Рабочая программа по башкирскому языку (2 класс)

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение «Гимназия № 1» городского округа город Салават Республики Башкортостан УТВЕРЖДАЮ Директор МБОУ «Гимназия № 1» г. Салавата ______________ Л.В. Давыдова Приказ от __________ №___ Рабочая программа по предмету «Башкирский язык» уровень образования: начальное общее образование, 2 класс срок реализации: 2016­2017 учебный год количество часов в неделю: 2 часа Программа   составлена   на   основе  примерной   программы   по башкирскому языку: на башк. яз. Авторы: Габитова З.М. ­ Уфа: Китап, 2015.­52с. УМК:1.   для   учащихся   2   класса русскоязычных   школ  (  на башкирском и русском  языках).  Авторы: Тулумбаев Х.А.,Давлетшина М.С. ­ Уфа: Китап, 2014. ­ 148 с.  Башкирский   язык:   учебник             Составитель: Тухватуллина Рамиля Валиахметовна,  учитель башкирского языка и литературы высшей квалификационной категории СОГЛАСОВАНО     Протокол заседания кафедры  гуманитарных предметов от «___»_______20___ г. №____       СОГЛАСОВАНО   Заместитель директора по учебно­        воспитательной работе      _________ / Ф.А.Хисматуллина         «____»_____________20___ г.   I. Уҡыусыларҙың белем кимәленә талаптар Шәхси  һөҙөмтәләр                     Башҡорт телен 2 класта өйрәнеүҙең шәхси һөҙөмтәләренә түбәндәгеләр инә:  донъяны күп телле һәм мәҙәниәтле йәмғиәт булараҡ ҡабул итеү; үҙеңде илдең  гражданины итеп тойоу; телде   (шул иҫәптән башҡорт телен) төп аралашыу сараһы  булараҡ ҡабул итеү; башҡорт теле саралары ярҙамында (балалар фольклоры, балалар  әҙәбиәтенең ҡайһы бер үрнәктәре) уҡыусының башҡорт халҡының тормошо менән  танышыуы.                                                                         Метапредмет һөҙөмтәләр                    уҡыусының коммуникатив  һәләттәрен үҫтереү; элементар коммуникатив мәсьәләне сисеү өсөн адекват тел һәм телмәр сараларын һайлау һәләтен үҫтереү; уҡыусының танып белеү һәм эмоциональ сфераларын үҫтереү; башҡорт телен өйрәнеүгә мотивация булдырыу;  уҡытыу­методик комплекcтың төрлө компоненттары (дәреслек, аудиодиск һ.б.) менән эшләргә өйрәтеү.          Предмет һөҙөмтәләре                   башҡорт теле нормалары (фонетик, лексик, грамматик) тураһында башланғыс белешмә; (курс йөкмәткеһе кимәлендә) өн, хәреф, һүҙ  кеүек тел берәмектәрен табыу һәм сағыштырыу һәләте.    