qilmasdan rivojlana oladimi?

7Xalq va millat so'zlarining ma'nosini tushuntirib bera olasizmi?

8«O'zbek xalqi» va «O'zbekiston xalqi» degan tushunchalar haqida gapirib bering.

9O'zbek xalqi milliy tarkibiga ko'ra qanday xalq?

III. Yangi mavzuning bayoni

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1.Biz milliy davlatchiligimiz tarixini bilishda qanday manbalarga tayanamiz?

2Yurtimiz hududida qadimda qanday davlatlar bo'lgan?

3O'tgan asrlarda milliy davlatchiligimiz asoslari nima uchun susaydl?

4Bugungi mustaqil O'zbekiston qanday davlat?

5Huquqiydemokratikdavlatningasosiyxususiyatlarihaqidanimalarni bilasiz?

6Demokratiya deganda nimani tushunasiz?

7Fuqarolik jamiyati deganda nimani tushunasiz?

8 O'zbekiston Prezidenti, Yurtboshimiz Islom Karimovning mustaqil O'zbekiston davlatini barpo etish va rivojlantirish borasidagi buyuk xizmatlari haqida gapirib bering.

9.Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qachon va kimning tashabbusi bilan qabul qilindi?

10Maktab ta'limini rivojlantirish umummilliy davlat dasturi-chi?

11Mamlakatimizda necha yillik umumiy majburiy ta'lim joriy ctilgau?

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: Mustaqillik - buavvalohuquqdir

Darsning maqsadi: O’quvchilarga Qanday davlatni mustaqil deyish mumkinligini, O'zbekiston qachon mustaqillikka erishganligini,Istiqlol deganda nimani tushunishini, Ota-bobolarimiz mustaqillik uchun qanday kurash olib borganligini, Jadid bobolarimizning istiqlol haqidagi fikrlaridan misollar keltira olishini ,Suverenitet so'zining ma'nosini ,Yurtimizda 90-yillar arafasida mustaqillik uchun bo'lgan kurashlar haqida , Ozodlikka qanday erishilishni, «Mustaqillik - bu awalo huquqdir» degani, Mustaqillik xalqimizga qanday huquq va imkoniyatlar berganligini, Bizning Vatan oldidagi farzandlik burchimiz nimalardan iboratligini, Mustaqillik haqidagi biron-bir she'r yoki qo'shiqni tushuntirish .

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Bilim: O’quvchilar Qanday davlatni mustaqil deyish mumkinligini, O'zbekiston qachon mustaqillikka erishganligini,Istiqlol deganda nimani tushunishini, Ota-bobolarimiz mustaqillik uchun qanday kurash olib borganligini, Jadid bobolarimizning istiqlol haqidagi fikrlaridan misollar keltira olishini ,Suverenitet so'zining ma'nosini ,Yurtimizda 90-yillar arafasida mustaqillik uchun bo'lgan kurashlar haqida , Ozodlikka qanday erishilishni, «Mustaqillik - bu awalo huquqdir» degani, Mustaqillik xalqimizga qanday huquq va imkoniyatlar berganligini, Bizning Vatan oldidagi farzandlik burchimiz nimalardan iboratligini, Mustaqillik haqidagi biron-bir she'r yoki qo'shiqni bilishi.

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. O’zbekiston Vatanim manim

2. Mustaqillik - buavvalohuquqdir

3. O’zbekiston davlati va Prezidenti

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

1.Biz milliy davlatchiligimiz tarixini bilishda qanday manbalarga tayanamiz?

2Yurtimiz hududida qadimda qanday davlatlar bo'lgan?

3O'tgan asrlarda milliy davlatchiligimiz asoslari nima uchun susaydl?

4Bugungi mustaqil O'zbekiston qanday davlat?

5Huquqiydemokratikdavlatningasosiyxususiyatlarihaqidanimalarni bilasiz?

6Demokratiya deganda nimani tushunasiz?

7Fuqarolik jamiyati deganda nimani tushunasiz?

8 O'zbekiston Prezidenti, Yurtboshimiz Islom Karimovning mustaqil O'zbekiston davlatini barpo etish va rivojlantirish borasidagi buyuk xizmatlari haqida gapirib bering.

9.Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qachon va kimning tashabbusi bilan qabul qilindi?

10Maktab ta'limini rivojlantirish umummilliy davlat dasturi-chi?

11Mamlakatimizda necha yillik umumiy majburiy ta'lim joriy ctilgau?

