Презентация по дисциплине Теплотехническое измерение

Электірлік түрлендіргіштер

Электр энергиясын түрлендіру тәсілдерімен

Техникалық құралдарын жасаумен

айналысатын саласы

технологиялық процестерді әр түрлі автоматтандырылған басқару жүйелерінде температураны өлшеуге арналған термосезімтал элемент

 Термо электірлік түрлендіргіштер  – электртехникасының электр энергиясын түрлендіру тәсілдері мен техникалық құралдарын жасаумен айналысатын саласы; түрлендіргіш құрылғылар жиынтығы. Электр энергиясын түрлендіргіштердің негізгі түрлері: айнымалы токты тұрақтытокқа түрлендіретін түзеткіштер (АС/DС түрлендіргіштер); тұрақты токты айнымалы токқа түрлендіретін инверторлар (DС/АС түрлендіргіштер); жиілігі мен шамасы белгілі айнымалы токты жиілігі мен шамасы басқа бір айнымалы токқа түрлендіретін жиілік түрлендіргіштер; белгілі бір деңгейдегі тұрақты кернеуді басқа деңгейлік тұрақты кернеуге түрлендіретін импульстік түрлендіргіштер (DC/DC түрлендіргіштер); айнымалы кернеу мен токтың деңгейін түрлендіргіштер (АС/АС түрлендіргіштер); фазалар саны белгілі бір айнымалы токты фазалар саны басқа айнымалы токқа түрлендіретін түрлендіргіштер. Түрлендіргіштердің негізгі сипаттамалары – ПӘК, қуат коэффиценті., реттемелік сипаттамалары, сондай-ақ меншікті масса мен көлемі. Түрлендіргіштер электрмашиналық және электрстатикалық болып ажыратылады. Электрмашиналық түрлендіргіштерге трансформаторлар мен электрмашиналық жиілік түрлендіргіштер жатады. Электрстатик. түрлендіргіштерге электрмагниттік жиілік түрлендіргіштер және шалаөткізгіштік түрлендіргіш құрылғылар (ШТҚ) жатады. ШТҚ – түрлендіргіштің ең кең таралған түрі.

Қазіргі кезде олардың негізгі элементі электрлік вентиль, электр тогының бағытына байланысты жоғары (тура бағыттық токтар үшін) немесе төмен (кері бағыттық токтар үшін) өткізгіштігі бар шалаөткізгіштік аспаптар, диодтар, тиристорлар мен транзисторлар болып табылады және олардың негізінде электр энергиясын түрлендірудің іс жүзінде барлық түрлері жүзеге асырылады. Тиристорлар мен транзисторлар басқарылатын, ал диодтар басқарылмайтын вентильдерге, ал олардың негізінде жасалған ШТҚ тиісінше реттелінетін және реттелінбейтін түрлерге жатқызылады. Шалаөткізгіштік аспаптар пайда болғанға дейін Турлендіргіш Техника-да сынаптық вентильдер, газотрондар, игнитрондар, тиратрондар қолданылды. Реттелінетін ШТҚ-да басқарылатын вентильдің реттеу бұрышын өзгерту арқылы немесе басқарушы импульстердің беру жиілігін өзгертіп, жүктемедегі түзілетін кернеудің орташа мәнін өзгертеді. Жиілік түрлендіргіштерде басқарушы импульстерді ретімен қорек көзіне тиісті тәртіппен қосылған вентильдерге белгілі бір жиілікпен бере отырып, жиілігі қоректендіруші торап жиілігінен төмен немесе жоғары айнымалы кернеу алынады. ШТҚ-ны тұрақты ток көзіне қосып, арнайы коммутациялау құрылғысының көмегімен вентильдің өткізу және өткізбеу күйлерінің ұзақтығын өзгерту арқылы жүктемедегі кернеудің орташа мәнін ендік-импульстік немесе жиіліктік-импульстік әдіспен басқарып, өзгертеді. Осындай екі ШТҚ-ны бір-біріне қосу арқылы тұрақты токты айнымалы токқа түрлендіру жүзеге асырылады. Басқару импульстерінің ұзақтығын (енін) автоматты түрде өзгертіп, жүктемеге берілетін энергияны кең ауқымда реттеуге болатындығына байланысты ендік-импульстік әдіс кеңінен қолданылады. Жиіліктік-импульстік реттеу әдісі кезінде жиілікті өзгертпей, вентильдің ашық күйде болу ұзақтығын өзгертеді. Соңғы жылдары Турлендіргіш Техника-ға арналған өрістік транзисторлар ШТҚ-да кеңінен қолданылады. ШТҚ техниканың электр энергиясын пайдаланатын барлық салаларында электрмен екінші реттік қоректендіру көздері ретінде пайдаланылады және оларды қолданып, жауапты тұтынушыларды электр энергиясымен іркіліссіз қоректендіру көздері жасалады. Айнымалы электр тогын тұрақты токқа түрлендіру үшін электрлік түзеткіш қолданылады. Әдетте токты түзету оны тек бір бағытта немесе бір бағытта басымырақ өткізетін вентильмен жүзеге асырылады. Қолданылатын вентильдің түріне байланысты вакуумдық, газразрядтық, шалаөткізгіштік және түйіспелік түзеткіш түрлеріне бөлінеді. Түзету сұлбасына қарай түзеткіштер бір және екі жарты периодты, көпірлік және нөлдік шықпасы бар, бір және көп фазалы болып ажыратылады.

