Урок беларускай мовы ў 9 класе Тэма: Складаназалежныя сказы з даданымі акалічнаснымі часткамі часу, умовы. Паўтарэнне. Правапіс ы, і, й пасля прыставак

Заданне № 1, тэст

А.Адзначце складаназалежны(ыя) сказ(ы):

1.Прайшоў невялікі дождж, ды зноў стала суха.

2.Над шырокай ракой туманы паплылі, вячэрні спакой залёг на зямлі.

3.Рука Валатовіча, што трымала акуляры, прыкметна дрыжала.

4. Люда не вельмі радавалася жніву, якое нядаўна пачалося.

5.Учарашнія франтавікі павінны былі расказаць у газеце, чаго яны дамагліся за першы неваенны год.

Б. Вызначце месца даданай. (Знакі прыпынку не пастаўлены.)

У бераг высокі дзе лозы растуць за хвалямі хвалі бягуць і бягуць.

1.Пасля галоўнай,

2.Перад галоўнай,

3.Усярэдзіне.

В. Вызначце месца даданай. (Знакі прыпынку не пастаўлены.)

Хлопцы рушылі да трох хат  што стаялі крыху наводшыбе ад вуліцы.

1.Пасля галоўнай,

2.Перад галоўнай,

3.Усярэдзіне.

Г. Адзначце сказы , у якіх правільна расстаўлены знакі прыпынку.
1. Ядвісі цікава было паслухаць, як вёў сваю работуў школе настаўнік.

2. Галоўны бацькаў клопат у тым, каб скласці хату і хутчэй у яе перабрацца.  

3. Возера якоё з усіх бакоў акружыў лес, здавалася зверху кропляй расы ў траве.

4. Той хто на мір узняў сягоняя меч, сам не міне яго. 5. Хто на чым сядзіць, той таго глядзіць.

Д.Вызначце від даданай часткі.

Мудрыя ўсіх вякоў лічылі, што ў кожнай дзяржаве пачціваму чалавеку няма нічога даражэйшага за волю. (Л.Сапега)

1.Дапаўняльная.

2. Азначальная.

3. Акалічнасная.

Е.Вызначце від даданай часткі.

Жыві, шукай, усё рабі як след, каб на радзіме твой свяціўся след. (С.Грахоўскі)

1.Дапаўняльная.

2. Азначальная.

3. Акалічнасная.

А3,4,5 Б3 В1  Г1,2,5  Д1 Е3 

Від даданай часткі

Адказваюць на пытанні

Паясняюць у галоўнай частцы

Злучнікі і злучальныя словы

Даданая частка часу

Даданая частка ўмовы

часу

Умовы

1,3,4

1.[  ], (калі…).

3.[…,(ледзь толькі…),…].

4.[…,(калі…),…].

2,5,6

2.(Калі…),[  ].

5.(калі…),[  ].

6.(Калі б…),[  ].

Сказ

Тыпы даданай часткі

А.Крытычна выказваўся пра тое, што пускалі працаваць на кінастудыю чужых майстроў.

1. Даданая акалічнасная частка часу

Б.Ён перачытваў раман  “Тры мушкецёры” , калі садзіўся пісаць чарговую рэч.

2. Даданая дапаўняльная частка

В.Калі адпачываў на моры , ён абавязкова выходзіў з рыбакамі лавіць рыбу.

3. Даданая акалічнасная частка ўмовы

Г.26 лістапада людзі спяшаюцца туды, дзе знаходзіцца помнік яму.

4.Даданая азначальная частка

Д.Ён любіў працаваць у дні, калі праходзілі парады.

5. Даданая акалічнасная частка месца

Уладзімір Караткевіч пера..начыў погляд на літаратуру, аб..шоў час, за..нтрыгаваў чытача. Нам застаецца пера..маць усё лепшае, што нясуць яго творы.

Усім лепшым што створана гэтым піс..меннікам магла б ганарыц..а любая літаратура. Асаблівая заслуга Караткевіча (у,ў) стварэн..і гістарычнай прозы дзе піс..меннік (у,ў)зня(у,ў) пласты нацы..нальнай гісторыі. Лeпш зa мнoгix (у,ў)cв(е,я)дaмляў штo (у,ў) нapoдa бeз пaмяцi бyдyчынi нямa. На многія сён..яшнія пытанні чалавек знайшоў бы адказы калі б часцей зазіраў (у,ў) мінулае.