III. Yangi mavzuning bayoni

Aziz o'quvchi, mamlakat rivoji uning ozodligi va mustaqilligi bilan bog'liq. Vatan ozod va mustaqil bo'lsa, kuch-qudrati tobora ortlb boradi, uning bag'rida yashash haqiqiy baxt-u saodatga aylamidi,
Shuning uchun ona yurt haqida gapirganda istiqlol mavzusini chetlub o'tib bo'lmaydi. Bularni bilib oling. Istiqlol so'zi mustaqillik degan ma'noni • bildiradi. Mustaqillik so'zi birovga qaram bo'lmagan, o'z ixtiyori bilan harakat qilishga qodir, ozod va erkin inson, xalq, davlat faoliyatining mohiyatini ifoda etadi. O'z taqdirini o'zi belgilaydigan, chetdagi kuchlarning ko'rsatntasi bilan emas, balki o'z xalqining xohish-irodasi asosida ichki va tasliqi siyosat yuritadigan, hududi, chegaralari, moddiy va ma'naviy boylik-
lari, fiiqarolari hayotining daxlsizligini saqlay oladigan davlatgini mustaqil bo'la oladi. Davlat tushunchasining o'zi mustaqillikka yaqin ma'no anglatadi, Chunki mustaqil bo'lgan xalqgina o'z davlatini Ьафо etib, uni rivojlantira oladi. O'zbekiston 1991-yil 31-avgust kuni istiqlolga erishib, dunyodagi mustaqil davlatlar qatoridan joy oldi. Shunga qadar u SSSR deb atalgan imperiya tarkibida sobiq markazga qaram bo'lgan o'n beshte respublikaning biri hisoblanar edi. SSSR zo'ravonlik bilan, erkin va
ozod xalqlarni majburlash asosida tuzilgan davlat edi. U juda kalln hududni egallagani, dunyodagi ko'plab xalqlarni o'z tazyiqi ostidn tutib turgani uchun imperiya deb atalar edi. Buni bilib oling. Imperiya lotincha so'z bo'lib, mutlaq, ya'ni l licklanmagan hokimiyatga ega bo'lgan, o'z tasarru/ida ko'plftb iii.'imfakat va xalqlarni majburan tutqunlikda saqlab turadigU yirik tajovuzkor davlatdir. Imperiyani odatda imperator bosli qargan. Lekin sobiq SSSR mafkuraviy zo'ravonlik asosiga i|inilgani hamda uning davlat ramzlarida qizil rang asosiy o'nii lnlgani uchun u kommunistik imperiya yoki qizil imperiyadel»vini! ilgan. flljqlol so'zi, mustaqillikdan tashqari, erkinlik, ozodlik, huniyil fciibi .so'zlar bilan ham ma'nodoshdir. Kliqlol va mustaqillik so'zlariga ma'nodosh bo'lgan so'zlardan \,in,I ini snverenitetdir. U ko'pincha mustaqillik va istiqlol so'zlari o'iiikIi jihliililndi. Buni bilib oling. Suveremtet fransuz tilidan olingan so’z bo'lib, oliy hokimiyat degan ma'noni anglatadi. Shuning ucliiin ti ko'proq hokimiyatning mustaqilligini ifoda etadi.Davlat suvereniteti, suveren respublika, xalq suvereniteti kabi llturalar qo'llanganda, awalo, hokimiyatga egalik nuqtayi nazaridan rtllMltiqillik ifoda etiladi. Shuning uchun suverenitet so'zi ko'proq davlal liki valqning mustaqilligini ta'kidlash uchun ishlatiladi.Poytaxtimiz Toshkent shahridagi «Qatag'on qurbonlari» muzeyida iiiiciiiiilakachilik yillarida xalqimiz qanchalik katta qurbonlar bergani, и/odlik yo'li naqadar og'ir va murakkab bo'lgani haqida ko'plab laiixiy huyatlar mavjud.Si/ kitoblarda o'qigansiz, kmofilmlarda ko'p ko'rgansiz, kniasli i'Mil qo'lga qurol olib jang qihshdan iborat emas. Kurash aqlni I ii'.iiisli, bilim va tajriba bilan dushmanni lol qoldirish, uning ustidan ii ii i|iichish degani hamdir.Iti/ning mard bobolarirniz mustamlakachilarga qarshi faqat qur
bilan emas, balki ma'rifat vositasida ham kurash olib bordi. Buni bilib oling. Suverenitet fransuz tilidan olingan so’z bo'lib, oliy hokimiyat degan ma'noni anglatadi. Shuning uchun ko'proq hokimiyatning mustaqilligini ifoda etadi.Davlat suvereniteti, suveren respublika, xalq suvereniteti kabi llturalar qo'llanganda, awalo, hokimiyatga egalik nuqtayi nazaridan Mustaqqillik ifoda etiladi. Shuning uchun suverenitet so'zi ko'proq davlat liki valqning mustaqilligini ta'kidlash uchun ishlatiladi.Poytaxtimiz Toshkent shahridagi «Qatag'on qurbonlari» muzeyidaiiiiciiiiilakachilik yillarida xalqimiz qanchalik katta qurbonlar bergani,ozodlik yo'li naqadar og'ir va murakkab bo'lgani haqida ko'plab
laiixiy huyatlar mavjud.Siz kitoblarda o'qigansiz, kmofilmlarda ko'p ko'rgansiz, kniasli i'Mil qo'lga qurol olib jang qihshdan iborat emas. Kurash aqlni I ii'.iiisli, bilim va tajriba bilan dushmanni lol qoldirish, uning ustidan ii ii i|iichish degani hamdir.Iti/ning mard bobolarirniz mustamlakachilarga qarshi faqat qurbilan emas, balki ma'rifat vositasida ham kurash olib bordi. Bin«Jadid» arabcha so'z bo'lib, yangi degan ma'noni anglatadi. Ma'rifatparvar bobolarimiz maktablarni isloh etish, ya'ni ta'lim tiziminyangicha asoslarda tashkil etish,teatr,kutubxona,muzeylarochish,gazeta va jurnanar chop etish orqali XX asr boshidagi xalqimiz hayoimiyangilamoqchi bo'lganlar. Shuning uchun ular jadidlar deb nom olganJadidlarning asosiy maqsadi odamlarni bilimli va ma'rifatli qilish orqullyurt ozodligiga erishishdan iborat bo'lgan. Ma'rifatli bobomiz Abclnll.i Avloniyning mana bu so'zlari bu fikrni yaqqol tasdiqlaydi:«Tarbiya bizlar uchun yo hayot — yo mamot, yo najot — yo halokat, yo saodat — yo falokat masalasidir»¹. Inn 11 qachon o'z-o'zidan kelmaydi. U xalqning qahramonlik la/ilalhiii, millatning irodasi amalda namoyon bo'lgandagina haqiqalgaI i.uiadi. Yana bir ma'rifatparvar bobomiz Munawar qori Abdurashidsniiov bu haqda shunday degan:«Btun dunyodagi hurriyatchilar orasida bir so'z bor: hurriyalberilmas, olinur. Hech narsa ila olib bo'lmas, faqat qon va qurI Mm ilagina olib bo'lur. Hazrat Odam Atodan shu vaqtgacha hechbu davlat va mamlakatda hurriyatning berilgani, qon va qurbon, berilgani tarixlarda ko'rilmaydur»¹.