Термопара — технологиялық процестерді әр түрлі автоматтандырылған басқару жүйелерінде температураны өлшеуге арналған термосезімтал элемент, іс-әрекеті Зеебек эффектісіне (термоэлектрлік қүбылыска) негізделген. Дәнекерлеп немесе балқытып пісіріліп тізбектей қосылған әр түрлі (кейде) шалаөткізгіш сымдардан тұрады. Егер термопара құрайтын электр өткізгіш элементтердің қосылған жерінің (түйіспесі) температурасы әр түрлі болса, онда термопара тізбегінде термоэлектр қозғаушы күші (термоЭҚК) пайда болады.

Мыстан және алюминиден жасалған сым
Шалаөткізгіш п-типті, р-типті
Оқшаулағыш (керамика)
Проводник (мыс)

грекше:logos-сөз
metre-өлшеймін

Логометр

электр өлшеуіш аспап, оның көрсетуі екі электрлік шама (әдетте ток күші) қатынасына пропорционалды.
фазометрдің негізгі өлшеуіш механизмі — логометр
жоғары жиіліктегі өлшеулер үшін өлшеулердің теңгермелеу әдісі негізінде жұмыс істейтін логометрлер қолданылады
логометрлерлің негізгі жұмыстық тетігі кірісіне екі электрлік тербелістердің бірі берілетін өлшеуіш — фаза айналдырғыш
фаза айналдырғыштың шығыстық сигналының фаза ауысуын кірістік сигналға қатысты жайлап реттей отырып, шығыстық сигнал фазасы екінші ретті электрлік сигнал фазасымен дәл келген немесе 180-қа ығысқан мезетте логометр шкаласы бойынша фазалық бұрышты санайды

Логометрлердің түрлері

Ең кеңінен таралған магнит феррординамикалық логометр қозғалмалы бөлігі екі элементтен, катушкалардан тұрады

Онда өлшенетін қатынасты түзейтін электрлік шамалар бағыттары бір-біріне қарама-қарсы айналдыру моменттерін туғызады; тепе-теңдік күй моменттер теңдігінде болады

Логометр

Сонымен қатар логометр физикалық шамасына қарай бөлінеді:

Ферромагниттік
Электрдинамика

Ферродинамик
Элеткрондық

Логометрдің схемасы

Логометрдің жұмыс істеуі

Температура және кедергінің КТ өзгеруіне байланысты раманың біреуінде ток үлкен ағыммен ағады, сондықтан төменгі теңдестіктері бұзылып, қозғалмалы жүйе үлкен момент бағытына ауысады. Рамалардың температура өтемін және сезімталдығын жоғарлату үшін логометрлер белдік схемасы арқылы қосымша алады.
Логометрлер көп нүктелі өздігінен жазу, көрсету қабілеттері бар құрылғылар болып шығарылады. Сонымен қатар, Реттеу мен дабыл құрылғылары болады. Өнеркәсіпте қолданылатын логометрлердің дәлдік кластары:0,5; 1,0; 1,5; 2,0; 2,5.
Теңдестірілген және теңгерілмеген белдіктер мен логометрлер тек қана градустары прибор шкаласында көрсетілген КТ жұмыс істейді.

