Үшін, туралы, дейін, шейін шылаулары

Қазақ тілі   Сабақтың тақырыбы:  Үшін, туралы, дейін, шейін шылаулары. Сабақтың мақсаттары: 1.Оқушылардың  шылау туралы түсініктерін кеңейту;  үшін, туралы, дейін,  кейін деген шылаулармен таныстыру. 2. Бұл шылаулардың өзге шылаулардан  ерекшелігін ұғындыра отыра, оларды  сөйлем ішінде байланысып тұрған сөздерін таба алуға, сөйлем құрау арқылы  олардың ойларын, сөздік қорын  байыту.  3. Сабақ барысында оқушыларды өзара достыққа, ұқыптылыққа,  жауапкершілікке баулу. Сабақтың түрі: жаңа Пән аралық байланыс:қазақ әдебиеті. Сабақтың көрнекілігі: С. Аронұлы туралы мәлімет, слайд. Сабақтың жабдығы: интерактивті тақта,  тест жұмыстары, бағалау  парақтары.  Сабақтың әдістері: сұрақ­жауап, талдау, жинақтау, СТО жобасының  стратегиясы (Венн диаграммасы), ребус Сабақтың барысы Ұйымдастыру кезеңі. Психологиялық ахуал.  Кел, балалар күлейік, Күлкіменен жүрейік. Қабақ түйген не керек, Көңілді боп жүрейік. Кел достарым күлейік, Күлкіменен жүрейік. Күлкі көзін ашады,  Күліп өмір сүрейік. Үй жұмысын тексеру. Үй жұмысын тексеру. Өткенді қайталау.  1.Шылау дегеніміз не?Дұрыс жауапты белгіле.  А) Заттың атын, қимылын білдіретін сөздер шылау деп аталады.  Ә)Тілімізде өз алдына толық мағынасы жоқ сөздер шылау деп аталады.  Б)Тілімізде толық мағынасы бар сөздер шылау деп аталады.  2.Дұрыс жауапты белгіле.  А)Шылаулар етістікпен байланысады.  Ә)Шылаулардың ешқандай қызметі жоқ.  Б)Шылаулар сөз бен сөзді,сөйлем мен сөйлемді байланыстырады.  3.Шылауларды белгіле.  А)да,  де,  та,  те.  Ә) ма,  ме, та, те, ғана, ­ақ, ­ау,  дейін.  Б) мен,  бен,  пен, хана.  4. Сөйлемде кездесетін шылаулардың  астын сыз. А) Уық та, шаңырақ та, есік те киіз үйдің бөліктеріне жатады. Ә)Оқушылар  Ұлы  Отан соғысы ардагерлерімен кездесті.  Б)Есікте қағаз жапсырылып тұр.  Венн диаграммасы болымсыз етістіктің жұрнағы, сөзбен  бірге жазылады, іс­әркетті  болдырмайды ма, ме,    ба, бе,    па, пе сөздерге сұрақ мағынасын үстейді,   бөлек жазылады, қайталанса үтір  қойылады,  соңынан сұрақ белгісі   қойылады Көркем жазу. Ғғ   Ғғ   Ғғ Ғалия    тоғыз    ғажап     айғалады     маған    баяғыда Терме диктант. Ерте заманда аққулар ну ормандарда күнелтіпті.  Ұшқан құс  және  жүгірген  аң аққудың адалдығына  сүйсініпті. Ақылдылығы мен әсемдігіне  қызығыпты.  Айбарлы арыстан да, жүректі жолбарыс та аққудың алдында бастарын иіпті.  Аққуды  өздеріне үлгі тұтыпты.  І. Қызығушылығын ояту. Ребус шешіп сөйлем құрау. 1топ.      лы 2топ 3                 ІІ. Мағынаны ажырату. Ендеше бүгінгі сабақта біз сендермен үшін, дейін, кейін деген шылаулармен  танысамыз.   Оқулықпен жұмыс.  1­жаттығу. Сөйлемдерді көшіріп жазып, шылауларды тауып, қай сөзбен  байланысып тұрғандығын айт.  1топ. 1.Ерден атай  Ер Төстіктің достары­Желаяқ, Саққұлақ, Таусоғар, Көлтауысар туралы әңгімеледі. 2.Спортшы қыз қызыл таспаны желбіреткен күйде  бұрылысқа  дейін барды. 2топ.  3. Талай ер­азаматтар бейбітшілік үшін құрбан болды. 4. Кешке шейін бір  жауабын беру керек.        Ал енді бұдан қандай қорытынды жасауға болады. Яғни үшін, туралы  шылаулар атау септіктегі сөзге үстеме мағына беріп байланысады. Ал дейін,  кейін шылаулары барыс септіктегі сөзбен байланысады екен. Ережені  түсініп оқу.  2­жаттығу.  Мәтін ді түсініп оқып, көшіріп жаз.  1топ. Шылауларды тауып ,өзі тіркескен сөзге қандай мағына үстеп тұрғанын  айт. 2топ. Шылауларды қатыстырып бірнеше сөйлем жаз.   Сүйінбай Аронұлы.     Сүйінбай – ақын, жыршы. Сүйінбайды Жамбыл жабаев өзіне пір тұтқан.  «Менің пірім­Сүйінбай, сөз сөйлемен сиынбай» деген қанатты сөз арнаған.  Сүйінбай ақындық өнерін айтыстан бастаған. Өмір туралы өлеңдері айрықша  шоқтықты туындылары қатарына жатады.  Балалар С. Аронұлы жайында бұған дейін естігендерің бар ма? Тағы не айта  аласыңдар?  Қосымша мәлімет.  Аронұлы Сүйінбай (1827­1896) ­ ақын, жыршы. Алматы облысының Жамбыл  ауданында Қарақастек ауылында туған айтыскер ақын. Оның бейнесі алғашқы  шыққан біздің валютамыз теңгеден бейнеленген болатын. Ол  үш теңге. Ал  қазіргі уақытта үш теңге бар ма? Жоқ.  Сергіту сәті.    Бойыңды сергек, тік ұста,     Емін еркін тыныста.     Деміңді ішке тез ал да,     Сол қолыңды соз алға.     Қол ұшына қара да,     Үшбұрыш сыз ауада.     Оң  қол бос тұрмасын,     Әдемі шеңбер жасасын.  3 жаттығу. Керекті шылауларды қойып, мақалды оқып, мағынасын аш.  1топ.  Отан ... күрес­ ерге тиген үлес. 2топ.  Біліп тұрсаң ... , сұрап ал.  Адасқан сөздер ойыны.  Оқушылар жапырақтарға жазылған сөздерден сөйлем құрастырады. Сөйлем  мүшесіне талдайды.  ІІІ. Ой толғаныс. Сонымен  балалар  үшін, туралы,  дейін, кейін шылаулары қандай шылаулар? Үшін, туралы шылаулары нені қажет етеді?  Ал дейін, кейін шылаулары  ше?  Мысал келтіріңдерші. Үйге тапсырма беру. 5 жаттығу. Осы шылулары бар  3 мақал –мәтелдер  жазып келу. Ереже жаттау. Бағалау.