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

. 1 Qanday davlatni mustaqil deyish mumkin?
• 2. O'zbekiston qachon mustaqillikka erishdi?

3. Istiqlol deganda nimani tushunasiz?

4. Ota-bobolarimiz mustaqillik uchun qanday kurash olib borgan?

5. Jadid bobolarimizning istiqlol haqidagi fikrlaridan misollar keltln
olasizmi?

6. Suverenitet so'zining ma'nosini tushuntirib bering.

7. Yurtimizda 90-yillar arafasida mustaqillik uchun bo'lgan kurash-
lar haqida gapirib bering.

8. Ozodlikka qanday erishiladi?

9. «Mustaqillik - bu awalo huquqdir» deganda nimani tushunasiz?

10. Mustaqillik xalqimizga qanday huquq va imkoniyatlar bertli?

11. Bizning Vatan oldidagi farzandlik burchimiz nimalardan iboral?

12. Mustaqillik haqidagi biron-bir she'r yoki qo'shiqni aytib bcra
olasizmi?

13. Istiqlol haqidagi she'rlar va ushbu mavzudan o'zingizga rnn'qul
bo'lgan fikrlarni daftaringizga yozib qo'ying.

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: Mustaqillik - buavvalohuquqdir

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. O’zbekiston Vatanim manim

2. Mustaqillik - buavvalohuquqdir

3. O’zbekiston davlati va Prezidenti

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

1.Biz milliy davlatchiligimiz tarixini bilishda qanday manbalarga tayanamiz?

2Yurtimiz hududida qadimda qanday davlatlar bo'lgan?

3O'tgan asrlarda milliy davlatchiligimiz asoslari nima uchun susaydl?

4Bugungi mustaqil O'zbekiston qanday davlat?

5Huquqiydemokratikdavlatningasosiyxususiyatlarihaqidanimalarni bilasiz?

6Demokratiya deganda nimani tushunasiz?

7Fuqarolik jamiyati deganda nimani tushunasiz?

8 O'zbekiston Prezidenti, Yurtboshimiz Islom Karimovning mustaqil O'zbekiston davlatini barpo etish va rivojlantirish borasidagi buyuk xizmatlari haqida gapirib bering.

9.Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qachon va kimning tashabbusi bilan qabul qilindi?

10Maktab ta'limini rivojlantirish umummilliy davlat dasturi-chi?

11Mamlakatimizda necha yillik umumiy majburiy ta'lim joriy ctilgau?

III. Yangi mavzuning bayoni

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1 Qanday davlatni mustaqil deyish mumkin?

2. O'zbekiston qachon mustaqillikka erishdi?

3Istiqlol deganda nimani tushunasiz?

4Ota-bobolarimiz mustaqillik uchun qanday kurash olib borgan?

5Jadid bobolarimizning istiqlol haqidagi fikrlaridan misollar keltln
olasizmi?