Дененің температурасын өлшеуге 
арналған құрал дененің, заттың, ауаның температурасын өлшеуге арналған аспап. Термометрді ойлап тапқан адам ретінде Галилео Галилейді атайды.

Қазір термометрлардың көп түрі бар:

Сұйық заттар арқылы жұмыс істейтін термометрлар – сыртқы температураның өзгеруіне байланысты термометрдың ішіне құйылған сұйықтықтың көлемінің өзгеруіне негізделген.
Электрлі термометрлар – бұл термометрлердің жұмыс істеу принципі сыртқы температура өзгергенде өткізгіште пайда болатын қарсылыққа байланысты.
Механикалық термометр – бұл термометрлардың жұмыс істеу принципі жоғарыда айтып өткен термометрлар сияқты, тек бір айырмашылығы мұнда датчик орнына металды спираль немесе биметалдан жасалған лента қолданылады.
Инфрақызыл термометрлар – инфрақызыл термометрлер денеге жанаспай-ақ температураны анықтай алады. Дамыған елдерде сынапты термометрларды медициналық деңгейді былай қойғанда, үй жағдайында да қолданбайды. Инфрақызыл термометрлардың мүмкіндіктері өте зор. Қолдануда қауіпсіз. Барынша нақты нәтиже көрсетеді

Барометр (гр. baros — ауырлық және metreo — өлшеймін) — атмосфералық қысымды өлшеуге арналған құрал. Ең көп таралғаны — сынапты барометрлер. Олар ыдыстарының пішініне қарай табақшалы (а),сифонды (ә) және сифонды-табақшалы (б) болып ажыратылады. Сынапты барометрдің жұмыс әрекеті атмосфералық қысымның барометрлік түтіктегі сынап бағанасы қысымымен теңгерілуіне негізделген. Барометрдің сезгіштігі — 1 Па. Атмосфералық қысымның өзгерісін жазу үшін барограф қолданылады.

Электр тоғының күшін өлшеуге арналған құрал
Ампер Эрстед магнит өрiсiнiң бағыты өткiзгiштегi ток бағытымен қалай байланысқанын анықтады және магнит өрiсiнiң кернеулiгiн токпен байланыстыратын формуланы тапты. Сонымен қатар тогы бар екi өткiзгiш арасындағы әсерлесу күшiнiң формуласын қорытып шығарды (Ампер заңы). Магнетизмнiң молекулалық токтар жөнiндегi болжамға негiзделген алғашқы теориясын құрды. Ток күшiнiң анықтамасын ұсынды. Ғалымның дүниежүзiлiк ғылымға қосқан үлкен еңбегi үшiн ток күшiнiң өлшем бiрлiгiн ампер (А) деп атады.

Шаманы өлшеудің қосалқы құралдары. Олар дәлдіктің жоғарғы деңгейі қажет болғанда өлшеу нәтижелеріне түзетулерді есептеу үшін қажет. Өлшеуіш жабдықтар қосалңы құралдың өзінің қателіктерімен байланысты өлшеулер нәтижелеріне белгілі бір қателіктерді енгізетінін ескерген жөн. Метрологиялық ережелер бойынша өлшем құралдары екі түрге бөлінеді: жұмысшы өлшем құралдары және эталондар. Жұмысшы өлшем құралдары техникалық құрылғылардың, технологиялық үдерістердің, сыртқы ортаның параметрлерін анықтау үшін қолданылады.

(от греч. руr-огонь и metreo - измеряю), оптические приборы для измерения температуры главным образом непрозрачных тел по их излучению в оптическом диапазоне спектра (длины волн в видимой части 0,4-0,76, в невидимой > 0,76 мкм). Совокупность методов определения с помощью пирометров высоких температур называется пирометрией.

 Сфера применения пирометров

Инфракрасные термометры применяют в различных отраслях. Сфера их применения достаточно широка:
Измерения температур опасных для человеческого организма поверхностей и сред, в том числе, горячих.
Измерение температурных показателей недоступных и труднодоступных объектов.
Сканирование для поиска холодных или горячих точек.
Диагностические работы с электро- и теплооборудованием.
Быстрое (мгновенное) определение температуры объектов, которые пребывают в движении.
Профилактика и диагностика ж/д и автотранспорта.
Поддержание противопожарной безопасности.
Контроль и проверка систем кондиционирования, вентиляции и отопления.
Электроаудит и электродиагностика.
Работы по профилактике оборудования в любой отрасли промышленности.