Қазақ тілі

Түсінік хат 1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы  23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.  жасау қызметінің барлық түрін меңгертетін және олардың ақыл­ойын дамытатын пән.  2. Қазақ тілі – бастауыш сынып оқушыларын алғашқы тілдік білім негіздерімен қаруландыратын, тіл арқылы қарым­қатынас 3. Пәнді оқытудың  жалпы  мақсаты –  тіл туралы оқушыларда тұтас ғылыми ұғым қалыптастыру, тіл ғылымы туралы негізгі ережелерді меңгерту; ауызша және жазбаша сөйлеудің коммуникативтік білігі мен дағдысын игерген тілдік тұлға қалыптастыру. 4. Бастауыш мектептегі «Қазақ тілі» пәнін оқытудың мақсаты –  алғашқы тілдік мағлұматтарды меңгерту, сауатты жазу, оқу дағдылары жетілдіру, интеллектісі мен шығармашылық қабілеттерін, қатысымдық құзыреттілігін  дамыту, жеке тұлғаның қалыптасуы мен дамуына мүмкіндік жасау. 5. Басты міндеттері: 1)оқушылардың өз ана тілі – қазақ тіліне деген қызығушылығын ояту, тілдің құдіретін және оның эстетикалық құндылығын сезіндіру арқылы қазақтың ұлттық мәдениетінің бір бөлігі ретінде өз тілін құрметтеу және мақтаныш ету сезімдерін қалыптастыру; 2)тілдік ұғымдар арқылы оқушыларды өзін тілді иеленуші тілдік тұлға ретінде сезінуге тәрбиелеу; 3)ауызекі және жазба тілде қарым­қатынас жасау дағдыларын жетілдіру; 4)тілдік материалдар негізінде қажетті тілдік білім, білік, дағдыларды (өз ана тілінде дұрыс, түсініп, мәнерлеп оқу және сауатты, көркем жазу) қалыптастыру және дамыту; 5)алғашқы тілдік құбылыстарды танымдық нысан ретінде меңгерту, оларды талдау, салыстыру, топтау және ажырату дағдыларын қалыптастыру; 6)оқушының өзіндік іс­әрекеті арқылы оның белсенді, креативтік, сыни ойлауын жетілдіру. 6.   Бастауыш   білім   беру   деңгейіндегі   оқу   бағдарламасында   материалдар   жүйелi­концентрлi   ұстанымға   негiзделiп,   мазмұны жағынан кешендi сипатта берілді. Бағдарламаның мұндай құрылымы тiлдi оқытудың коммуникативтiк­iс­әрекеттiк бағытын жүзеге асыруға мүмкiндiк бередi. Мұның өзi тiлдiк бiлiмнiң сапалы меңгертілуін қамтамасыз етеді. Осы тұтас жүйе мазмұны мен өзiндiк мақсатқа бағыттылығы арқылы оқушының тiлдiк iс­әрекеттерге ауызекi және жазба тiлдегi толыққанды дайындығын қамтамасыз етедi. 7.   «Қазақ тілі» пәнінің оқу бағдарламасы мынадай бөлімдерден тұрады: «Тіл және сөйлеу», «Дыбыс және әріп», «Мәтін», «Сөйлем», «Сөз және оның мағынасы», «Сөз құрамы», «Сөз таптары». 8. Пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі: 1) 2 – 4­сыныптар барлығы 136 сағатты құрайды (аптасына 4 сағаттан). 9. 2–4­сыныптарда тіл пәнін оқыту барысында пәнаралық байланысты үнемі ескеріп отыру керек. Тіл пәнінің басқа пәндермен байланысы туралы айтқанда, ең алдымен, тақырыптық байланыстарға назар аударған жөн. Тақырыптық байланыстың негізіне пәндер, құбылыстар,   фактілер   туралы   оқытудың   міндеттері   мен   шарттарына   байланысты   әр   түрлі   жағдайларда   қарастырылатын   жалпы түсініктер мен ұғымдар алынады (барлық сыныпта да осылай және олар сыныбы өскен сайын біртіндеп күрделене түседі). Қазақ тілін оқыту барысында мынадай пәнаралық байланыстар жүзеге асырылады. 