6Suverenitet so'zining ma'nosini tushuntirib bering.

7Yurtimizda 90-yillar arafasida mustaqillik uchun bo'lgan kurash-
lar haqida gapirib bering.

8. Ozodlikka qanday erishiladi?

9. «Mustaqillik - bu awalo huquqdir» deganda nimani tushunasiz?

10Mustaqillik xalqimizga qanday huquq va imkoniyatlar bertli?

11Bizning Vatan oldidagi farzandlik burchimiz nimalardan iboral?

12Mustaqillik haqidagi biron-bir she'r yoki qo'shiqni aytib bcra olasizmi?

13Istiqlol haqidagi she'rlar va ushbu mavzudan o'zingizga rnn'qul
bo'lgan fikrlarni daftaringizga yozib qo'ying.

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: Vatanimiz timsollari

Darsning maqsadi: O’quvchilarga Siz timsol deganda nimani tushunishi, Vatanning rasmiy timsollari haqida ,O'zbekistonning davlat ramzlari qaysilar ekanligini, O'zbekiston Respublikasi Davlat bayrog'ida nimalar aks etganligini ,Davlatimiz gerbini tasvirlab bera olishini, O'zbekiston Respublikasi Davlat madhiyasini Vatanning norasmiy timsollari, Oqsaroy obidasi qaysi shaharda, Uning oldida kimning haykali borligini ,2010-yili Buxoroda qanday yodgorlik majmuasi barpo etilganligini, Buxoroning qadimiy timsoli deganda qaysi obida ko'z oldiga kelishi, Buxoroning zamonaviy timsoli deganda,Xalqimizning ezgu orzu-intilishlari timsoli bo'lgan qanday
zamonaviy obidalarni,tushuntirish .

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Bilim: O’quvchilar Siz timsol deganda nimani tushunishi, Vatanning rasmiy timsollari haqida ,O'zbekistonning davlat ramzlari qaysilar ekanligini, O'zbekiston Respublikasi Davlat bayrog'ida nimalar aks etganligini ,Davlatimiz gerbini tasvirlab bera olishini, O'zbekiston Respublikasi Davlat madhiyasini Vatanning norasmiy timsollari, Oqsaroy obidasi qaysi shaharda, Uning oldida kimning haykali borligini ,2010-yili Buxoroda qanday yodgorlik majmuasi barpo etilganligini, Buxoroning qadimiy timsoli deganda qaysi obida ko'z oldiga kelishi, Buxoroning zamonaviy timsoli deganda,Xalqimizning ezgu orzu-intilishlari timsoli bo'lgan qanday
zamonaviy obidalarni,bilishi.

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. O’zbekiston Respublikasi Davlat bayrog’I

2. O’zbekiston Respublikasi Davlat gerbi

3. O’zbekiston Respublikasi Davlat madhiyasi

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

1 Qanday davlatni mustaqil deyish mumkin?

2. O'zbekiston qachon mustaqillikka erishdi?

3Istiqlol deganda nimani tushunasiz?

4Ota-bobolarimiz mustaqillik uchun qanday kurash olib borgan?

5Jadid bobolarimizning istiqlol haqidagi fikrlaridan misollar keltln
olasizmi?

6Suverenitet so'zining ma'nosini tushuntirib bering.

7Yurtimizda 90-yillar arafasida mustaqillik uchun bo'lgan kurash-
lar haqida gapirib bering.

8. Ozodlikka qanday erishiladi?

9. «Mustaqillik - bu awalo huquqdir» deganda nimani tushunasiz?

10Mustaqillik xalqimizga qanday huquq va imkoniyatlar bertli?

11Bizning Vatan oldidagi farzandlik burchimiz nimalardan iboral?

12Mustaqillik haqidagi biron-bir she'r yoki qo'shiqni aytib bcra olasizmi?

13Istiqlol haqidagi she'rlar va ushbu mavzudan o'zingizga rnn'qul
bo'lgan fikrlarni daftaringizga yozib qo'ying