Творчасць Караткевіча гэта сапра(у,ў)дны летапіс духо(у,ў)нага жыц..я народа што напісаны шчыра і таленавіта.

Ключ.

Усім лепшым, што створана гэтым пісьменнікам, магла б ганарыцца любая літаратура. (Азначальная.) Асаблівая заслуга Караткевіча ў стварэнні гістарычнай прозы, дзе пісьменнік узняў пласты нацыянальнай гісторыі.  (Азначальная.) Лeпш зa мнoгix ycвeдaмляў, штo ў нapoдa бeз пaмяцi бyдyчынi нямa. (Дапаўняльная.) На многія сённяшнія пытанні чалавек знайшоў бы адказы, калі б часцей зазіраў у мінулае. (Умовы.)

Творчасць Караткевіча - гэта сапраўдны летапіс духоўнага жыцця народа, што напісаны шчыра і таленавіта. (Азначальная.)

Складаназалежныя сказы з даданымі акалічнаснымі часткамі часу, умовы. Паўтарэнне. Правапіс ы, і, й пасля прыставак. 9 кл.

Добра вучыць, калі

чалавек жадае вучыцца.

2) план урока

·         (прав д/з

·         актуал-я ведаў

·         новая тэма

·         д/з)

Заданне 1

Заданне 2

§19 + скласці “партрэт” даданай часу і дадан умовы. Чым падобны?

Заданне 3

Суаднясіце. Запішыце ў выглядзе А2, В3…

Заданне 4

Хвілінка арфаграфіі. Выпішыце выдзеленыя словы, растлумачце правапіс.

Заданне 5

-Спішыце тэкст, расстаўляючы ў сказах знакі прыпынку. Пасля кожнага сказа ў дужках пазначце від даданай часткі.

Заданне 6

Ø  Я прынясу карысць Радзіме, калі…

Ø  Праверым, як засвоілі матэрыял…Закончыце сказы: 

Я запомніў, што .... 

Я зразумеў, што .... 

Думаю, што .... 

Цяжкім здалося .... 

Прабелы ў ведах буду ліквідаваць .... 

Дадатковыя заданні

Уставіць літары і знакі прыпынку. Вызначыць від даданай часткі(азначальная, дапаўняльная, акалічнасці месца).

На рацэ каля дубо(у,ў) што стаялі (у,ў) вадзе прыткнулася некалькі лодак.

М(е,)ядзве(д,дз)ь вылез з-пад гурбы  што (у,ў)се лічылі за мурашнік.

Тут Віктар (у,ў)бачы(у,ў) што памылі(у,ў)ся.

Было чуваць як (у,ў) студні звінела в(е,я)дро.

Там дзе сем (д,дз)ён назад стаяла трава л(е,я)жаць пакосы.

Дадатковыя заданні

Уставіць літары і знакі прыпынку. Вызначыць від даданай часткі(азначальная, дапаўняльная, акалічнасці месца).

На рацэ каля дубо(у,ў) што стаялі (у,ў) вадзе прыткнулася некалькі лодак.

М(е,)ядзве(д,дз)ь вылез з-пад гурбы  што (у,ў)се лічылі за мурашнік.

Тут Віктар (у,ў)бачы(у,ў) што памылі(у,ў)ся.

Было чуваць як (у,ў) студні звінела в(е,я)дро.

Там дзе сем (д,дз)ён назад стаяла трава л(е,я)жаць пакосы.

Дадатковыя заданні

Уставіць літары і знакі прыпынку. Вызначыць від даданай часткі(азначальная, дапаўняльная, акалічнасці месца).

На рацэ каля дубо(у,ў) што стаялі (у,ў) вадзе прыткнулася некалькі лодак.

М(е,)ядзве(д,дз)ь вылез з-пад гурбы  што (у,ў)се лічылі за мурашнік.

Тут Віктар (у,ў)бачы(у,ў) што памылі(у,ў)ся.

Было чуваць як (у,ў) студні звінела в(е,я)дро.