10. Әдебиеттік оқу пәнімен:  1) қазақ тілі сабақтарында мақал­мәтел, жұмбақ, жаңылтпашты пайдалануда;  2) ақын­жазушылардың суреттерін көрсету, олар туралы мәлімет беруде; 3) мәтінді мәнерлеп оқу мен өлең жаттауда; 4) мәтіннің авторы туралы мәліметтер, не оның мазмұнын жалғастыруды қажет ететін тапсырмалар арқылы оқу сабағындағы материалдарды еске түсіруде; 5) тәрбиелік мәні бар көркем шығармаларды және балалардың жас ерекшілігіне лайық ауыз әдебиеті үлгілерін пайдалануда. 11. Математика пәнімен: 1) сан атауларын пайдалануда; 2) жұмбақ­есептерді пайдалануда; 3) сөз мағыналарын түсіндіру барысында өлшемдік ұғымдарды пайдалануда; 4) заттарды пішініне, өлшеміне қарай салыстыруда. 12. Дүниетану пәнімен: 1) қоршаған ортадағы заттар мен құбылыстардың атауларын таныстыру, олар жайында түсінік беруде; 2) жаттығу мәтіндері арқылы жануарлар, өсімдіктер, т.б. туралы түсініктерін кеңейтуде; 3) табиғат құбылыстарымен таныстыруда; 4) туған ел, Отан туралы жаттығуларды орындатуда; 5) қоршаған ортадағы заттар мен құбылыстар туралы ұғымдардың кеңейтілуінде, оларға сипаттама беруде; 6) еліміздің мәдениеті, ғылымы, шаруашылығы туралы түсінік беруде. 13. Музыка пәнімен: 1) өлең мәтіндері арқылы музыкалық қабілетін дамытуда; 2) музыка шығармаларының негізінде байланыстыра сөйлеуді дамытуда. 14. Бейнелеу өнері пәнімен: 1)жаттығу мазмұнына байланысты сурет салғызуда; 2)әр алуан суреттерді, портреттерді пайдалануда; 3)белгілі суретшілер туралы мағлұмат беруде; 4)сюжетті сурет бойынша мазмұндама (ауызша, жазбаша түрде) жазуда. 15. Дене шынықтыру пәнімен: 1)сергіту жаттығуларын орындаған кезде дене қимылдарын пайдалануда; 2)оқыту барысында «дене шынықтыру минутын», қимыл­қозғалыс ойындарын ұйымдастыруда. 16. Еңбекке баулу пәнімен: 1)қол саусақтарының нәзік бұлшық еттерін дамытуда; 2)шығармашылық ой­қиялы арқылы сөйлей білу қабілетін дамытуда. Оқу пәнінің 4­сыныптағы базалық білім мазмұны 37. Тіл және сөйлеу (2 сағат): 1) тіл және сөйлеу туралы берілген ұғымды еске түсіру. Ауызекі және жазба тілде сөйлеу туралы түсініктерін кеңейту;  2) сөйлеудің адамдардың сезіміне, іс­әрекетіне әсері. 38. Дыбыс және әріп (7 сағат): 1) дыбысқа байланысты берілген білімді қайталау. Фонетика туралы түсінік беру. Фонетикалық талдау жасау; 2) буын үндестігі туралы ұғым қалыптастыру: дауысты дыбыстардың сөз ішінде жуан­жіңішкелігіне қарай үндесіп айтылуы және жазылуы;  3) дыбыс үндестігі туралы түсінік. Түбірдің соңғы  дыбысы қатаң болса, оған  жалғанатын қосымшаның бірінші дыбысы  қатаң болып келетіні.  Түбірдің  соңғы  дыбысы ұяң  немесе үнді  болса,  оған жалғанатын қосымшаның  бірінші дыбысы да ұяң не үнді болып сәйкестенуі; 4) дауысты дыбыстың әсерінен түбірдің соңындағы қатаң дыбыстың ұяң не үнді болып өзгеруі. 