III. Yangi mavzuning bayoni

Aziz o'quvchi, insonlar dunyodagi narsa-hodisalarni, ular xususiyat va belgilarini aniq ifodalash, yaxlit holda tasawur uchun turli timsollardan foydalanadi. Timsollar shakli, ma'nu»mazmuniga ko'ra bir-biridan farq qiladi. Qadim zamonlarda odamliifxudolarni o'zlaricha tasawur etib, har xil haykalchalar, but vanamlar yasagan. Ularda xudolar goh odam, goh farishta shaklulutasvirlangan. Ayniqsa, badiiy adabiyotda timsollar juda ko'p. Mm\Ian, biz o'qigan she'r, hikoya yoki ertaklarda onaning mehri quyoshgnchiroyli qizlar oyga, mard yigitlar arslonga, ularning uchqui In!porlari shamolga yoki chaqmoqqa o'xshatilganini bilamiz. BulanniiHbarchasi badiiy timsollar deyiladi.Buni yodda tuting. Timsol biror-bir narsaning misli,o'xshashi, ramziy ifodasidir.Dunyodagi hamma narsaning ma'no-mazmunini o'zida mujasmif!etadigan timsoli bor. Jumladan, Vatanning ham timsollari ko'p. Valitilning timsollari rasmiy va norasmiy, tarixiy yoki zamonaviy bo" I lullmumkin. Manilakatimizning davlat ramzlari — bayrog'imiz, gerhiniljva madhiyamiz, shuningdek, respublika Prezidenti, parlamenli, Ittlkumati, Konstitutsiyasi, davlat tili, poytaxti kabi davlatchilik belgllurrasmiy timsollar hisoblanadi. Chunki ularning har biri Vatanning muhim xususiyati — ozodligi va mustaqilligi, davlat suveremiiiiii
ifoda etadi.Buni bilib oling. Rasmiy timsoUarning ma'no-mazmuni, nui-qomi mamlakat Konstitutsiyasi va tegishli qonunlarda belgilub qo'yiladi. Ular Vatanimizning sha'ni va g'ururi, ozodligi vamustaqilligi ramzi sifatida qonun bilan himoya qilinadi. Ularnibilish va hurmat qilish, ko'z qorachig'idek asrash har biroVbekistonlikning fuqarolik burchi hisoblanadi.Rasmiy timsollar Vatanning mustaqil davlatchilik an'analari hitit11 hog'liq. Vatan timsollari xalqni birlashtirib, uni yagona maqsadMil safarbar etib yashashga, har qanday sharoitda ham o'z yurliiiiiinliiallari uchun kurashishga da'vat etadi.

Buni yodda tuting. «Davlatimiz ramzlari — bayroq, gerb,madhiya O'zbekiston xalqlarining shon-sharafi, g'ururi, tarixiy xolirasi va intilishlarini o'zida mujassamlashtiradi. Mana shu ramzlarni e'zozlash — o'zining qadr-qimmatini, o'z mamlakaliga va shaxsan o'ziga bo'lgan ishonchni mustahkamlash demakdir. O'z mamlakati bilan faxrlanadigan inson juda ko'phi rsalarga qodirdir»¹п'/hckiston Respublikasining davlat bayrog'i 1991-yil 18-noyabrIhiiiI < )liy Kengashning navbatdan tashqari o'tkazilgan yettinchi sesi kin qabul qilingan. Bayroqdagi moviy rang tiriklik, hayot ifodasiIgiiii mangu osmon va obihayot ramzidir. Oq rang tinchlik ramzi,•i iniii/ning oliyjanob va ezgu intilishlari mujassamidir. Yashil rangi lnbiatning yangilanish ramzi. qadim-qadimdan navqironlik,null I va shod-u xurramlik timsoli hisoblangan. Bayroqdagi qizil chiziqil(|imiz vujudidagi kuch-g'ayrat va qudrat belgisi. U mustaqillikllilngi kurashlarni ham anglatadi. Yarim oy tasviri xalqimizningiltini dini an'analariga sodiqligi bilan bog'liq bo'hb, u yangi hayot,11 iniistaqillikni ifoda etadi. Bayroqdagi o'n ikki yulduz falakdagiH'M ikki burjni bildiradi.O'/.bckiston Respublikasining davlat gerbi 1992-yil 2-iyulda qabul IlliijJiin. (Jerbning chap tomonida bug'doy boshoqlari, o'ng tomoil»ln i-.a ochilib turgan g'o'za shoxlari bayrog'imiz tasviri tushirilgan tasma bilan o'ralgan. Gerbning o'rtasida uzoqdagi tog'lar va daryo
larga tutash vodiy uzra quyosh zarrin nurlarini sochib turibdi. Gerbuliig yuqori qismida sharqda musamman deb ataladigan sakkiz qirrali yuklii/tasvirlangan. Musammanning ichida yarim oy va yulduz aks ctgan
Gerbning old qismida, markazda qanotlarini yoygan Humo qushlturibdi. Gerbning pastki qismida O'zbekiston Respublikasi bayrog'liilifoda etadigan tasma o'rtasiga «O'zbekiston» deb yozib qo'yilgan.Vatanimizning davlat ramzlaridan yana bin — O'zbekiston madhiyasidir. Uning matnini O'zbekiston Qahramoni Abdulla Oripov yozgan, musiqasini esa kompozitor Mutavakkil Burhonov yarnlк.hiDavlatimiz madhiyasida Vatanimizning betakror go'zalligi, xalqimining oliyjanob fazilatlari, mustaqilligimizning abadiyligi, yorug' kclljagimiz madh etiladi.O'zbekiston fuqarosi bo'lgan har bir inson davlatimiz madhiyiisiiiiyoddan bilishi va uning ma'nosini chuqur tushunib, kuylay olishlkerak. Bu qalbimizga g'urur, vujudimizga kuch-g'ayrat baxsh ctadl,bizning Vatanimizga bo'lgan mehrimiz va sadoqatimizni, uning shon иshuhratini ulug'lab, unga munosib farzand bo'lib yashashga tayyuiekanimizni ifoda etadi. U shaharning zamonaviy timsoliga aylandi.Vatan timsollari ona yurtning bebaho ne'matlari, tengsiz boyliklnisaxovatli zamini, fidoyi va mard insonlarini doimo yodda tutib, ониdiyor mehiini hamisha qalbda asrab yashashga da'vat etadi. Hi/ I mitimsollarning har biriga qaraganda, xuddi tomchida quyosh aksi nitmoyon bo'lgandek, Vatanimizning go'zal va maftunkor qiyofnslnlko'ramiz.E'tibor berganmisiz, askar o'g'lonlar o'z yigitlik burchini bajarislijtitkirishish oldidan davlatimiz bayrog'ini o'pib, Vatanga sadoqat bllaixizmat qilish haqida qasamyod etadi. Sportchilarimiz yirik musobiiqalar arafasida maydondan Vatanimiz bayrog'ini ko'tarib o'tadi, ulnrning sha'niga davlatimiz madhiyasi yangraydi. Vatan timsollari insongulkan kuch-qudrat, g'urur va iftixor baxsh etgani uchun g'oyi
mas'uliyatli va sharafli ishlar oldidan ana shunday marosimlar blkeltiriladi.Vatan timsollari yoshlarni mard va vatanparvar, el-u yurt ishl|sadoqatli qilib tarbiyalashda ma'rifiy vosita bo'lib xizmat qiladi,