Там дзе сем (д,дз)ён назад стаяла трава л(е,я)жаць пакосы.

Дадатковыя заданні

Уставіць літары і знакі прыпынку. Вызначыць від даданай часткі(азначальная, дапаўняльная, акалічнасці месца).

На рацэ каля дубо(у,ў) што стаялі (у,ў) вадзе прыткнулася некалькі лодак.

М(е,)ядзве(д,дз)ь вылез з-пад гурбы  што (у,ў)се лічылі за мурашнік.

Тут Віктар (у,ў)бачы(у,ў) што памылі(у,ў)ся.

Было чуваць як (у,ў) студні звінела в(е,я)дро.

Там дзе сем (д,дз)ён назад стаяла трава л(е,я)жаць пакосы.

Дадатковыя заданні

Уставіць літары і знакі прыпынку. Вызначыць від даданай часткі(азначальная, дапаўняльная, акалічнасці месца).

На рацэ каля дубо(у,ў) што стаялі (у,ў) вадзе прыткнулася некалькі лодак.

М(е,)ядзве(д,дз)ь вылез з-пад гурбы  што (у,ў)се лічылі за мурашнік.

Тут Віктар (у,ў)бачы(у,ў) што памылі(у,ў)ся.

Было чуваць як (у,ў) студні звінела в(е,я)дро.

Там дзе сем (д,дз)ён назад стаяла трава л(е,я)жаць пакосы.

Дадатковыя заданні

Уставіць літары і знакі прыпынку. Вызначыць від даданай часткі(азначальная, дапаўняльная, акалічнасці месца).

На рацэ каля дубо(у,ў) што стаялі (у,ў) вадзе прыткнулася некалькі лодак.

М(е,)ядзве(д,дз)ь вылез з-пад гурбы  што (у,ў)се лічылі за мурашнік.

Тут Віктар (у,ў)бачы(у,ў) што памылі(у,ў)ся.

Было чуваць як (у,ў) студні звінела в(е,я)дро.

Там дзе сем (д,дз)ён назад стаяла трава л(е,я)жаць пакосы.

Ключ.

Усім лепшым, што створана гэтым пісьменнікам, магла б ганарыцца любая літаратура. (Азначальная.) Асаблівая заслуга Караткевіча ў стварэнні гістарычнай прозы, дзе пісьменнік узняў пласты нацыянальнай гісторыі.  (Азначальная.) Лeпш зa мнoгix ycвeдaмляў, штo ў нapoдa бeз пaмяцi бyдyчынi нямa. (Дапаўняльная.) На многія сённяшнія пытанні чалавек знайшоў бы адказы, калі б часцей зазіраў у мінулае. (Умовы.)

Творчасць Караткевіча - гэта сапраўдны летапіс духоўнага жыцця народа, што напісаны шчыра і таленавіта. (Азначальная.)

Ключ.

Усім лепшым, што створана гэтым пісьменнікам, магла б ганарыцца любая літаратура. (Азначальная.) Асаблівая заслуга Караткевіча ў стварэнні гістарычнай прозы, дзе пісьменнік узняў пласты нацыянальнай гісторыі.  (Азначальная.) Лeпш зa мнoгix ycвeдaмляў, штo ў нapoдa бeз пaмяцi бyдyчынi нямa. (Дапаўняльная.) На многія сённяшнія пытанні чалавек знайшоў бы адказы, калі б часцей зазіраў у мінулае. (Умовы.)

Творчасць Караткевіча - гэта сапраўдны летапіс духоўнага жыцця народа, што напісаны шчыра і таленавіта. (Азначальная.)

Ключ.

Усім лепшым, што створана гэтым пісьменнікам, магла б ганарыцца любая літаратура. (Азначальная.) Асаблівая заслуга Караткевіча ў стварэнні гістарычнай прозы, дзе пісьменнік узняў пласты нацыянальнай гісторыі.  (Азначальная.) Лeпш зa мнoгix ycвeдaмляў, штo ў нapoдa бeз пaмяцi бyдyчынi нямa. (Дапаўняльная.) На многія сённяшнія пытанні чалавек знайшоў бы адказы, калі б часцей зазіраў у мінулае. (Умовы.)