39. Мәтін (7 сағат): 1) мәтін және оның түрлері туралы берілген ұғымды кеңейту;  2) әңгімелеу мәтіні, оның құрылымын талдау. Өз беттерінше әңгіме құрау (7­8 сөйлем);  3) тірек сөздер, суреттер, оқығандары бойынша әңгіме;  4) сипаттау мәтіні, оның құрылымын талдау. Затты нақты сипаттау, көркемдік сипаттау, салыстырмалы сипаттау;  5) пайымдау мәтіні. Пайымдаудың мазмұндық және құрылымдық ерекшеліктерін байқату: мұнда түсіндіру (ой), дәлелдеу және қорытынды болатыны; пайымдауда түсінікті дәйектемелерді пайдалану. Пікір айтуға дағдыландыру, өз ойын дәлелдей алуға, қорытынды жасай білуге үйрету; 6) қабырға газетіне мақала жазу. Саяхат кезінде көргендері, алған әсерлері жайында жазу. Өздігінен мәтін құрау дағдысын жетілдіру: айтқан ойларының тақырыпқа сай болуы, мазмұндау логикасының сақталуы, сөйлемдердің дұрыс құрылуы, орынсыз қайталауға жол берілмеуі және т.б. 40. Сөйлем (22 сағат): 1) сөйлемге қатысты берілген білімді қайталау;  2) синтаксис туралы түсінік беру. Синтаксистік талдау жасауға үйрету; 3) сөйлемнің дара және күрделі мүшелері; 4) сөйлемнің бірыңғай мүшелері. Сөз тіркесі туралы түсінік. Сөйлемдегі сөз тіркестерін табуға жаттықтыру;  5) жай сөйлем және құрамалас сөйлем;  6) құрмалас сөйлемнің тыныс белгісі;  7) қыстырма сөз, олардың тыныс белгісі. 41. Сөз және оның мағынасы (5 сағат): 1) сөз мағыналары туралы білімді еске түсіру;  2) мағынасы бір­біріне жуық сөздер, мағынасы қарама­қарсы сөздер, көп мағыналы сөздер туралы түсініктерін кеңейту; сөз табы туралы өтілгенді қайталау;  морфология туралы түсінік. Морфологиялық талдау жасау;  зат есім. Зат есімнің септелуі. Септік жалғауының аттары мен септелуі. Септік жалғауының емлесі; тәуелденген сөздердің септелуі;  көптік жалғаулы сөздердің септелуі. Зат есімнің жіктелуі;  3) тұрақты сөз тіркестері туралы түсінік беру. 42. Күрделі сөздер (9 сағат): 1) күрделі сөз туралы жалпы түсінік;  2) біріккен сөз. Біріккен сөздің жасалуы және оның жиі кездесетін түрлері;  3) қос сөз және олардың жасалуы. Қос сөздердің мәні және емлесі; 4) қысқарған сөз. Қысқарған сөздердің жасалуы және олардың емлесі. 43. Сөз таптары (48 сағат): 1) 2) 3) 4) 5) 6) жіктік жалғаулары, олардың жекеше, көпше түрлері; 7) 8) 9) 10) қарсы мәндес сын есімдер;  11) сан есім. Дара және күрделі сан есімдер, емлесі;  12) есімдік туралы жалпы түсінік. Жіктеу есімдіктері, олардың септелуі;  13) үстеу туралы түсінік; 14) шылау туралы түсінік, олардың мәні;  15) шылау мен шылау тұлғалас қосымшалардың жазылуы;  етістік, оның жіктелуі. Жекеше және көпше жіктеу үлгілері;  етістіктің шақтары: осы шақ, өткен шақ, келер шақ; сын есім. Сын есімнің дара және күрделі түрлері, олардың емлесі; 16) одағай сөздер және олардың емлесі; 17) еліктеуіш сөздер туралы түсінік. Олардың мәні мен емлесі. 44. Сөйлеу мәдениеті (2 сағат): 1) сөйлеу мәдениеті бойынша берілген ұғымды кеңейту: сөйлесіп отырған адамның сөзін бөлмеу, онымен ақжарқын, байыпты қалыпта сөйлесу, өзі туралы көп айта бермеу, дөрекі сөйлемеу және т.б.;  2) ауызекі және жазба тілде кешірім сұрауға немесе келіспегенін білдіруге қажетті сыпайы сөздерді қолдана білу. 45. Жыл бойы өткенді қайталау (14 сағат). 46. Жыл бойына арналған жазба жұмыстары (20 сағат 4­сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар 51. Пәндік нәтиже бойынша 4­сыныптың соңында оқушылар білуі қажет: 1) мәтін және оның түрлерін; 2) сөйлемнің дара және күрделі мүшелерін; 3) сөйлемнің бірыңғай мүшелерін, олардың тыныс белгілерін; 4) сөз тіркесін; 5) буын және дыбыс үндестігін; 6) сөз мағыналарын, олардың бір­бірінен айырмашылығын; 7) күрделі сөздерді және оның түрлерін (біріккен сөз , қос сөз); 8) жай сөйлем мен құрмалас сөйлемнің бір­бірінен өзгешелігін, құрмалас сөйлемнің тыныс белгісін; 9) сөз таптарын және түрлену жүйесін. 