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1. Siz timsol deganda nimani tushunasiz?
■ 2. Vatanning rasmiy timsollari haqida gapirib bera olasizmi? ^^

3. O'zbekistonning davlat ramzlari qaysilar?

4. O'zbekiston Respublikasi Davlat bayrog'ida nimalar aks etgan?

5. Davlatimiz gerbini tasvirlab bera olasizmi?

6. O'zbekiston Respublikasi Davlat madhiyasini kuylab bering.

7. Vatanning norasmiy timsollariga misollar keltiring.

8. Oqsaroy obidasi qaysi shaharda? Uning oldida kimning haykali bor?

9. 2010-yili Buxoroda qanday yodgorlik majmuasi Ьафо etildi?

10. Buxoroning qadimiy timsoli deganda qaysi obida ko'z oldimi/g»
keladi? Buxoroning zamonaviy timsoli deganda-chi?

11. Xalqimizning ezgu orzu-intilishlari timsoli bo'lgan qanday
zamonaviy obidalarni hilasiz?

12. Ushbu mavzudan o'zingizga ma'qul bo'lgan fikrlarni daftaringizga
yozib qo'ying.

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV__

Mavzu: Vatanimiz timsollari

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. O’zbekiston Respublikasi Davlat bayrog’I

2. O’zbekiston Respublikasi Davlat gerbi

3. O’zbekiston Respublikasi Davlat madhiyasi

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

1 Qanday davlatni mustaqil deyish mumkin?

2. O'zbekiston qachon mustaqillikka erishdi?

3Istiqlol deganda nimani tushunasiz?

4Ota-bobolarimiz mustaqillik uchun qanday kurash olib borgan?

5Jadid bobolarimizning istiqlol haqidagi fikrlaridan misollar keltln
olasizmi?

6Suverenitet so'zining ma'nosini tushuntirib bering.

7Yurtimizda 90-yillar arafasida mustaqillik uchun bo'lgan kurash-
lar haqida gapirib bering.

8. Ozodlikka qanday erishiladi?

9. «Mustaqillik - bu awalo huquqdir» deganda nimani tushunasiz?

10Mustaqillik xalqimizga qanday huquq va imkoniyatlar bertli?

11Bizning Vatan oldidagi farzandlik burchimiz nimalardan iboral?

12Mustaqillik haqidagi biron-bir she'r yoki qo'shiqni aytib bcra olasizmi?

13Istiqlol haqidagi she'rlar va ushbu mavzudan o'zingizga rnn'qul
bo'lgan fikrlarni daftaringizga yozib qo'ying

