Транспортный комплекс Казахстана (9 класс)

Тексерілді                               Директордың  оқу – ісі жөніндегі    орынбасары                                            Сабақ № 39 Сынып:  9  Пән: Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік географиясы Сабақтың тақырыбы: Көлік кешені Мақсаттары:   Білімділік:  Оқушыларға   Қазақстанның   көлік     кешені,   салалары,   құрылымы     жөнінде түсіндіру. Дамыту: Өз бетінше ізденіспен шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге дағдыландыру. Өз ойларын еркін де сауатты, нақты жеткізу қабілеттерін арттыру. Тәрбиелік: Жан­жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру. Мұғалімнің іс ­ әрекеті Құрал­жабдықтар:  Қазақстанның экономикалық  картасы, оқулық, кескін карта, карта т.б. Сабақ барысы : Сабақтың кезеңдері 1.Ұйымдастыру кезеңі 2.Үй   тапсырмасын тексеру кезеңі. Оқушылармен   амандасу.   Түгендеу.   Сабаққа   дайындығын   тексеру. Психологиялық дайындығын тексеру. 1 .Жеңіл өнеркәсіп құрамына қандай салалар кіреді? 2.Жеңіл өнеркәсіп халықтың тұтыну қажетін толық қамтамасыз ете ала ма? 3.Жеңіл өнеркәсіп шығаратын өнім түрлері қандай? 4.Жеңіл өнеркәсіптің байырғы саласына не жатады? 5.Матаны жасап шығару процесі қалай жүреді? 6.Қазақстанда қандай аяқкиім өнеркәсіптері жұмыс істейді? 1. Қазақстан халқы және шаруашылығы үшін көлік қандай қызмет  атқарады? 2. Көлікткің негізгі түрлерін атаңдар. 3.Жаңа   материалға көшу кезең 4.Жаңа тақырыпты  меңгеруге  дайындық 1.  Сендер жазғы демалысты қалай өткізесіңдер? 2. Не үшін сол жерлерге барасыңдар? Ол  несімен қызықты? 5.Жаңа білімді  меңгеру Көлік кешенінің салаларын  түсіндіру. Автомо­биль жолы Әуе жолы Су көліктері Көлік кешені салалары Құбыр жолы Темір­жол Кесте арқылы көлік кешені салаларының ірі магистральдарын түсіндіру. Көлік кешені салалары Ірі магистральдары Автомобиль жолы. Теміржол. Су көлігі. Әуе көлігі. Құбыр желісі. Алматы­Астана, Алматы­Бішкек­Тараз­ Шымкент­Ташкент, Қарағанды­Теміртау­ Астана, Семей­Павлодар­Омбы, Алматы­ Шелек­Нарынқол, Орал­Атырау т.б. Түркісіб, Оңтүстік Сібір, Орта Сібір,  ТрансҚазақстан т.б. Каспий теңізі, Орал, Іле, Ертіс өзендері бойы т.б. 51 әуежай жұмыс істейді, 21 республикалық  маңызы бар. Доссор­Ракуша, Өзен­Жетібай­Ақтау, Өзен­ Атыру­Самара, Омбы­Павлодар­Шымкент­ Чарджоу т.б. Тірек­сызба арқылы көлік кешені салаларының жүк тасымалы, ұзындығы түсіндіріледі. Теміржол Автомобиль Су көлігі Әуе көлігі Көлік кешені Ұзындығы­ 14,6 мың  км, 57,5%  жүк, 56%  жолау­шы  тасымал­ данады. Маңызды  жол  ұзындығы­ 12,4 мың  км,  Ұзындығ ы­6 мың  км, 19  шетелдік  әуе компания­ ларының 9­ы  алыс шетелге жүк тасиды. Құбыр жолы Мұнайдың  60%, газ  толығымен тасымал­ данады. Теміржол   көлігі.Кең   байтақ   Қазақстан   үшін   теміржол   көліктің   басты түрі.