Ijtimoiy tarmoqlar va undan foydalanish odoblari

                                                                   Marg’ilon shaxar 2-son politexnikumi

 Informatika va Axborot texnologiyalari fani

o’qituvchisi Abdurashidov G’oyibnazar

     Ijtimoiy Tarmoqlar va Ulardan Foydalanish Odoblari

Bugungi kunda ijtimoiy tarmoqlar hayotimizning ajralmas qismiga aylangan. Facebook, Instagram, Twitter, TikTok, LinkedIn va boshqa tarmoqlar, foydalanuvchilarga o‘z fikrlarini bildirish, do‘stlar va yaqinlar bilan muloqot qilish, yangiliklar bilan tanishish va shuningdek, turli biznes imkoniyatlaridan foydalanish imkonini beradi. Ammo, ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishda odob-axloq qoidalariga rioya qilish nihoyatda muhim. Bu maqolada ijtimoiy tarmoqlardan foydalanish odoblari haqida so‘z yuritamiz.

1. Ijtimoiy Tarmoqlarda Shaxsiy Ma'lumotlarni Himoya Qilish

Internetda o‘z shaxsiy ma'lumotlaringizni tarqatish juda ehtiyotkorlikni talab qiladi. Ijtimoiy tarmoqlarda, ayniqsa, real ism va familiyangiz, manzilingiz, telefon raqamingiz va boshqa shaxsiy ma'lumotlaringizni ortiqcha oshkor qilmaslik kerak. Bunday ma'lumotlarni odamlar o‘zaro xavfli tarzda foydalanishlari mumkin. Bundan tashqari, ma'lum bir muhitda ishlovchi ishchilarga ularning professional obraziga zarar etkazadigan shaxsiy ma'lumotlarni tarqatishdan saqlanish kerak.

2. Hurmat va To‘g‘rilik

Ijtimoiy tarmoqlarda muloqot qilganda hurmatni saqlash juda muhim. Har qanday holatda ham boshqa odamlarning fikrlarini haqorat qilish, insult yoki yolg‘on xabarlar tarqatishdan qochish kerak. Online muhokamalarda do‘stona, hurmatli va konstruktiv yondashuvni saqlash ijtimoiy tarmoq muhitini yanada sog‘lom qiladi. Odamlar o‘zaro bir-birlarini haqorat qilmaslik, faqat muhokama qilish va boshqalarning fikrlarini tinglashlari kerak.

3. Fikrlar va Muloqotda Haqiqatni Qo‘llash

Ijtimoiy tarmoqlarda yolg‘on ma'lumotlarni tarqatish, xususan, "fake news" deb ataladigan noto‘g‘ri yoki chala axborotlar, jamiyat uchun xavfli bo‘lishi mumkin. Fikrlaringizni bildirishda, ishonchli manbalarga tayanib, haqiqatni tarqatish zarur. Xabarlarni yoki postlarni baham ko‘rishdan oldin, ularning manbasini tekshirib ko‘rish tavsiya etiladi. Noto‘g‘ri xabarlar nafaqat boshqalarni aldatadi, balki sizning ijtimoiy tarmoqdagi ishonchli obro‘yingizga zarar etkazadi.

4. Ijtimoiy Tarmoqlarda Maxfiylikka E'tibor

Har bir ijtimoiy tarmoqda maxfiylik siyosati mavjud, ammo sizning ma'lumotlaringizni yanada himoya qilish uchun, maxfiylik sozlamalarini to‘g‘ri sozlash zarur. Profil sozlamalarida kimga ko‘rinish kerakligini, postlaringizni kimlar ko‘rishini belgilashni o‘rganing. O‘zingizning postlaringizni faqat do‘stlaringiz yoki kerakli auditoriyaga ko‘rsatish uchun kerakli sozlamalarni qo‘llash, xavfsizlikni ta'minlaydi.

5. Ijtimoiy Mas'uliyat

Ijtimoiy tarmoqlarda muhokama qilishda yoki post joylashtirishda ijtimoiy mas'uliyatni unutmaslik zarur. Har bir fikr yoki xabar boshqalar uchun ta'sirchan bo‘lishi mumkin. Shuning uchun, har qanday materialni joylashtirishdan oldin uning ijtimoiy ta'sirini, axloqiy va ma'naviy tomonlarini hisobga olish kerak. Sizning postlaringiz odamlar orasida ijobiy taassurot qoldirishi va jamiyatga foyda keltirishi kerak.

6. Ijtimoiy Tarmoqlarda Reklama va Taqdimot

Agar siz ijtimoiy tarmoqlarda reklamalarni yoki mahsulotlarni taqdim qilayotgan bo‘lsangiz, ularning qonuniy va etik jihatlarini hisobga olgan holda buni amalga oshirishingiz kerak. Har qanday reklama yoki sponsorlashda foydalanuvchilarga aniq va tushunarli ma'lumotlar berish, ko‘rsatilgan mahsulot yoki xizmatning haqiqiyligini ta'minlash muhimdir. Bundan tashqari, reklama materiallari orqasida yashirin maqsadlar va manipulyatsiyalardan saqlanish kerak.

7. Onlayn Harakatlaringizga Javobgarlik

Ijtimoiy tarmoqlarda yozgan har bir xabar yoki fikrning javobgarligini o‘z zimmangizga olishni unutmang. Har bir post yoki sharh sizning shaxsiy obrazingizni tashkil etadi va boshqa odamlar tomonidan turlicha talqin qilinishi mumkin. Shuning uchun, ijtimoiy tarmoqlarda faoliyat yuritishdan oldin, harakatlaringizning salbiy oqibatlarini ham hisobga oling.

Xulosa

Ijtimoiy tarmoqlar hayotimizda muhim o‘rin tutadi, lekin ulardan foydalanganimizda doimo odob-axloq qoidalariga amal qilishimiz zarur. Har bir foydalanuvchi ijtimoiy tarmoqlarda o‘zining shaxsiy va jamiyat oldidagi mas'uliyatini his etishi, hurmat va to‘g‘rilikni saqlashi lozim. Fikrlarimiz va harakatlarimiz bilan ijtimoiy tarmoqlarda ham sog‘lom va ijobiy muhit yaratishga hissa qo‘shishimiz kerak.