III. Yangi mavzuning bayoni

Buni yodda tuting. «Davlatimiz ramzlari — bayroq, gerb,madhiya O'zbekiston xalqlarining shon-sharafi, g'ururi, tarixiy xolirasi va intilishlarini o'zida mujassamlashtiradi. Mana shu ramzlarni e'zozlash — o'zining qadr-qimmatini, o'z mamlakaliga va shaxsan o'ziga bo'lgan ishonchni mustahkamlash demakdir. O'z mamlakati bilan faxrlanadigan inson juda ko'phi rsalarga qodirdir»¹п'/hckiston Respublikasining davlat bayrog'i 1991-yil 18-noyabr Oliy Kengashning navbatdan tashqari o'tkazilgan yettinchi sesi kin qabul qilingan. Bayroqdagi moviy rang tiriklik, hayot ifodasiIgiiii mangu osmon va obihayot ramzidir. Oq rang tinchlik ramzi,•i iniii/ning oliyjanob va ezgu intilishlari mujassamidir. Yashil rangi lnbiatning yangilanish ramzi. qadim-qadimdan navqironlik,null I va shod-u xurramlik timsoli hisoblangan. Bayroqdagi qizil chiziqil(|imiz vujudidagi kuch-g'ayrat va qudrat belgisi. U mustaqillikllilngi kurashlarni ham anglatadi. Yarim oy tasviri xalqimizningiltini dini an'analariga sodiqligi bilan bog'liq bo'hb, u yangi hayot,11 iniistaqillikni ifoda etadi. Bayroqdagi o'n ikki yulduz falakdagiH'M ikki burjni bildiradi.O'/.bckiston Respublikasining davlat gerbi 1992-yil 2-iyulda qabul IlliijJiin. (Jerbning chap tomonida bug'doy boshoqlari, o'ng tomoil»ln i-.a ochilib turgan g'o'za shoxlari bayrog'imiz tasviri tushirilgan tasma bilan o'ralgan. Gerbning o'rtasida uzoqdagi tog'lar va daryo
larga tutash vodiy uzra quyosh zarrin nurlarini sochib turibdi. Gerbuliig yuqori qismida sharqda musamman deb ataladigan sakkiz qirrali yuklii/tasvirlangan. Musammanning ichida yarim oy va yulduz aks ctgan
Gerbning old qismida, markazda qanotlarini yoygan Humo qushlturibdi. Gerbning pastki qismida O'zbekiston Respublikasi bayrog'liilifoda etadigan tasma o'rtasiga «O'zbekiston» deb yozib qo'yilgan.Vatanimizning davlat ramzlaridan yana bin — O'zbekiston madhiyasidir. Uning matnini O'zbekiston Qahramoni Abdulla Oripov yozgan, musiqasini esa kompozitor Mutavakkil Burhonov yarnlк.hiDavlatimiz madhiyasida Vatanimizning betakror go'zalligi, xalqimining oliyjanob fazilatlari, mustaqilligimizning abadiyligi, yorug' kclljagimiz madh etiladi.O'zbekiston fuqarosi bo'lgan har bir inson davlatimiz madhiyiisiiiiyoddan bilishi va uning ma'nosini chuqur tushunib, kuylay olishlkerak. Bu qalbimizga g'urur, vujudimizga kuch-g'ayrat baxsh ctadl,bizning Vatanimizga bo'lgan mehrimiz va sadoqatimizni, uning shon иshuhratini ulug'lab, unga munosib farzand bo'lib yashashga tayyuiekanimizni ifoda etadi. U shaharning zamonaviy timsoliga aylandi.Vatan timsollari ona yurtning bebaho ne'matlari, tengsiz boyliklnisaxovatli zamini, fidoyi va mard insonlarini doimo yodda tutib, ониdiyor mehiini hamisha qalbda asrab yashashga da'vat etadi. Hi/ I mitimsollarning har biriga qaraganda, xuddi tomchida quyosh aksi nitmoyon bo'lgandek, Vatanimizning go'zal va maftunkor qiyofnslnlko'ramiz.E'tibor berganmisiz, askar o'g'lonlar o'z yigitlik burchini bajarislijtitkirishish oldidan davlatimiz bayrog'ini o'pib, Vatanga sadoqat bllaixizmat qilish haqida qasamyod etadi. Sportchilarimiz yirik musobiiqalar arafasida maydondan Vatanimiz bayrog'ini ko'tarib o'tadi, ulnrning sha'niga davlatimiz madhiyasi yangraydi. Vatan timsollari insongulkan kuch-qudrat, g'urur va iftixor baxsh etgani uchun g'oyi
mas'uliyatli va sharafli ishlar oldidan ana shunday marosimlar blkeltiriladi.Vatan timsollari yoshlarni mard va vatanparvar, el-u yurt ishl|sadoqatli qilib tarbiyalashda ma'rifiy vosita bo'lib xizmat qiladi,

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1. Siz timsol deganda nimani tushunasiz?
■ 2. Vatanning rasmiy timsollari haqida gapirib bera olasizmi? ^^

8. O'zbekistonning davlat ramzlari qaysilar?

9. O'zbekiston Respublikasi Davlat bayrog'ida nimalar aks etgan?

10. Davlatimiz gerbini tasvirlab bera olasizmi?

11. O'zbekiston Respublikasi Davlat madhiyasini kuylab bering.

12. Vatanning norasmiy timsollariga misollar keltiring.

8. Oqsaroy obidasi qaysi shaharda? Uning oldida kimning haykali bor?

9. 2010-yili Buxoroda qanday yodgorlik majmuasi Ьафо etildi?