52. Пәндік нәтиже бойынша 4­сыныптың соңында оқушылар меңгеруі қажет: 1) мәтіндегі тірек сөздерді табуды және олармен мәтін құрауды; 2) сөз таптарын ажырату, талдау және оларды топтастыру, өзара салыстыруды; 3) жіктеу есімдіктерін табуды және оларды септеуді; 4) мәтіннен қаратпа және қыстырма сөздерді табуды; 5) жай сөйлемге синтаксистік талдау жасауды; 6) өз ойларын еркін жеткізуді, сөйлемдерді дұрыс құрастыруды; 7) берілген мәтінге жоспар құруды; 8) қоршаған орта мен мақсатқа сәйкес орынды сөйлей білуді; 9) диктант (көлемі 65­75 сөз), мәтін бойынша мазмұндама (мәтін көлемі 150­200 сөз), көлемі 50­60 сөзден тұратын шығарма (сипаттама, баяндама, пайымдау) жазуды.  53. Тұлғалық нәтижелер оқушылардың: 1) Қазақстан Республикасы Конституциясы туралы түсінігі болуы және оны құрметтеуінен; 2) 3) өз Отанына деген мақтаныш сезімінен; өз ана тілін білуі және құрметтеуінен, өз халқының және Қазақстанда өмір сүріп жатқан басқа ұлттардың салт­ дәстүріне және басқа құндылықтарына құрметпен қарауынан; өз елінің, туған өлкесінің табиғатын аялауға және қорғауға ұмтылуынан;  үлкендерге құрметпен, кішілерге қамқорлықпен қарап, айналасына мейірімді, кішіпейілділігінен көрінеді. 4) 5) 54. Жүйелі­әрекеттік нәтижелер оқушылардың: 1) бастауыш сыныпта оқытылған пәндер бойынша жүйелі білімінің болуынан;  2) алынған ақпаратты талдай, өңдей, жинақтай және қолдана білуінен; 3) шығармашылықпен жұмыс істеу әдістерін меңгеруінен көрінуі қажет. «Қаралды»                                  «Келісемін»                                         «Бекітемін» МӘК отырысында                     «___» ____ 2017 ж                               «___» ____ 2017 ж Хаттама № ______                     Оқу ісінің меңгерушісі                       Мектеп директоры  «___» ____ 2017 ж МӘК  жетекшісі: Кылиманова Г.Р. ____               Аринова К.М._______                         Карпова Н.М._________ № Қазақ тілі 4­сынып Барлығы – 136 сағат, аптасына 4 сағаттан Тақырыптар Сағат саны Мерзімі I тоқсан ­ 32 сағат Тіл және сөйлеу Өткенді еске түсіру. Сөйлеу туралы түсініктерін кеңейту Сөйлеудің адамдардың сезіміне, іс­әрекетіне әсері Сөйлеу мәдениеті бойынша берілген ұғымды кеңейту Кешірім сұрауға не келіспеуге қажетті сыпайы сөздерді қолдану Дыбыс және әріп Фонетика әлеміне саяхат Фонетика әлеміне саяхат Буын үндестігі Буын үндестігі Дыбыс үндестігі Дыбыс үндестігі I. 1 2 3 4 ІІ. 5 6 7 8 9 10 11 Диктант  12 Қатемен жұмыс   Өзіңді­өзің тексер ІІІ.  