Баяндама "Ақпараттық-коммуникативтік технологияларды пайдалану– білім сапасын көтерудің факторы"

Ақпараттық­коммуникативтік технологияларды пайдалану– білім сапасын көтерудің факторы                                                        Дайындаған :   Курмангалиева Г.Б.                                                                        химия  пәнінің мұғалімі «Қазіргі   заманда   болашақ   жұмысшы   мамандарды   ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет» деп, –Елбасы Н.Ә.Назарбаев атап көрсеткендей жас ұрпаққа білім беру   жолында   ақпараттық   технологияны   оқу   үрдісінде   оңтайландыру   мен тиімділігін арттырудың маңызы зор. [1]                                        пайдаланудың Ақпараттық­коммуникативті   технологияның   негізгі  ерекшелігі  –  бұл оқушыларға   өз   бетімен   немесе   бірлескен   түрде   шығармашылық   жұмыспен шұғылдануға, ізденуге, өз жұмысының нәтижесін көріп, өз­өзіне сын көзбен қарауына және жеткен жетістігінен ләззат алуға мүмкіндік беруі. Сонымен қатар   ақпаратты­коммуникативті   технологияның   басты   тиімділігі   –   бұл мұғалімге   бастауыштағы   оқу   үрдісінің   құрылымын   түбегейлі   өзгертуге, оқытудағы   пән   аралық   байланысты   күшейте   отырып,   оқушылардың дүниетанымдарын   кеңейтуге   және   жеке   қабілеттерін   көре   біліп,   оны дамытуға толық жағдай жасайды.Сонымен қатар оқушылар интеллектуалдық, шығармашылық және коммуникативтік істерін дамыта алады, оқушының оқу белсенділігі   артады,   сабақтың   негізгі   кезендерінің   бәрінде   оқушыларға шығармашылық   жұмысты   ұсынуға   болады,   бала   өзіне   қажетті   мазмұн   мен мәліметті ақпарат көзінен таңдап, талғап білуіне үйренеді.[2] негізгі   мақсатым: 1.   Ақпараттық   технологияларды   қолдана   отырып   оқу­тәрбие   процесінің барлық   деңгейін   жетілдіру,   оқу­тәрбие   жұмысына   жаңашылдық   енгізу: ­   сабақты   қызықты   етіп   өткізу   арқылы   оқушылардың   пәнге   деген қызығушылықтарын арттыру; ­білім сапасының көтерілуіне жағдай жасау; ­оқыту процесінің сапасын арттыру; ­пәнаралық байланысты тереңдету; ­қажетті ақпаратты іздеуді оңайлату және көлемін ұлғайту. 2. Оқушыны заман талабына сай жан­жақты дамыту, ақпараттық қоғамда өмір сүруге икемдеу, даярлау. ­коммуникативтік қабілеттерін дамыту; ­өздігінен ізденуге, шешім қабылдай білуге бағыттау; ­ компьютерлік графика, мультимедиа технологиясын пайдалану, киноларды, видеороликтерді көрсету, сабаққа байланысты музыкаларды тыңдату арқылы эстетикалық тәрбие беру; ­пәнаралық байланыс орнату; ­ақпараттық   мәдениетін   қалыптастыру,   ақпаратты   өңдей   білуге   үйрету.                        Оқу үрдісінде кеңінен қолданылатын ақпараттық­коммуникативті технология элементтеріне:   Бұл   технологияны    Электронды оқулықтар мен әдістемелер,   Интерактивті тақта,   Электронды энциклопедия мен анықтамалар,   Интернет желісі,   Суреттер мен көрнекіліктері бар DVD және CD дискілер,   Видео және аудиотехника,   Ғылыми­зерттеу жұмыстары мен жобалар   Аctivstudio бағдарламасындағы флипчарттар   Power Point бағдарламасында жасалынған презентациялар жатады. Дамыған елдердегі білім беру жүйесінде ерекше маңызды мәселелердің бірі   оқытуды   ақпараттандыру,   яғни   оқу   үрдісінде   ақпараттық   – коммуникативтік   технологияларды   пайдалану.   Қазіргі   таңда   елімізде   білім беру жүйесінде жаңашылдық қатарына ақпараттық кеңістікті құру енгізілді. Ақпараттандыру   жағдайында   оқушылар   меңгеруге   тиісті   білім,   білік, дағдының   көлемі   күннен   күнге   артып,   мазмұны   өзгеріп   отыр.   