Творчасць Караткевіча - гэта сапраўдны летапіс духоўнага жыцця народа, што напісаны шчыра і таленавіта. (Азначальная.)

Ключ.

Усім лепшым, што створана гэтым пісьменнікам, магла б ганарыцца любая літаратура. (Азначальная.) Асаблівая заслуга Караткевіча ў стварэнні гістарычнай прозы, дзе пісьменнік узняў пласты нацыянальнай гісторыі.  (Азначальная.) Лeпш зa мнoгix ycвeдaмляў, штo ў нapoдa бeз пaмяцi бyдyчынi нямa. (Дапаўняльная.) На многія сённяшнія пытанні чалавек знайшоў бы адказы, калі б часцей зазіраў у мінулае. (Умовы.)

Творчасць Караткевіча - гэта сапраўдны летапіс духоўнага жыцця народа, што напісаны шчыра і таленавіта. (Азначальная.)

Ключ.

Усім лепшым, што створана гэтым пісьменнікам, магла б ганарыцца любая літаратура. (Азначальная.) Асаблівая заслуга Караткевіча ў стварэнні гістарычнай прозы, дзе пісьменнік узняў пласты нацыянальнай гісторыі.  (Азначальная.) Лeпш зa мнoгix ycвeдaмляў, штo ў нapoдa бeз пaмяцi бyдyчынi нямa. (Дапаўняльная.) На многія сённяшнія пытанні чалавек знайшоў бы адказы, калі б часцей зазіраў у мінулае. (Умовы.)

Творчасць Караткевіча - гэта сапраўдны летапіс духоўнага жыцця народа, што напісаны шчыра і таленавіта. (Азначальная.)

Ключ.

Усім лепшым, што створана гэтым пісьменнікам, магла б ганарыцца любая літаратура. (Азначальная.) Асаблівая заслуга Караткевіча ў стварэнні гістарычнай прозы, дзе пісьменнік узняў пласты нацыянальнай гісторыі.  (Азначальная.) Лeпш зa мнoгix ycвeдaмляў, штo ў нapoдa бeз пaмяцi бyдyчынi нямa. (Дапаўняльная.) На многія сённяшнія пытанні чалавек знайшоў бы адказы, калі б часцей зазіраў у мінулае. (Умовы.)

Творчасць Караткевіча - гэта сапраўдны летапіс духоўнага жыцця народа, што напісаны шчыра і таленавіта. (Азначальная.)

1.       Кантрольна-карэкцыйны этап. Тэставая работа.

А) Адзначце складаназалежныя сказы:

1.       Віктар, калі вучыўся ў школе, не надта захапляўся фізкультурай.

2.       У коміне стогне вецер, і гэтанайлепшы акампанемент для чытання.

3.       Ён спрабаваў гукаць – ніхто не адказвае.

4.       Барвы павялых лісцяў і развітальныя крыкі журавоў – характэрныя прыметы восені.

5.       Чулае матчына сэрца адгадвала тое, чаго так часта не можа прадбачыць нават сталы розум.

Б) Адзначце складаназалежныя сказы з даданымі азначальнымі часткамі.

1.       Лета ў нас такое сталася, што не ў памяць і старым.

2.       Я рад, што ідзе з-за акіяна насустрач сонца да мяне.

3.       У чалавека заўсёды жыве ўдзячнасць да тых, хто рабіў калі яму дабро.

4.       Сям’я перабралася ў вёску, адкуль маці родам.

5.       Лабановіч вярнуўся дамоў у надзеі, што зноў сустрэне дзяўчыну.

В) Адзначце складаназалежныя сказы з даданымі акалічнаснымі часткамі часу.

1.       Калі вясною закукуе зязюля ў лесе раніцою, ты прыгадай вясну другую, бары на Міншчыне маёй.

2.       Надыходзіла такая перадвечаровая часіна, калі ўсё сцішаецца вакол.

3.       Муляр Цыпрыян апавядаў Алёшу, як калісьці яны закладвалі Дом урада.

4.       Як пахне мёдам поле грэчак, калі яны пачнуць цвісці.

5.       Аж прагінаецца бетон, як самалёт садзіцца цяжка.

Г) Адзначце складаназалежныя сказы з даданымі акалічнаснымі часткамі прычыны.