Мәтін 13 Мәтін туралы берілген ұғымды кеңейту 14 15 Мәтінді көшіру   Әңгімелеу мәтіні 16 17 18 19 20 Диктант  21 Қатемен жұмыс  Мәтінді қайталау Сөйлем 22 23 24 25 Синтаксис әлеміне саяхат Бақылау шығарма Сөйлемнен берілген білімді қайталау Сөйлемнің дара және күрделі мүшелері  Әңгімелеу мәтіні Сипаттау мәтіні  Сипаттау мәтіні Пайымдау мәтіні Пайымдау мәтіні   1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Сөйлемнің дара және күрделі мүшелері 26 27 Сөздік диктант  Сөйлемнің дара және күрделі мүшелері 28 29 30 31 32 Қатемен жұмыс    Сөйлемнің бірыңғай мүшелері  Сөйлемнің бірыңғай мүшелері Сөйлемнің бірыңғай мүшелері Бақылау диктанты                                               ІI тоқсан – 32 сағат Сөйлемнің бірыңғай мүшелері Сөз тіркесі туралы түсінік Сөз тіркесі туралы түсінік Сөз тіркесі туралы түсінік Тестік бақылау жұмысы 1 2 3 4 5 Жай сөйлем және құрмалас сөйлем 6 Жай сөйлем және құрмалас сөйлем 7 Жай сөйлем және құрмалас сөйлем 8 Жай сөйлем және құрмалас сөйлем Қыстырма сөздер 9 10 Қыстырма сөздер 11 Қыстырма сөздердің тыныс белгілері 12 Диктант  13 Қатемен жұмыс  Өзіңді­өзің тексер Сөз және оның мағынасы Сөз мағыналары туралы білімді еске түсіру 14 15 Мәндес, мағыналары қарама­қарсы, көп мағыналы сөздер 16 Мәндес, мағыналары қарама­қарсы, көп мағыналы сөздер 17 18 Тұрақты сөз тіркестері туралы түсінік беру Тұрақты сөз тіркестері туралы түсінік беру Күрделі сөздер Күрделі сөз туралы түсінік Біріккен сөздер Біріккен сөздер  19 20 21 22 Диктант  23 Қатемен жұмыс  Біріккен сөздер 24 Қос сөздер 25 Қос сөздер Қысқарған сөздер  26 27 Қысқарған сөздер  28 29 Қатемен   жұмыс 30 Өзіңді­өзің тексер Бақылау  диктанты  1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 31 Морфология әлеміне саяхат    32 Сөз таптары Сөз таптары ІІІ тоқсан – 40 сағат Тәуелдеулі зат есімдердің септелуі Тәуелдеулі зат есімдердің септелуі Зат есімнің жіктелуі Зат есімнің жіктелуі Зат есім 1 Зат есімнің септелуі 2 Атау септік 3 Ілік септік 4 Ілік септік 5 Барыс септік 6 7 Табыс септік 8 Жатыс септік 9 Шығыс септік 10 11 Сөздік диктант  Септік жалғауының емлесі 12 13 14 15 16 Диктант   17 Қатемен жұмыс.  Етістік 18 19 20 21 Осы шақ 22 Өткен шақ 23 Өткен шақ 24 Келер шақ 25 Келер шақ 26 Диктант  27 Қатемен жұмыс   Етістіктің жіктелуі 28 Сын есім   Қарсы мәндес сын есім Көмектес септік Етістіктің жіктелуі Етістіктің жіктелуі Етістіктің шақтары 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Дара және күрделі сын есім. Қарсы мәндес сын есім Дара және күрделі сын есім. Қарсы мәндес сын есім Сан есім Дара және күрделі сан есім Дара және күрделі сан есім Есімдік  29 30 31 32 33 34 35 Жіктеу есімдіктері  36 Бақылау диктанты  37 Қатемен жұмыс. 38 Жіктеу есімдіктерінің септелуі 39 Үстеу 40 Мәтінді көшіру ІҮ тоқсан – 32 сағат Үстеу Үстеудің түрлері Үстеудің түрлері Мен (бен, пен), және шылаулары  Да (де), та (те) шылаулары Ма (ме), ба (бе), па (пе) шылаулары Үшін, туралы, дейн (шейін) шылаулары  Диктант  1 2 3 4 Шылау 5 6 7 8 9 10 Қатемен жұмыс Шылаулардың жазылуы 11 Шылау мен шылау тұлғалас қосымшалардың жазылуы 12 Одағай сөздер Еліктеу сөздер 13 14 Еліктеу сөздер Жыл бойы өткенді қайталау Сөйлем Бақылау мазмұндама Дыбыс және әріп Дыбыс және әріп  15 16 17 18 19 Диктант  20 Қатемен жұмыс  Дыбыс және әріп 21 22 23 24 Сөз және оның мағынасы Сөз таптары Зат есім  Сөз таптары Етістік Сөз таптары Сын есім 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Бақылау диктанты  25 Шылау 26 Шылау 27 Үстеу  28 29 Қатемен жұмыс   Сөз таптары 30 Үстеу 31 Одағай 32 Тест 1 1 1 1 1 1 1 1