Білім   беру саласында   ақпараттық   –   коммуникативтік   технологияларды   пайдалану арқылы білімнің сапасын арттыру, білім беру үрдісін модернизациялау дың тиімді тәсілдері пайдаланылуда және одан әрі жетілдірілуде. Ақпараттық   технология   туралы   көптеген   тың   пікірлер   бар. В.Глушковтың анықтауынша, «Ақпараттық технология» ақпаратты өңдеумен байланысты процестер болып табылады. Ал , білім беруде компьютерді және оның   құралдарын   пайдалана   бастаған   кезде   оқытудың   ақпараттық технологиялары   ұғымы   пайда   болды.   А.Горячевтің   тұжырымдауынша, «Ақпараттық   технология»   –   мәтіндік   редактор,   электрондық   кесте, мәліметтер базасы, графиктік редактор, мультимедия және коммуникациялық технологиясымен сипатталады. Оқытудың ақпараттық технологиясы – қазіргі компьютерлік   техника   негізінде   ақпаратты   жинау,   сақтау,   өндеу   және тасымалдау   істерін   қамтамасыз   ету,   білімді   бүгінгі   заман   талабына   сай жаңаша,   ұтымды   және   тиімді   түрде   оқушының   санасына   жеткізе   білу, педагогикалық   іс­әрекетке   өзгеріс   енгізу,   білімді   қабылдау,   білім   сапасын бағалау,   оқу­тәрбие   үрдісінде   оқушының   жеке   тұлға   ретінде   жан­жақты қалыптасуы үшін жаңашылдық енгізу деп түсінуге болады.[3] АКТ ­ ның көмегімен сабақты қалай өткізуге және не істеуге болады деген   сұраққа,   өз   іс   тәжірибемде   мынадай   бағыттарын   ұсынар   едім: • Иллюстративті көрнекіліктер мен плакаттар дайындау, • Ақпараттық видеороликтерді құру және көрсету, • Сабақты бекіту, білімді тексеру және түсіндіру, • Рефераттар, баяндамалар дайындау және презентациялар құру, • Кез ­ келген сабақтың түрін және семинар, ғылыми конференциялар өткізу, •   Зертханалық   жұмысқа   дайындық   немесе   виртуалды   зертханалық   жұмыс жасау, • Сабаққа дайындалуға қажетті ақпараттарды интернет беттерінен іздеу. • Қашықтықтан оқыту жүйесін пайдалану. АКТ келешек ұрпақтың жан ­ жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол ашуына тигізер пайдасы аса мол. Мектептегі   оқытуу   пәндерінің   ішіндегі   күрделісі   әрі   қиындығы   мол   деп саналатын   пәндердің   бірі   –   физика.   Ол   оқушылардың   интеллектуалдық, логикалық ойлауын және шығармашылық қабілеттерін дамытуға толығымен ықпал   жасайды.   Коммуникативтік   технологиялардың   әр   түрлі   тәсілдерін қолдануда химия пәнін оқытудың тығыз байланысты бірнеше ерекшеліктерін атап өтейік: 1. Ақпараттық ­ коммуникативтік технологиялар үш бағытта қарастырылады: оқыту   объектісі,   оқыту   құралы   және   болашақ   кәсіптік   ­   педагогикалық әркетінің құралы 2. АКТ ­ ды оқыту үрдісінде қолдану оқу әрекетіндегі әрбір оқушының түрлі мақсаттарын,   мотивтерін,   қызығушылығын   іске   асыруға   көмектеседі; 3. АКТ ­ лар  оқу  әрекетіндегі  оқушылардың өзіндік  іске  асыруын,  өзіндік ұйымдастыру қабілетін, белсенділік, шығармашылық үшін жаңа мүмкіндіктер беретін өнімді ақпараттық оқыту өрісін құруға көмектеседі.[4]                 Алайда   мұндай   ерекшеліктермен   қатар   АКТ   ­   мен   жұмыс   істеу барысында   кездесетін   кемшіліктерді   де   атап   өткен   жөн.   Оқушылардың компьютермен   жұмыс   істеуде   уақытын   шектемеуі,   дәлірек   айтқанда қауіпсіздік техникалық ережелерді сақтау керек. Сонымен бірге көп жағдайда компьютерлік   желі   сервистеріндегі   адам   тәртібінің   ережелері   сақтала бермейді,   яғни   желілік   этикет   ережесін   сақтау   керек.   