Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған халық-азаттық қозғалысы

8­сынып. Қазақстан тарихы Сабақтың тақырыбы:             § 19. Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған халық­азаттық қозғалысы Сабақтың мақсаты:   Оқушыларды   Кіші   жүздегі   көтіріліс   тарихымен   таныстыру.   Көтерілістің алғышарттарын, себептерін анықтап, көтеріліс басшыларының ықпалына баға беғру. Көтерілістің өз құқықтарын қорғаулары үшін қажет болғанын түсіндіру;  Оқушыларды   салыстырмалы   талдау   жасау   мен   іздену   жұмыстарын   жүргізуге машықтандыру, дұрыс жоспар құруға, пікірін жеткізе білуге йрету;  Оқушылардың   көтерілісшілерге   деген   көзқарастары   арқылы   оларға   партиоттық тәрбие беру, халық тарихын сыйлап, оған мақтанышпен қарауға тәрбиелеу. Сабақтың түрі: аралас Сабақтың әдісі: интерактивті Көрнекілік: карта, сызба Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі 2. Оқу құралын тексеріп түгелдеу 3. «Хабар» /ел жаңалықтарынан.../ 4. Оқушы зейінін сабаққа аудару Үй тапсырмасын сұрау: Үй тапсырмасының орындалуын тексеру. Жаңа тақырыпты оқытудың үлгі жоспары: 1. Көтерілістің себептері және басталуы. 2. Көтерілістің аумағы мен негізгі оқиғалары. 3. Жеңілу себептері мен тарихи маңызы. Сабақ алдында жаңа сабаққа қатысы бар өткен тақырыптар бойынша сұрақтар қойылады: ­ Кіші жүз қазақтары қатысқан қандай көтерілістерді білесіңдер? ­ Тарихтан, қазақ әдебиетінен сендер ХІХ ғ. басындағы Кіші жүздің саяси жағдайы, экономикалық және рухани өмірі туралы не білесіңдер?       Сонан   соң   картаға   сүйене   отырып,   көтерілістің   негізгі   себептерін   анықтаймыз. Шығармашылық   жаттығу   ретінде   оқушылардың   бұл   мәселелер   жөнінде   қаншалықты білетінін көру үшін дискуссия ұсынамыз. Көтерілістің себептері: ­ жер мәселесі; ­ ­ ­ салықтар,   қазақ   ақсүйектерінің   өздері   ұйымдастырған   әр   түрлі   тонаулапр   мен айыппұл салу. халықтың Жәңгір хан саясатына қарсы болуы, феодал ақсүйектердің ұстанымдары. Ресейдің қол астындағы қазақтарға жүргізген саясаты. Көтеріліс   аумағын   көрсету,   көтеріліс   тарихымен   таныса   отарып,   негізгі оқиғалардың хронологиялық тізімін жасау. Адамдар Оқиғалар Жылдар 1836ж., ақпан Наурыз Қыркүйек 1837 ж. басы 1837 ж. жаз­күз 1837 ж. қазанның соңы 1837 ж. 15 қараша 1837 ж. 13 желтоқсан 1838 ж. басы 1838 ж. 12 шілде 1842 ж. 1845 ж.       Көтерілісшілердің   негізгі   қимылдарын     сипаттау   үшін   Махамбет   өлеңдерінен үзінділер  оқып беру, оқушылардың  сол тарихи оқиғаларды жүрегімен ұғынуына, халықтың   жағдайын   түсінуіне,   көтерлісшілердің   мақсатын   нақты   анықтауға көмектеседі. Оқушыларға ақын шығармалары бойынша тапсырма беруге болады. ­ Махамбеттің өлеңдерін оқып, мыналарды анықтаңдар:  Махамбеттің жауларымен қарым­қатынасы?  Ол халықтың қайыршылануына кімді кінәлі санады?  Оның Исатаймен, басқа да серіктерімен қарым­қатынасы?  Ол өз құқын қалай қорғау керек деді. Көтерілісшілердің идеологы ретіндегі оның өлеңдері халықтың хал­жағдайын, қайғысы мен үмітін көрсетті. Сабақты бекіту: Оқулықтың 132­133­беттеріндегі мәтінді оқып, кестені толтырыңдар: «Көтерілістің жеңілу себептері мен тарихи маңызы». Әскер саны Қару жарағы Әскери стратегияны, тактиканы, соғыс жүргізу әдістерін білу Әскери мамандар (офицерлер) Көтерілісшілер Оыс армиясы Үйге тапсырма: 1. 1836­1837 ж. көтерілістің негізгі себептері жөнінде әңгімелеңдер 2. Көтерлістің тарихи маңызы. 3. Кестені толтырыңдар. 4. «Кіші жүздегі 1836­1837 ж. көтерілістің басшылары» Исатай Тайманұлы Махамбет Өтемісұлы Қай жерде туды? Қай рудан шыққан Қандай қызмет атқарды? Мінез­құлық ерекшеліктері