І тарау. Көпжақтар және олардың беттерінің аудандары. §1 Призма.

А.К. Кульманова, математика пәнінің оқытушысы, «Ақжайық аграрлық техникалық колледжі» МКҚК,БҚО Сабақтың тақырыбы:  І тарау. Көпжақтар және олардың беттерінің аудандары.  §1 Призма. 2.1. Призма және оның қасиеттері. Сабақтың мақсаты:  ­ оқушыларға «Призма», оның элементтері, қималары, қолданылуы  туралы мағлұматтар беру; ­ пәнге қызығушылығын, іздену қабілетін арттыру; ­ есептер шығару арқылы өтілген сабақта алған білімдерін  тиянақтау. Көрнекіліктер: Слайдтар, оқулық. Сабақтың түрі:    жаңа сабақ                                    Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру бөлімі:  ­ Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу; ­ Оқу құралдарын тексеру; ­ Назарларын сабаққа аудару. ІІ Үй тапсырмасын сұрау: §1п1.3.  №9 Үшжақты бұрыштың екі жазық бұрышы  олардың арасындағы екіжақты бұрыш тік бұрыш болса, үшінші  жазық бұрышты табыңдар. Шешуі: (Теорема­1)    045 ­таң, ал  А N K В 045 , ,   О 0  NK  MNK  NOM  : KM  MKN  OMN  90 : ONM ON  MNO  NM  0 60  OM M С 060 . Жауабы:   ІІІ Жаңа тақырыпты түсіндіру: Анықтама:  Екі жағы параллель жазықтықтарда жататын өзара тең көпбұрыштар,   ал   қалған   жақтары   осы   көпбұрыштармен   ортақ қабырғалары бар параллелограмдар болып келген көпжақты призма деп атайды. 1­суретте  ABCDE және  көпбұрыштары призманың табандары, EDCB 111 11 EDCBA 11 призманы бейнеленген. ABCDEA 111 Қалған жақтары – бүйір жақтары,олардың бірігуі призманың бүйір беті,  бүйір жақтарының ортақ қабырғалары бүйір қырлары деп аталады.  1) Бүйір қырларының теңдігі; 2) Табандарының тең және параллельдігішығады. 3) Призманың бір жағында жатпайтын екі төбесін қосатын кесінді  призманың диагоналі деп аталады. 4) Бір табанының нүктесінен екінші табан жазықтығына түсірілген  перпендикуляры призманың биіктігі деп аталады. 5) Призманың бүйір қыры және табанының диагоналі арқылы өтетін  жазықтықпен қимасы диагональдық қима деп аталады. Анықтама: Бүйір қырлары табандарына перпендикуляр призмалар тік  призмалар деп аталады. ­ Тік емес призма көлбеу призма деп аталады. Анықтама: Әрік тік, әрі табаны дұрыс көпбұрыш болатын призманы  дұрыс призма деп атайды. Көпжақтар Көпжақтар                                                                          призма призма параллепипед параллепипед түрлері түрлері Тік бұрышты куб Тік призма Дұрыс призма Көлбеу призма үшбұрышты көпбұрышты төртбұрышты диагональд ары элементтері қырлары элементтері     табандары элементтері Көпжақтар элементтері биіктігі элементтері төбелері элементтері жақтары элементтері  ІV Сабақты бекіту мен пысықтау үшін тапсырмалар. №7. Тікбұрышты призманың табаны қабырғалары 5 см және 12 см  болатын тіктөртбұрыш. Призманың бүйір қыры  диагоналін табыңдар.   Шешуі:    BAAB 11  ­ тікбұрышты призма: DCB 111 1  5 см ABCDA , CDDC 11 B1 30 12 2 , , см. Призманың  A1 BCDAAD , , 1 1 , CB 11  12 см ВВAА 1 , 1 , DD 1 , CC 1  2 30 см                                      2 30 CА 1 ?                 Саламыз   АC  ­ диагональ  ABCD        АC  ­ гипотенуза  ABC : АC      2 2 2 2 2 ; B A   AB 2 5 AC 1 САА   : 30 4 BC 2   12  ACA 1  169 AC  25 144 AB  BC  169 ,13 AC  13 cм  0  90  120 169 CA 1   гипотенуза 289  ,17 CA 1   CA 1 17 cм Жауабы: призманың диагоналі 17см тен. C1 C D1 5 D  2 AA 1  2 AC   2 2  30  2 13  Көпжақтарэлементтерітабандарыэлементтерібиіктігіэлементтеріқырларыэлементтеріжақтарыэлементтерітөбелеріэлементтерідиагональдарыэлементтері IV Бекіту сұрақтары:  1) «Призма» дегеніміз не? 2) Призманың қандай элементтері болады? 3) Призманы қалай аламыз? 4) Дұрыс призманың тік призмадан айырмашылығы неде? V Үйге тапсырма: §2 п2.1. №8,9. Оқушыларды бағалау. Қорытынды: Бүгінгі сабақты қортындылаймын. Оқушылардың барлығы  түгелдей сабаққа қатынасқандықтан, оларды бағалап, жария етемін.  Сабақ бойынша сұрақтары болса, жауап беремін.