А. Коммуникатив сферала (башҡорт телен аралашыу сараһы булараҡ өйрәнеүҙә)     Телмәр эшмәкәрлегенең түбәндәге төр һөйләү телмәрендә: ­ аралашыуҙың типик ситуацияларында элементар этикет диалог алып барыу; ­   элементар   кимәлдә   уҡыусының   үҙе,   ғаиләһе,   дуҫы   тураһында   һөйләүе;   предмет, картинаны һүрәтләүе; персонажды ҡыҫҡаса ҡылыҡһырлауы; тыңлап аңлауҙа:                         ­уҡыусының   уҡытыусы   һәм   класташтарының   телмәрен   тыңлап   аңлауы; аудиояҙмаларҙағы ҙур булмаған текстарҙың йөкмәткеһен аңлауы;   уҡыуҙа:  ҙә   рендә телмәр компетенцияһы: өйрәнелгән тел материалына таянып төҙөлгән ҙур булмаған текстарҙы ҡысҡырып уҡыу; өйрәнелгән тел материалы менән бер рәттән яңы һүҙҙәрҙе лә үҙ  эсенә алған текстарҙы эстән уҡыу һәм уларҙың төп йөкмәткеһен аңлау, текстан кәрәкле информацияны табыу; яҙма телмәрҙә: яҙыу техникаһына эйә булыу; үрнәк буйынса байрам менән ҡотлау һәм ҡыҫҡа шәхси хат яҙыу.  ҙ  ләштереү).  ҙә   ни компетенция. Тел компетенцияһы (тел сараларын ү   башҡорт   теленең   өндәрен   дөрөҫ  әйтеү   һәм   айырыу;   һүҙҙәргә   һәм   фразаларға   дөрөҫ баҫым ҡуйыу; төрлө һөйләм төрҙәрен интонация менән уҡыу; башланғыс мәктәп курсында өйрәнелгән уҡыу һәм орфографик ҡағиҙәләрҙе ҡулланыу; башланғыс мәктәп курсында өйрәнелгән лексик берәмектәрҙе (һүҙҙәр, һүҙбәйләнештәр, баһалау   лексикаһы,   телмәр   клишелары)   һәм   грамматик   күренештәрҙе   таныу   һәм телмәрҙә ҡулланыу. Социомә   географик   атамаларҙы,   билдәле   балалар   әҫәрҙәренең   персонаждарын,   популяр әкиәттәрҙең   сюжеттарын,   балалар   фольклорының  ҙур   булмаған   әҫәрҙәрен   (шиғырҙар, йырҙар) белеү; Б. Танып белеү сфераһы: айырым өндәр, хәрефтәр, һүҙҙәр, һүҙбәйләнештәр, ябай һөйләмдәр кимәлендә башҡорт һәм рус телдәренең күренештәрен сағыштыра белеү; башланғыс мәктәп тематикаһы кимәлендә өлгө буйынса күнегеүҙәр эшләй белеү; ҡағиҙәләр, таблицаларҙы ҡуллана белеү; үҙ­үҙеңде башланғыс класс уҡыусыһы кимәлендә баһалай белеү; В. Дөйөм ҡиммәттәргә йүнәлеш сфераһында: башҡорт телен фекер, хис­тойғо, эмоцияларҙы белдереү сараһы булараҡ ҡабул итеү; балалар фольклоры ярҙамында башҡорт халҡының рухи ҡиммәттәрен үҙләштереү. Г. Эстетик сферала: башҡорт телендәге хис­тойғо һәм эмоцияларҙы белдереүсе сараларҙы үҙләштереү; балалар әҙәбиәте үрнәктәре менән танышҡанда матурлыҡты танырға өйрәнеү. Д. Хеҙмәт сфераһында: ­ уҡыу процесында билдәләнгән планға ярашлы эшләй белеү.  Уҡыусыларҙың белем кимәленә талаптар: Уҡыу йылы аҙағында 2 –се класс уҡыусылары түбәндәге белем һәм күнекмәләргә эйә  булырға тейеш: 1. Һөйләгәнде йәки уҡығанды аңлай алыу (аудирование):    уҡытыусының, иптәшенең һөйләгәнен, уҡығанын аңлай алыу; иҫәнләшеү, һаубуллашыу, рәхмәт әйтеү, ғәфү үтенеү, үтенесте белдереү, рөхсәт һорау (телмәр этикеты); текстың йөкмәткеһе, ситуация буйынса һорау биреү. 2. Уҡыған текст буйынса, күҙәтеүҙәр нигеҙендә һөйләй белеү, ситуацияға ярашлы  һөйләшеү (говорение):       бәләкәй күләмле текстың йөкмәткеһен һөйләү, һүҙлек һүҙҙәрен белеү, уларҙы дөрөҫ ҡулланып һөйләү, диалог төҙөү, төркөмдәрҙә һөйләшеү, үҙең,   ғаилә   ағзалары,   уларҙың   исемдәрен   белеү,   һөнәр­шөғөлдәре,   туғанлыҡ мөнәсәбәте һ.