Осындай кемшіліктердің   алдын   алып,   оқушылар   ауқымды   желіде   өздеріне   қажет ақпараттарды алып, өз білімдерін толықтырып, ауқымды желі мүмкіндіктерін тиімді пайдалануларына болады.           Өзім сабақ беретін сыныптарда үнемі сабақты түсіндіруде түрлендіріп отыруға   тырысамын.   Төмендегідей   электрондық   кестелер   мен   тірек сызбаларды   пайдаланумен   бірге видеороликтерді мультимедиялық бағдарламаның көмегімен құрып көрсетуге болады. Білімді бақылау   мен   талдау   әдістерінің   бірі   –   тест   тапсырмаларын   құрастырып оқушылар   әр   тарауды   пысықтағанда   және   білімді   бекітуде   қолданамын.           Оқушылардың жеке және топтық жұмыстануымен бірге, сонымен қатар экранға   немесе   интерактивті   тақтаға   мультимедиалық   проектор   көмегімен проекцияланатын   көрнекі   ­   демонстрациялық   қосымшаларды   пайдаланып өткізілетін сабақ түрлі формаларын  қолданамын. Сынып ішіндегі оқушылар бір ­ бірінің жұмыстарын сараптап, тапсырманы орындап болған оқушының дайын қорытынды жұмысын тақта арқылы көрсетемін.                  Ақпараттық­коммуникативтік технология арқылы жалпы оқыту үрдісінің   функциялары:   оқыту,   тәрбиелеу,   дамыту,   ақпараттық   болжамдау және   шығармашылық   қабілеттерін   дамытумен   анықталады.   Ақпараттық­ коммуникативтік   технологияларды   пайдалану   арқылы   мұғалім   оқушының интелектуалдық,   рухани   азаматтық   және   басқа   да   адами   келбетінің қалыптастыруына игі әсерін тигізеді.[5] ақпараттық Ақпараттық   технология   –   ізденімпаздыққа   үйретеді.   Сондықтан, бүгінгі   компьютерлендірілген   ғасырда   ақпараттық­коммуникативтік технологиялар   құзыреттілігін   арттырып,   пайдалану   арқылы   ғылымның   кез­ келген   саласын   жылдам   дамытып,   одан   нақты   тиімді   нәтиже   алуымызға болады.  Бүгінгі заман талабына сай жаңа технологиялармен  сабақ жүргізуде ақпараттық­коммуникативтік   технологияны   пайдалану   өте   тиімді.  Дәстүрлі   білім   берумен   қатар,   қазіргі   білім   беру   және   ақпараттық технологияларды   негізделген   дәстүрлі   емес   оқыту   амал­   тәсілдері   кеңінен қолданыла бастады. Бұл Интернет­ технологиялар немесе электронды білім беруге   негізделген   ашық   және   қашықтан   оқыту   жүйелері. Мен Microsoft Word, Power Point, Excel, Adobe Photoshop, Movie Maker, web­ браузерлер,   Active Studio т.б.программалармен   жұмыс жасай аламын және электрондық оқулық құру білемін.      уақытта     береді, бетімен білім   жұмыс     уақытты   өз   көп   Ақпараттық­коммуникациялық   технологиялар   ­   жеке   тұлғаның құзыреттілігін   дамыту   құралы.   Бүгінгі   таңдағы   білім   беру   ісінің   басты шарттарының   бірі   оқушының   өзіне   керекті   мәліметті   өзі   іздеп   табуына мүмкіндік беру, олардың өз оқу траекторияларын өзінің таңдай білуін есепке алу.   Педагогтар   өз   сабақтарында   ақпараттық   технологияны   пайдалана отырып, мынадай артықшылықтарды көре алады: жасайды; ­Оқушы үнемдейді; ­Аз ­Білім­білік   дағдыларын   тест   тапсырмалары   арқылы   тексереді; ­Шығармашылық жұмыстар жасайды; ­Қашықтықтан білім беру мүмкіндігі туады; ­Қажетті ақпаратты жедел түрде беру мүмкіндігі жасалады;   дүниетанымын   кеңейтуге   ықпалы   болады; ­Оқушының   ой­өрісін,   пайдаланып, ­Бағдарламалау   ортасында   инновациялық   әдістерді бағдарламалық   сайттар, құралдар   жасайды,  сайттарға  өз  сабақтарын  енгізе отырып, өз біліктілігін көтереді; ­Интернетте жұмыс жасау арқылы мұғалім өз білімін жан­жақты жетілдіреді; ­Оқыту үрдісінде оқушылардың танымдық іс­әрекетін тиімді ұйымдастырады; ­Оқушылардың қалыптастырады; ­Сабақта   этнопедагогикалық   тәрбие   беруге   мүмкіндік   туады; ­Оқушыны   шығармашылық   жұмысқа   баулиды,   өз   бетінше   жұмыс   жасауға үйретеді; ­Оқулықтан тыс, қосымша мәліметтер береді т.