1.       Калі партызаны мінулі Сушкава, дарога пайшла полем.

2.       Весяляцца старыя і дзеткі, шт прыбытак ад працы ў іх гэткі.

3.       Я нецярпліва пазіраю ў акно, чакаючы, калі пройдзе дождж.

4.       Тады я ж нічога не баяўся, бо нічога не ведаў.

5.       Якое поле, такі і ўраджай.

Д) Адзначце складаназалежныя сказы з даданай дапаўняльнай часткай (часткамі).

1. Максім адчуваў, як закіпае ў глыбіні грудзей злосць, і намагаўся задушыць яе.

2. Узышоўшы на другі паверх, наведвальнікі траплялі ў змрочны шырокі калідор, дзе размяшчалася гардэробная, і ўжо адсюль адчынялі дзверы ў аддзелы.

3. Зусім забыўся Голуб, дзе ён, захапіўся малюнкамі ціхага поля.

4. У таямнічым падводным царстве, куды патанула прынада, прачнулася далікатная прыгажуня плотка.

5. У цішыні было добра чуваць, як між рыпу ўключын звонка сцякаюць цуркі з вёслаў на ўздыме і плюскоча вада за кармой.

Адказы: А – 1,5; Б – 1,4,5; В – 1,4,5; Г – 2,4; Д – 1,3,5.

Суаднясіце сказы з іх тыпамі паводле даданай часткі (табліца выведзена на слайд; 1Г, 2Д, 3А, 4Б, 5В).

1.       Класс дзеліцца на 3 групы. Пабудуйце сказы паводле прыведзеных схем. 1 група – 1,2 схема; 2 група – 3,4 схема; 3 група – 5,6 схема. Да якога тыпу адносяцца даданыя часткі гэтых сказаў?

1.       […туды], (дзе…).

2.       […тады], (калі…).

3.       […наз.], (які…).

4.       […там], (куды…).

5.       [-х-], (каб…).

6.       […наз.], (што…).

2. Работа па варыянтах.

8. Аднавіце сказы, у якіх даданая частка стаіць перад галоўнай часткай:

а) Уначы, калі спяць палеткі і травы, ціха сосны шумяць пра геройства і славу. б)Той, каго ты кахаеш, павінен быць даражэй за самога сябе. в)Калі ж над водамі пярсцёнкам узыходзіў месяц залаты, тады глядзелася сасонка ў люстра сіняе вады.г) Сэнс жыцця спасцігаю ўсе болей, калі Купалу чытаю. д) Нямала давялося праліць людзям поту, пакуль пралажылі гэтую шырокую дарогу між тоўстых сосен.

СзалС з дад месца, 9 кл

Заданне 1.   Тэст

Заданне 2.  

Заданне 2.  

Тэставыя задача.

Вызначце  від даданай.

1.  Я іду там, дзе гнецца колас ка мне.

1.  Горы — маршчыны зямлі, у якіх таіцца не адна таямніца.

2.  Андрэй не ведаў, колькі кіламетраў ён прайшоў.

3.  Hixто наперад не знае, што каго чакае.

4.  Яны звярнулі ў садочак, у якім пахла вараным пшаном.

5.  Сябры дамовіліся, што спаткаюцца каля дома.

6.  Невысокая  дзяўчынка ў хату, дзе мы даўно яе чакалі..

7.  Да возера мы пойдзем там, дзе сабака не возьме  след.

СзалС з дад месца, 9 кл

Заданне 1.   Тэст

Заданне 2.  

Заданне 2.  

Тэставыя задача.

Вызначце  від даданай.

1.     Я іду там, дзе гнецца колас ка мне.

2.     Горы — маршчыны зямлі, у якіх таіцца не адна таямніца.

3.     Андрэй не ведаў, колькі кіламетраў ён прайшоў.

4.     Hixто наперад не знае, што каго чакае.

5.     Яны звярнулі ў садочак, у якім пахла вараным пшаном.

6.     Сябры дамовіліся, што спаткаюцца каля дома.

7.     Невысокая  дзяўчынка ў хату, дзе мы даўно яе чакалі..

8.  Да возера мы пойдзем там, дзе сабака не возьме  след.