б. тураһында һөйләү, ваҡиғаға, персонажға үҙ мөнәсәбәтеңде әйтеп биреү, башҡорт теленән руссаға һәм киреһенсә тәржемә итеү. 3. Уҡыу (чтение):     тексты дөрөҫ, шыма, талғын уҡыу (орфоэпик нормалар нигеҙендә), поэтик әҫәрҙәрҙе дөрөҫ интонация менән уҡыу, уҡыған текстың йөкмәткеһен билдәләй алыу, персонаждарын әйтеү, текстан һорауҙарға яуаптар табыу, уҡып күрһәтеү. 4. Яҙыу (письмо): хәрефтәрҙе матур, дөрөҫ, тейешле кимәлдә тоташтырып яҙыу, ҙур булмаған тексты күсереп яҙыу,    шундай уҡ текст буйынса йә картина нигеҙендә 2­3 һорауға яуап яҙыу,   бирелгән ситуация буйынса 2­3 һөйләмдән торған текст яҙыу ныҡлы әҙерлектән һуң өйрәтеү характерындағы диктант, изложение, инша яҙыу (программала күрһәтелгән нормалар күләмендә). II. Уҡытыу  предметының   йөкмәткеһе.            Башҡорт телендә үҙ­ара аралашырға өйрәтеү эше уҡыусыларға һүҙҙәрҙең дөрөҫ әйтелешен, уларҙың аңлатҡан мәғәнәһен төшөндөрөү менән генә сикләнмәй, ә һүҙҙәрҙе бер­береһе менән бәйләп, әйтергә теләгән фекерҙе дөрөҫ итеп төҙөлгән һөйләмдәр аша тейешле ситуацияла әңгәмәсегә еткерә белеү һәләтен формалаштырыуҙы үҙ эсенә ала. Программала лексик темалар блоклап бирелә. Улар бөтәһе алты блоктан тора:  1. Танышыу– 8 сәғәт.Тыуған Башҡортостан тураһында әңгәмә.Башҡорт теле дәреслегенә ҡыҙыҡһыныу уятыу. Тема буйынса яңы һүҙҙәр, һүҙбәйләнештәр өйрәтеү.Һорауҙарға яуаптар алыу.Башҡорт алфавитын, башҡорт теленә генә хас өндәрҙе,хәрефтәрҙе өйрәтеү. 2. Был   мин   –   3   сәғәт.  Тән   өлөштәрен   белдергән   һүҙҙәрҙе   үҙләштереү.   Гигиена”   темаларына   әңгәмә Шиғырҙар   уҡытыу,ятлатыу.”Таҙалыҡ. ойоштороу. Үҙе тураһында һөйләргә өйрәтеү.Ҡҡ өнө һәм хәрефе. 3. Минең   ғаиләм­4   сәғәт.   Тема   буйынса   уҡыусыларҙың   һүҙ   байлығын арттырыу.  Тема  буйынса  шиғырҙар уҡытыу, ятлатыу.Үҙҙәренең ғаиләләре тураһында өлгө буйынса ҡыҫҡаса һөйләргә өйрәтеү. Нимә эшләй? Һорауын үҙләштереү. Башҡорт теленең Ғғ, Өө өндәре һәм хәрефтәре. 4. Мин   нимә   яратам?­   4   сәғәт.   “Аҙыҡ­түлек”,   “Һауыт­һаба”   темалары буйынса   яңы   һүҙҙәр,   һүҙбәйләнештәр   үҙләштереү,   уларҙы   телмәрҙә ҡулланырға   өйрәтеү.   Шиғырҙар   уҡыу,С.Әлибайҙың   “Икмәк”, Ф.Туғыҙбаеваның   “Сәй   эсеү”шиғырҙарын   ятлатыу.   Нимә   менән?   Һорауын үҙләштереү   өсөн   күнегеүҙәр   башҡарыу,   рус   телендә   айырмаһын   аңлатыу. Икмәк тураһындағы мәҡәлдәр менән таныштырыу. 5. Минең   мәктәбем­1   сәғәт.   Тема   буйынса   яңы   һүҙҙәр,   һүҙбәйләнештәр үҙләштереү,уларҙы   актив   телмәрҙә   ҡулланырға   өйрәтеү.   Һүҙлек   һүҙҙәрен ҡулланып, үҙҙәренең мәктәбен тасуирлатыу. 6. Минең класым­3 сәғәт.”Минең класым” темаһына яңы һүҙҙәр өйрәтеү, УУЭ формалаштырыу күнегеүҙәре башҡарыу.