Тэма: Знакі прыпынку паміж часткамі ў складаназлучаных сказах

Тэма: Знакі прыпынку паміж часткамі ў складаназлучаных сказах Мэта: паглыбіць веды пра пастаноўку знакаў прыпынку ў складаназлучаным сказе;   замацаваць   уменне   правільнай   пастаноўкі   знакаў   прыпынку,   уменне бачыць іх адсутнасць;  развіваць уменне весці дыялог, аналізаваць, даследаваць моўныя з’явы, сістэматызаваць, рабіць вывады, працаваць самастойна, у пары; выхоўваць   цікавасць   да   беларускай   мовы,   адказнасць   за   захаванне   яе спадчыны. Ход урока 1.Арганізацыйны момант Праверка дамашняга задання 2. Работа па тэме ўрока Аналіз схемы Складаназлучаны сказ        ,      ;    ­     , На дошцы запісаны сказы 1.За акном кружыцца ціхі снег і блукаюць нямыя вятры. 2.Здараецца, да ніткі дождж прамочыць ці высеча няшчадна жорсткі град. 3.Каб пілося і елася і болей хацелася! 4.Марыя збірала са сталоў пакінуты ўчора посуд і сама насіла на кухню. 5.Чаму часам сэрца млее і не пазбыцца ліпкіх дум? 6.Тры гадзіны ходу – і там. 7. Кароткі міг і вавёрка маланкай знікла ў вершаліне кашлатай хвоі. 8. Званок – і ўсё ў школе ажыло. ­ работа з падручнікам с. 64­65 (вучні знаёмяцца з правілам, каменціруюць  знакі прыпнку ў запісаных на дошцы сказах) Коска не ставіцца перад І, ДЫ (і) Часткі маюць агульны член сказа Часткі маюць форму аднасастаўных сказаў ( безасабовых, назыўных) Часткі маюць пытальную або клічную інтанацыю Дзейнік у другой частцы выражаны займеннікам сам – сама У другой частцы апушчаны выказнік або звязка састаўнога выказніка У першай частцы ёсць пабочнае слова, часціца Вусна! Практыкаванне №58 с.66  Выберыце сабе любы сказ і патлумачце пастаноўку знакаў прыпынку або іх  адсутнасць паміж часткамі складаназлучанага сказа. Рубрыка “Гэта варта ведаць!” Кітабы   –   кнігі,   напісаныя   на   беларускай   мове   арабскім   пісьмом.   Ствараліся   з   16   ст. татарамі, што пасяліліся на Беларусі і ў Літве ў 14­15 ст. і паступова забылі сваю родную мову. Для захавання рэлігіі яны вымушаны былі перакласці Каран і іншыя кнігі ісламу на беларускую   мову,   пакінуўшы   пры   гэтым   арабскі   алфавіт.   Замест   кітабаў   –   усходнія легенды,   казкі,   прыгодніцкія   аповесці,   апісанні   мусульманскіх   рытуалаў,   маральна­ этычначныя   павучанні   для   моладзі,   варажба   на   літарах   Карана,   разгадка   сноў.   Кітабы напісаны   і   чытаюцца   справа   налева,   тэкст   пачынаецца   там,   дзе   ў   славянскіх   кнігах заканчваецца. Колькасць  старонак у такіх кнігах  неаднолькавая  – ад 70 да  100. Радок суцэльны,   няма   падзелу   на   словы,   няма   вялікай   літары   і   знакаў   прыпынку.   Перанос падпарадкоўваецца   аднаму   правілу:   кожны   наступны   радок   павінен   быць   роўны   з папярэднім.   Мова   кітабаў   адрозніваецца   ад   мовы   старажытных   беларускіх   пісьмовых помнікаў, яна блізкая да беларускай народнай мовы. ­ Калектыўная работа з практыкаваннем №59 с.67 (1,3,5,7,9,11 сказы) Выкананне тэста. Самаправерка засвоеных ведаў 1.Азначце складаназлучаныя сказы, у якіх на месцы пропускаў трэба  паставіцьткоску: 1. Летам у гэтым месцы канчалася возера _ і пачыналася непраходнае балота. 2. Шум дажджу _ і бляск маланкі. 3. Яшчэ некалькі крокаў _ і я стаю на беразе любімай ракі. 4. Ці то сонца свеціць _ ці то месяц ясны вам смяецца з неба весела і шчасна. 5. Застылі на дарогах сінія туманы _ і здзіўлена ўзыходзіць сонца над зямлёй. 2. Азначце складаназлучаныя сказы, у якіх знакі прыпынку пастаўлены  правільна. 1. Адгрымела вайна­навальніца – а старой па начах усё не спіцца. 2. У садах чырванеюць вішні, і наліваюцца яблыкі. 3. Горкая часам праца, ды хлеб ад яе салодкі. 4.Відаць, вецер сціхне і пацяплее. 5. Пачнеш вучыцца, уцягвацца – і ўсё стане на сваё месца. 3. Азначце складаназлучаныя сказы, у якіх на месцы пропуску трэба  паставіць працяжнік. 1.Ад завеі не было відаць агнёў нават недалёкіх вёсак _ ды блізкія ішлі ў  цемры ледзь прыкметнымі знакамі. 2.Гукнеш _ і рэха адкажа дзясяткамі галасоў. 3.Палівае стэпы дожджык бойкі _ ды шуміць высокая пшаніца. 4.Збочыш са шляху, пройдзеш крыху ўперад _ і ўжо за  табою схавалася  дарога. 5.То ціхая вада шапоча пад вербамі _ то перуны рвуць цяжкую хмару. 4. Азначце складаназлучаныя сказы, у якіх на месцы пропускаў не трэба  ставіць коску 1. Няхай шумяць вятры _ і непагода вые. 2. Вада ў лодцы ўсё прыбывала _ і ніякая сіла ўжо не магла зараз спыніць яе. 3. За канаўкаю чалавек прывязаў каня да плота _ і сам крута завярнуў за  вугал. 4.Здаецца, бялейшыя сталі гнуткія бярозы _ і вышэй падаліся стромкія хвойкі  і елкі. Падвядзенне вынікаў заняткаў Выстаўленне адзнак Дамашняе заданне:практыкаванне № 59 ( 2,4,6,8.10 сказы)