б.[6]               «Баланың ынтасын арттыру үшін оқытылатын нәрседе бір жаңалық болуы керек» деп Ж. Аймауытов айтқандай әр сабақты жаңаша түрде өтуге ұмтылу қажеттігі туындайды. АКТ ­ ны әр мұғалім өз сабақтарына пайдалана отырып,   білік   дағдыларын   қалыптастыруға қызығушылығын арттырып, логикалық ойлау қабілетін дамытуға болады.   оқушылардың   білім,   қабілеттерін   танымдық Ақпараттық қоғамда толық­қанды өмір сүріп, жемісті кәсіби қызмет атқару   үшін   ең   маңызды   шарт   –   азаматтардың   компьютерлік   сауаттылығы екенін   дәлелдеп   отыр.   Ақпараттық­коммуникативті   технологияларды   білім беру саласында үйлесімді пайдалану оқушылардың шығармашылықпен жұмыс істеуіне   негізделініп,   өзіне   қажетті   мазмұн   мен   мәліметті   ақпарат   көзінен таңдап, талғап білуіне үйретеді. Ақпараттық технологияның негізгі мақсаты — оқушыны қазіргі қоғам сұранысына сай өзінің өмірлік іс­әрекетінде дербес компьютердің құралдарын қажетті деңгейде пайдалана алатындай жан­жақты дара   тұлға   тәрбиелеу.   Бүгінгі   күні   әлемдік   ақпараттық   білім   кеңістігінің тиімді жолы — білім беру саласын толықтай ақпараттандыру. Білім беруде ақпараттандыру   процесі   оқытушының   дайындық   деңгейі   мен   мамандық сапасына үлкен талап қояды. Ол оқытушының өзін­өзі дамуына, өзіндік білім алуына   және   шығармашылықпен   жұмыс   жасауға   мүмкіндік   туғызады. Оқушының   шектеусіз   қабілетін   дамыта   алатындай   білім   берудің   әлемдік кеңістігін құруға қабілетті бола білуі шарт.Жедел дамып отырған ғылыми­ техникалық прогресс қоғам өмірінің барлық салаларын ақпараттандырудың ғаламдық   процесінің   негізіне   айналды.   Осы   қоғамның   материалдық   және технологиялық   базасы   болып   компьютерлiк   техника   мен   компьютерлiк желiлер,   ақпараттық   технологиялар   және   телекоммуникациялық   байланыс негiзiндегi түрлi жүйелер қалыптасады. Сонымен қатар, өзiндiк ақпараттық инфрақұрылым түзiледi. Оның негiзiнде озық электрондық техника көмегiмен кешендi түрде ақпарат өндiрiледi, өңделедi, сақталады.                Қорыта келгенде оқыту үрдісінде ақпараттық технологияны қолдану білім сапасын жақсартуға көмектеседі.Бұл технологияда өз бетімен танымдық және   зерттеушілік   қызметін   меңгертеді,   логикалық   ойлау   қабілетінің субъектілігінің алғы шартын қалыптастырады деп ойлаймын.«Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай жаңа білім   беру   өте   –   мөте   қажет»   деп,   ел   Президенті   атап   көрсеткендей, ақпараттық   технологияларды   химияны     оқытуда   тиімді   пайдалану   –   жаңа білім берудің бірден–бір шарты, қазіргі заман талабы. Пайдаланған әдебиеттер:   –       Алматы.   «Білім баспасы», 1. Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан – 2030». Ел Президентінің Қазақстан халқына жолдауы. 1998. 2. Ержанова А. Білім беруде ақпараттық технологияларды қолдану. –Алматы. 2005. 3. Жалпы орта білімді ақпараттандыру мемлекеттік бағдарламасы. –Астана. 1997. 4.Мұхамбетжанова   С.Т.,   Мелдебекова   М.Т.   Педагогтардың   ақпараттық   – коммуникациялық   технологияларды   қолдану   бойынша   құзырлылықтарын қалыптастыру   әдістемесі.   Алматы:   ЖШС   «Дайыр   Баспа»,   2010   ж. 5. Білім технологиялары ­2010.­№ 2 6. Қазақстан мектебі ­2009. ­№7