Тема буйынса диалог ҡороу, дежур фразаларҙы хәтерҙә ҡалдырыу (таҡтаға сыҡ, тәржемә ит, дәрес башланды, бөттө һ.б.). 7. Мин мәктәпкә йыйынам­1 сәғәт. Тема буйынса яңы һүҙҙәр,һүҙбәйләнештәр өйрәтеү.   Кемдеке?   Һорауын   үҙләштереү.Тыңлап   аңлау   (аудирование) күнекмәләрен үҫтереү күнегеүҙәре башҡарыу. 8. Мин уҡыусы­1 сәғәт. Яңы һүҙҙәр,һүҙбәйләнештәр өйрәтеү. Нисек? Һорауын үҙләштереү.  УУЭ   формалаштырыу   күнегеүҙәре   башҡарыу.Тема   буйынса диалог ҡороу. 9. Мин   дәрестә­2   сәғәт.Ҡайҙа   һорауын   үҙләштереү.   Диалог   төҙөтөү.Һүҙ байлығын арттырыу. УУЭ формалаштырыу күнегеүҙәре башҡарыу. 10. Мин дәрестән сыҡтым­6 сәғәт. Тема буйынса яңы һүҙҙәр, һүҙбәйләнештәр үҙләштереү,уларҙы телмәрҙә ҡулланырға өйрәтеү. Нимә эшләйем? Һорауына яуап   бирергә   өйрәтеү.   Уҡыусыларҙың   яратҡан   шөғөлө,дәрестән   һуңғы эшмәкәрлек,   көн   тәртибе   тураһында   әңгәмәләр   ойоштороу. Шиғырҙар,йырҙар өйрәтеү. 11. Минең уйынсыҡтарым­4 сәғәт. Тема буйынса яңы һүҙҙәр,һүҙбәйләнештәр өйрәтеү.   “Уйынсыҡтар   магазинында”   темаһына   диалог   төҙөтөү.   Нимә? Нимәләр?   Ниндәй?   Нимә   эшләйбеҙ?   Нимә   эшләмә?   һорауҙарына   яуап бирергә   өйрәтеү.Ф.Рәхимғолованың”Шауламағыҙ!”,   Ҡ.Даяндың   “Ҡуян менәнҠыш бабай” һ.б.шиғырҙарынуҡытыу, ятлатыу. 12. Ҡышҡы   уйындар­3   сәғәт.  Тема   буйынса   яңы   һүҙҙәр,һүҙбәйләнештәр  Ҡышҡы   уйындар   тураһында   һөйләшеү. өйрәтеү,телмәрҙә   ҡулланыу. Ҡ.Даяндың”Тышта ҡар яуа” йырын өйрәтеү. 13. Мин уйнарға сығам­2 сәғәт. Кейем­һалым атамаларын үҙләштереү, уларҙы телмәрҙә   ҡулланырға   өйрәтеү.Миңә   нимә   кәрәк?   һорауына   яуап   бирергә өйрәтеү. УУЭ формалаштырыу күнегеүҙәре башҡарыу. 14. Мин уйнарға сыҡтым­2 сәғәт.  Тема буйынса яңы һүҙҙәр,һүҙбәйләнештәр өйрәтеү. Нисәнсе? һорауына яуап бирергә өйрәтеү. “Минең уйынсыҡтарым” темаһын йомғаҡлау. 15. Минең   кескәй   дуҫтарым­5   сәғәт.   “Минең   кескәй   дуҫтарым”   темаһы буйынса   яңы   һүҙҙәр,   һүҙбәйләнештәр   үҙләштереү,   уларҙы   телмәрҙә ҡулланырға   өйрәтеү.   А.Игебаевтың   “Аҡтүш”,Ҡ.Даяндың   “Бесәй” шиғырҙарын тыңлау. 16. Мин ял итәм­19 сәғәт.  “Ҡырағай йәнлектәр”темаһы буйынса яңы һүҙҙәр өйрәтеү.   Ҡайҙа?Ҡасан?Ҡайҙан?   һорауҙарына   яуап   бирергә   өйрәтеү. Йәнлектәр, уларҙың тормошо тураһында әңгәмә ойоштороу, видеофильмдар ҡарау, йомаҡтар сисеү. Тәржемә итеү күнекмәләре өҫтөндә эш ойоштороу.  Телде өйрәткәндә уның актив һүҙлеген үҙләштереү мөһим урын биләй. Һүҙҙең фонетик,   морфологик   составы   менән   таныштырыу   барышында   һүҙҙәрҙең   лексик   һәм синтаксик   роле   тураһында   ла   мәғлүмәт   бирелә,   йәғни   һөйләмдең   мәғәнәүи   һәм грамматик   яҡтан   үҙ­ара   бәйле  булған   һүҙҙәрҙән   тороуы   өйрәнелә.   