Елімізде   теміржол   жүк   айналымының   57,5%­ын,жолаушы   жүк тасымалының   56%­ын   құрайды.   Революцияға   дейін   Қазақстан теміржолының ұзындығы 2000км болса, қазір 15,1 мың км­ден асып, Ресей, Украинадан   кейінгі   үшінші   орынды   алып   отыр.   Қазақстан   теміржолы магистралінің әрбір 1000км жерге жиілігі 5,3км­ден келеді.  Еліміздегі теміржолдардың ішінде республикааралық маңызы бар бойлық бағыттағы үш магистральдары атауға болады.   Батыс   аудандар   арқылы   өтетін   ескі   теміржолдың   бірі   –  Орынбор  – Ташкент  теміржолы.   Бұл   жолдың   Қазақстанның   батыс   және   оңтүстік аудандарын байланыстыруда, табиғат байлықтарын игеруде, шаруашылық салаларын   қалыптастыруда   маңызы   зор.   Бұл   –   Қазақстанның   жүкті барынша көп тасымалдайтын теміржол бағытының бірі.     Қазақстанның   ішкі   жүк   тасымалында   көмір,мұнай   және   оның өнімдері елеулі орын алады.Қазақстанның солтүстік – шығысынан оңтүстік – батысына қарай Семей – Алматы – Құлан – Тараз – Шымкент – Арыс теміржолы өтіп, оның Құлан – Семей арасындағы бөлігі Түркістан ­ Сібір теміржолы   деп   атайды.   Бұл   теміржол   магистралі   1930   жылдары салынып,оның   құрылысына   алғаш   рет   қазақ   жұмысшылары   қатысты. Түрксібтің салынуы Кенді Алтай және Жоңғар Алатауына энергияны көп қажет   ететін   түсті   металлургияның   дамуына,Қаратаудың   фосфоритін игеруге,соның негізінде Тараз – Қаратау аумақтық – өндірістік кешенінің қалыптасуына зор әсерін тигізді.     Жоғарыдағы аталған бойлық бағыттағы магистральдан басқа еліміз аумағы   арқылы   өтетін   екғ   ендік   бағыттағы   транзиттік   ірі   теміржол магистральдары бар.Соның бірі – Орал экономикалық ауданның Қарталы станциясынан басталып,Астана,Павлодар арқылы өтетін  Оңтүстік Сібір магистралінің   бөлігі.Магистраль   Қазақстанның   солтүстік   және   орталық облыстары үшін аса маңызды жол болып табылады.    Автомобиль көлігі.Автомобиль көлігі жүрдек,анағұрлым ыңғайлы,жүкті қайта тиеусіз бірден тұтынушыға жеткізеді.Ол жақын қашықтыққа жүк пен жолаушына   тасымалдайды.Басқа   көлік   түрлері   бара   алмайтын   таулы аудандарда   жүк   пен   жолаушы   тасымалдауда   жетекші   орын алады.Өнеркәсіп   пен   ауыл   шаруашылығын   байланыстырып,кала   мен ауылдық елді мекендердегі жүк тасымалын жүзеге асырады. Қазақстанның   автомобиль   жолдары  республикалық   деңгейдегі     және  жергілікті деңгейдегі  жол болып бөлінеді.Халықаралық маңызы бар жолдардың ұзындығы – 12,4мың км.     жолдарының бірі Алматы – Бішкек – Тараз – Шымкент – Ташкент жолы. 1.Қазақстандағы алғашқы теміржол магистральі? 2.Қазақ жұмысшылары қатысқан теміржол? Картамен жұмыс   республикалық   деңгейдегі   автомобиль Қазақстанның   ірі Қазақстанның көлік  кешені. 6.Жаңа   тақырыпты түсінгенін тексеру 7. Жаңа білімді  бекіту 8. Үйге тапсырма  беру.