XIX ғ. 60-90 жж. әкімшілік реформалар. Орал, Торғай, Маңғыстау көтерілісі.

Сабақтың мақсаты: 1. Білімділік. Тарихи фактілерді іріктей отырып, оқушыларға тиянақты білім беру. 2. Тәрбиелік. Отарлау саясатының ұлт үшін қауіптілігін көрсету және көтеріліс басшыларының ерлігін үлгі ету. 3. Дамытушылық. Әр оқушының ерекшелігіне байланысты өзіндік дамуына ықпал ету. Сабақтың әдісі: Пікір, салыстыру, сызба. Сабақтың көрнекілігі: карта, схема, таблица, мәтін. Сабақ түрі: Аралас сабақ Сабақ типі: дәстүрлі емес Сабақ құрылымы: 1. Ұйымдастыру 2. Үй тапсырмасы 3. Жаңа сабақ 4. Бекіту 5. Бағалау 6. Үйге тапсырма Сабақ барысы: Ұйымдастыру. Оқушыларды түгелдеу Үй тапсырмасын сұрау 1. Тақырыпты анықтау 1 деңгей. 1. Тақырыптық диктант Ауыл старшыны мен болыстарға тек ___________ _________ мен _______ ие адамдар ғана үміттенетін. Үміткерлердің жасы_____ кем болмауы керек. Болыстарға дауыс беру әрбір ______ үйден _______ дауыс. Ауыл старшындары әрбір ______ үйден _____ дауыс. Олар ____ жылда ___ рет сайланады. Оларға арнайы ____ мен ___ берілетін. Керекті сөздер: Халықтың сенімі, құрметі, 50,25, мөр,1,10,3, төс белгі, 1,1. 2. Кеспе сөздер. . 3. Тест құрау. Әрбір облыста облыстық дәрігер тағайындалады. Ал уездерде 1 дәрігер мен акушер-кіндік шеше болды. Олар науқастарға тегін көмек көрсетті. Реформадан кейін қазақтар қоныстанған жерлер мемлекет меншігі болып белгіленді. Олардың пайдалану тәртібі қоғамдық негізде болды. Қазақтар Ресейдің Европалық бөлігін келгендерге жалға берді. Бірте-бірте олар өз атамекенінен айырылып қалды. Орыс шаруалары бірқатар жеңілдіктер алды. Тест. 1. Бүкіл Қазақстанда «түтін» салығы енгізілді: А) 1867-1868 ж ә)1868-1869 ж б) 1868-1870 ж 2. Түтін салығы қалай алынды? А) от жақса ә) үй басына б) бала санына 3. «3» сан мөлшеріндегі түтін салығы қай аймақтан алынды? А) Орынбор-Батыс Сібір генерал - губернаторы ә) Түркістан – Батыс Сібір генерал губернаторы б) Орынбо- Түркістан генерал губернаторы 4. Реформа бойынша мал санағы өтті? А) 3 жылда 1 рет ә) айына 1 рет б) жылына 1 рет 5. Салықтан босатылғандар болды ма? А) кедейлер босатылды ә) бәрі төледі б) кейбір хан ұрпақтары 4. Термин сөздермен жұмыс. № Сөз Мағынасы Мағынасы 1 2 3 4 5 6 7 Реформа Генерал-губернатор Әскери губернатор Уезд бастығы Шар салу Түтін салығы Төлқұжат 2 деңгей. Көрсетілген сөздерді құрастыру арқылы тақырыптық мәтін, болған-болмаған таблицасын толтыру, қашан? Қайда? Не болды? Таблица.Мәтін бойынша тест құрау. Дерекпен жұмыс. 1. Болды, болған жоқ. № Ия Жоқ 1 2 3 4 5 1865 ж. Дала комиссиясы құрылды Дала комиссиясын басқарды. Гирс І Петр уақытша ережеге қол қойды Реформа тек кіші жүзді қамтыды Биліктен шеттелген сұлтандарға әскери шендер берілді 2. Төмендегі сөздерді тақырыпқа сай пайдалана отырып, мәтін құрастыр. Әскер сипат, генерал губернатор, әскери-азаматтық билік, облыс, әскери губернатор, атаман, уезд бастығы. Ресейлік шенеулік болыс ауыл старшыны. Төменгі билік ақсүйек, іріктеу, әкімшілік басқару. 3. Қашан? Қайда? Не болды? № Қашан? Қайда? Не болды? 1 1822 2 Сырдария, Жетісу облыстарын басқару ережесіне қол қойды. 3 1868 Құланды даласына 3 деңгей. 1. ІІ Александр бейнесіне ене отырып, 1867-1868 реформаның себептерін және оны әзірлеудің барысы жайлы ой-толғау жасау. 2. Әкімшілік аймақтың сызбасын жасап, түсіндіру 3. Картамен жұмыс 4. 1822,1824, реформалармен 1867-1868 жылдарды салыстыру 5. Даталармен жұмыс. Үй тапсырмасын қорыту арқылы жаңа сабақтың тақырыбын анықтау. Жаңа сабақ 1. Реформаның нәтижесіне шолу 2. Көтеріліс себебі 3. Маңғыстаудағы көтеріліс. Оралдағы, Торғайдағы көтеріліс Жаңа сабақтың барысы: Орал, Торғай Шаруалар Отаршылдыққа қарсы Шекті,табын Ру басылар Маңғыстау Бекіту. 1. Көтерілістің алғы шарттары қандай? 2. 1868 ж.5 мамырда қай жерде қандай оқиға болды? 