13. Buxoroning qadimiy timsoli deganda qaysi obida ko'z oldimi/g»
keladi? Buxoroning zamonaviy timsoli deganda-chi?

14. Xalqimizning ezgu orzu-intilishlari timsoli bo'lgan qanday
zamonaviy obidalarni hilasiz?

15. Ushbu mavzudan o'zingizga ma'qul bo'lgan fikrlarni daftaringizga
yozib qo'ying.

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana : Fan : Milliy isti q lol g` oyasi va ma`naviyat asoslari

Abdulla Avloniy shunday degan: «Har bir kishining tug'ilib o'sgan shahar va mamlakatini shulkishining vatani deyilur

Sana :. Fan : Milliy isti q lol g` oyasi va ma`naviyat asoslari

Vatanni bor ko'rk-u tarovati, qudrati va jozibasi bilan ta'riflab bera oladi

Toshkentning 2200 yillik to'yi qaysi yili nishonlandi? 12Yurtimizdagi tarixiy sanalari bayram qilingan qaysi qadimiy shaharlarni bilasiz? 13Ko'hna shaharlarimizni nima uchun «Qadimiy va hamisha navqiron» deb…

Abdulla Avloniy vatan haqida nima degan? 3Vatan deganda nimani tushunasiz?

Masalan, o'zbekni yapondan, arabni turkdan, lotin amerikalikni yevropalikdan yuzi va ko'ziga qarab farqlash mumkin

O’quvchilarni baholash 3 minut 6

Iadi. Bu ko'nikmalar yillar, asrlar o'tishi bilan odat, an'ana va rasm-rusumga aylanadi

Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari 4

Huquqiy demokratik davlatda jamiyat hayolidu barcha munosabatlar qonunga asoslanadi

Vatanparvar ajdodlarimizdan kimlarni bilasiz?

ONA DEGAN NOM Deydilar, qahrli bahodirlar ham

Rivojlantiruvchi : O’quvchilarga darsni tushuntirish vaqtida o’quvchilarni qiziqtirish uchun ularni guruhlarga bo’lib, guruhlar bilan ishlash , test savollari, boshqotirmalar orqali dars rivojlantiriladi

Rivoyat Imom Buxoriyning onasi

Tabiatda , jamiyatda bo’shliq bo’lmagani kabi , insonning qalbi va ongida ham bo’shliq bo’lmasligini tushuntirish

Masalan, siz yaxshi biladigan Shiroq haqidagi rivoyatni esga olaylik

O'zbekiston qaysi mamlakatlar bilan chegaradosh ekanligi,

Sherobod, Chirchiq — Ohangaron kabi katta vodiylar joy lashgan

Sana :. Fan : Milliy isti q lol g` oyasi va ma`naviyat asoslari

Tor ma'noda esa bu so'z ma'lum bir mam lakat ichidagi bir necha viloyatlarni anglatadi

Sana :. Fan : Milliy isti q lol g` oyasi va ma`naviyat asoslari

II .O’tilgan mavzuni takrorlash 1

Dunyodagi xalqlar va millatlar bir-biridan qanday farq qiladi? 3

Tashkiliy qism 4 minut 2

IV darsni mustahkamlash.

Dars turi : Amaliy, o g` zaki

Temuriylar tarixi davlat muzeyi,

Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qachon va kimning tashabbusi bilan qabul qilinganligini,

Uliloilljirimiz xotirasiga «Shahidlar xiyoboni» yodgorlik majmuasi, uning «Qatag'on qurbonlari xotirasi» muzeyi barpo etilgan

DTS talablari : Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish

Davlat suvereniteti, suveren respublika, xalq suvereniteti kabi llturalar qo'llanganda, awalo, hokimiyatga egalik nuqtayi nazaridan rtllMltiqillik ifoda etiladi

Tarbiyaviy : Bilimli, sog’lom, barkamol insonni voyaga yetkazish

U juda kalln hududni egallagani, dunyodagi ko'plab xalqlarni o'z tazyiqi ostidn tutib turgani uchun imperiya deb atalar edi

Ta`limiy : Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish va darsni tushuntirish vaqtida ularga mavzuni ta’limiy ravishda yoritib berish:

Aziz o'quvchi, insonlar dunyodagi narsa-hodisalarni, ular xususiyat va belgilarini aniq ifodalash, yaxlit holda tasawur uchun turli timsollardan foydalanadi

Mavzu : Vatanimiz timsollari

Bizning Vatan oldidagi farzandlik burchimiz nimalardan iboral? 12Mustaqillik haqidagi biron-bir she'r yoki qo'shiqni aytib bcra olasizmi? 13Istiqlol haqidagi she'rlar va ushbu mavzudan o'zingizga rnn'qul bo'lgan…

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi

Материалы на данной страницы взяты из открытых истончиков либо размещены пользователем в соответствии с договором-офертой сайта. Вы можете сообщить о нарушении.

24.07.2020