Һәр  дәрестә   бөтә уҡыу эшмәкәрлеге төрҙәре лә бер­береһе менән бәйле төрлө ҡыҙыҡлы материалдар, күнегеүҙәр аша тормошҡа ашырыла. № Лексик тема Грамматик тема Дата Иҫкәрмәләр Тематик планлаштырыу План ­ған Үтк­ гән 1 2 3­ 4 5­ 6 7 8 9­ 10 11 Танышыу. Һин кем? Һеҙ кем?  Һинең исемең кем (нисек)? Һин ҡайҙа йәшәйһең?  Танышыу­8 сәғәт Ә өн­хәрефе . Һ өн­хәрефе . ң өнө һәм хәрефе.  Ҙ өнө һәм хәрефе. Исемдең урын­ваҡыт ялғауҙары. Инеш контроль күсереп яҙыу “Алфавит”. Һиңә нисә йәш? Хаталар өҫтөндә эш Ү өнө һәм хәрефе. Тән өлөштәре.  Ҡ өнө һәм хәрефе. Эйәлек заты ялғауҙары Был мин – 3 сәғәт Ауырта­ ауыртмай. ­ма, ­мә ялғауҙары (юҡлыҡ формаһы) . Ҡ өн­хәрефе. Минең ғаиләм­ 4 сәғәт 12 Минең, һинең, Ғ өнө һәм хәрефе. Эйәлек 13 14 ­ 15 16­ 17 18 19 уның. Бармы? алмаштары. Зат ялғауҙары. Нимә эшләй? Ө өн­хәрефе. Мин нимә яратам?­ 4 сәғәт [ҫ] өн­хәрефе.   Нимә менән? Нимә менән? Ҡабатлау.                                   Минең мәктәбем­1 сәғәт 20 Мәктәп ниндәй? Сифат.                                    Минең класым­3 сәғәт Класс ниндәй? Һорауҙарға яуаптар. 21 22 23 24 Кемдеке? Хаталар өҫтөндә эш.  Мин мәктәпкә йыйынам­1 сәғәт                                           Мин уҡыусы­1 сәғәт 25 Нисек? Һөйләм.                                            Мин дәрестә­2 сәғәт 26 27  Ҡайҙа? Ҡайҙа?  Янында, эргәһендә,эсендә Өҫтөндә, аҫтында.                                  Мин дәрестән сыҡтым­6 сәғәт 28 Нимә эшләйем?  29 Нимә эшләйем? 30 Нимә эшләйем? Ҡылымдың 1­се заты ялғауҙары Ҡылымдың 3­сө заты ялғауҙары Һөйләм. 31 32 33 Үтелгәнде ҡабатлау. Үтелгәнде ҡабатлау. Күсереп яҙыу “Мәктәптә” (55­се бит).                                  Минең уйынсыҡтарым­4 сәғәт 34 Нимә? Нимәләр? Хаталар өҫтөндә эш. 35 Нимә эшләйбеҙ? Ҡылымдың 1­се зат күплек ялғауҙары.  36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 Ниндәй? һорауы. Нимә эшләмә? Ҡылымдың бойороҡ һөйкәлеше.                                   Ҡышҡы уйындар­3 сәғәт Нимә эшләйбеҙ?                                 Мин уйнарға сығам­2 сәғәт  Миңә нимә кәрәк?                              Мин уйнарға сыҡтым­2 сәғәт Мин уйнарға сыҡтым.  Ҡышҡы уйындар. Нисәнсе? Ҡабатлау.                           Минең кескәй дуҫтарым­5 сәғәт Минең кескәй дуҫтарым.  Был нимә? Ни эшләй? Ниндәй? Ҡылым.                                  Мин ял итәм­19 сәғәт Мин ял итәм.  Ҡайҙа? Ҡайҙан? Сығанаҡ килеш ялғауы Контроль күсереп яҙыу Ҡасан?   Хаталар өҫтөндә эш. Ҡайҙа?   Урын­ваҡыт килеш ялғауы 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68  Ҡайҙа? Ҡасан? Ҡабатлау. Һорауҙарға яуаптар. Был нимә? Был нимә? Йорт ҡоштары .  Нимәгә?  Ҡабатлау. Хаталар өҫтөндә эш.         Контроль күсереп яҙыу   Ҡасан?  Хаталар өҫтөндә эш. Нимә менән? Менән теркәүесе.  Нимә эшләйбеҙ? Нәҙек һәм ҡалын ялғауҙар. Ҡабатлау, йомғаҡлау.  Бөтә үтелгәндәрҙе ҡабатлау