3. Қазақтарды Ресейге қарсы араңдату әрекеттерін ұйымдастырған кім? 4. Көтеріліс қарсаңында басқарудың қандай жүйесі қалыптасты? Үйге тапсырма: сызба жұмыс, мәнжазба, тест. Бағалау. Сабақтың мақсаты: 1. Білімділік. Тарихи фактілерді іріктей отырып, оқушыларға тиянақты білім беру. 2. Тәрбиелік. Отарлау саясатының ұлт үшін қауіптілігін көрсету және көтеріліс басшыларының ерлігін үлгі ету. 3. Дамытушылық. Әр оқушының ерекшелігіне байланысты өзіндік дамуына ықпал ету. Сабақтың әдісі: Пікір, салыстыру, сызба. Сабақтың көрнекілігі: карта, схема, таблица, мәтін. Сабақ түрі: Аралас сабақ Сабақ типі: дәстүрлі емес Сабақ құрылымы: 1. Ұйымдастыру 2. Үй тапсырмасы 3. Жаңа сабақ 4. Бекіту 5. Бағалау 6. Үйге тапсырма Сабақ барысы: Ұйымдастыру. Оқушыларды түгелдеу Үй тапсырмасын сұрау 1. Тақырыпты анықтау 1 деңгей. 1. Тақырыптық диктант Ауыл старшыны мен болыстарға тек ___________ _________ мен _______ ие адамдар ғана үміттенетін. Үміткерлердің жасы_____ кем болмауы керек. Болыстарға дауыс беру әрбір ______ үйден _______ дауыс. Ауыл старшындары әрбір ______ үйден _____ дауыс. Олар ____ жылда ___ рет сайланады. Оларға арнайы ____ мен ___ берілетін. Керекті сөздер: Халықтың сенімі, құрметі, 50,25, мөр,1,10,3, төс белгі, 1,1. 2. Кеспе сөздер. . 3. Тест құрау. Әрбір облыста облыстық дәрігер тағайындалады. Ал уездерде 1 дәрігер мен акушер-кіндік шеше болды. Олар науқастарға тегін көмек көрсетті. Реформадан кейін қазақтар қоныстанған жерлер мемлекет меншігі болып белгіленді. Олардың пайдалану тәртібі қоғамдық негізде болды. Қазақтар Ресейдің Европалық бөлігін келгендерге жалға берді. Бірте-бірте олар өз атамекенінен айырылып қалды. Орыс шаруалары бірқатар жеңілдіктер алды. Тест. 1. Бүкіл Қазақстанда «түтін» салығы енгізілді: А) 1867-1868 ж ә)1868-1869 ж б) 1868-1870 ж 2. Түтін салығы қалай алынды? А) от жақса ә) үй басына б) бала санына 3. «3» сан мөлшеріндегі түтін салығы қай аймақтан алынды? А) Орынбор-Батыс Сібір генерал - губернаторы ә) Түркістан – Батыс Сібір генерал губернаторы б) Орынбо- Түркістан генерал губернаторы 4. Реформа бойынша мал санағы өтті? А) 3 жылда 1 рет ә) айына 1 рет б) жылына 1 рет 5. Салықтан босатылғандар болды ма? А) кедейлер босатылды ә) бәрі төледі б) кейбір хан ұрпақтары 4. Термин сөздермен жұмыс. № Сөз Мағынасы Мағынасы 1 2 3 4 5 6 7 Реформа Генерал-губернатор Әскери губернатор Уезд бастығы Шар салу Түтін салығы Төлқұжат 2 деңгей. Көрсетілген сөздерді құрастыру арқылы тақырыптық мәтін, болған-болмаған таблицасын толтыру, қашан? Қайда? Не болды? Таблица.Мәтін бойынша тест құрау. Дерекпен жұмыс. 1. Болды, болған жоқ. № Ия Жоқ 1 2 3 4 5 1865 ж. Дала комиссиясы құрылды Дала комиссиясын басқарды. Гирс І Петр уақытша ережеге қол қойды Реформа тек кіші жүзді қамтыды Биліктен шеттелген сұлтандарға әскери шендер берілді 2. Төмендегі сөздерді тақырыпқа сай пайдалана отырып, мәтін құрастыр. Әскер сипат, генерал губернатор, әскери-азаматтық билік, облыс, әскери губернатор, атаман, уезд бастығы. Ресейлік шенеулік болыс ауыл старшыны. Төменгі билік ақсүйек, іріктеу, әкімшілік басқару. 3. Қашан? Қайда? Не болды? № Қашан? Қайда? Не болды? 1 1822 2 Сырдария, Жетісу облыстарын басқару ережесіне қол қойды. 3 1868 Құланды даласына 3 деңгей. 1. ІІ Александр бейнесіне ене отырып, 1867-1868 реформаның себептерін және оны әзірлеудің барысы жайлы ой-толғау жасау. 2. Әкімшілік аймақтың сызбасын жасап, түсіндіру 3. Картамен жұмыс 4. 1822,1824, реформалармен 1867-1868 жылдарды салыстыру 5. Даталармен жұмыс. Үй тапсырмасын қорыту арқылы жаңа сабақтың тақырыбын анықтау. Жаңа сабақ 1. Реформаның нәтижесіне шолу 2. Көтеріліс себебі 3. Маңғыстаудағы көтеріліс. Оралдағы, Торғайдағы көтеріліс Жаңа сабақтың барысы: Орал, Торғай Шаруалар Отаршылдыққа қарсы Шекті,табын Ру басылар Маңғыстау Бекіту. 1. Көтерілістің алғы шарттары қандай? 2. 1868 ж.5 мамырда қай жерде қандай оқиға болды? 3. Қазақтарды Ресейге қарсы араңдату әрекеттерін ұйымдастырған кім? 4. Көтеріліс қарсаңында басқарудың қандай жүйесі қалыптасты? Үйге тапсырма: сызба жұмыс, мәнжазба, тест. Бағалау.