Урока па беларускай мове “Змяненне назоўнікаў па ліках і склонах ( скланенне)” ( 4 клас)

ДУА «Крапівенская яслі – сад – сярэдняя школа Аршанскага раёна»                                       Беларуская мова “Змяненне назоўнікаў па ліках і склонах ( скланенне)” 4 клас Лабусава Любоў Уладзіміраўна, настаўнік пачатковых класаў Ход урока 1 . Арганізацыйны этап  1 . Празвінеў званок для нас.    Усе зайшлі спакойна ў клас .     Павіталіся  ласкава ,    Ціха селі , спінкі ­ прама ...    Бачу клас наш хоць куды !    Мы пачнем ўрок , сябры? ( Так)    Дзеці ,  цёпла вам ? ( Так)    У класе светла вам? ( Так)    Празвінеў званок? ( Так)    Ужо скончыўся ўрок? ( Не)    Толькі пачаўся ўрок ? ( Так)    Ці  жадаеце вучыцца? ( Так)    Тады  трэба  працаваць ? ( Так) 2. Псіхалагічны настрой ­ Калі вы хочаце , каб жыццё ўсміхалася вам , падарыце спачатку ёй сваё  добры настрой. Пакажыце мне , з якім настроем вы пачынаеце ўрок : (у  кожнага вучня па 3 карткі , з дапамогай якіх ён паказвае свой настрой у  пачатку ўрока ) добры                     дрэнны                     не ведаю                   ­  Вы нават не здагадваецеся , што ёсць унутраныя сілы, якія дапамагаюць вам  паспяхова і лёгка вучыцца , адчуваць сябе ўпэўнена. Можа быць , гэта нават  нешта асаблівае , пра што ведаеце толькі вы . Няхай гэта застанецца вашай  таямніцай. Урок прысвячаецца : тым , хто вучыцца ... тым , хто вучыць ... тым , хто любіць вучыцца ... і тым , хто яшчэ не ведае , што можа і любіць вучыцца! 3.  Чыстапісанне ­ Отгадайте загадку.      «Ляціць ­ маўчыць, ляжыць ­ маўчыць,       а цяпло прыйдзе ­       зараве ». (Снег.)  ­ Які зараз месяц? (Снежань.) Што цікавага адбываецца ў гэтым месяцы з  прыродай? (адказы дзяцей)  сс  са    сёе     сёе ...  Сне.ная ка..ка, сне.ны дом, засне.аная р..ка, сн.гапад, сн.гір Напішыце прапанаваны шэраг літар у названай паслядоўнасці да канца радка і  запішыце прапанаваныя словазлучэнні. Растлумачце правапіс прапушчаных  літар,вызначце род і лік назоўнікаў.    (Праверка па слайдзе.  Казка –ж.р., дом­м.р., рака –ж.р.. снегапад –м.р.,снягір –м.р..) ­ Пастаўце гэтыя назоўнікі ў множным  ліку. Гульня «Фотаатэлье». (Развіццё памяці і ўвагі.)  На слайдзе запісаны словы: «снег», «сняжкі», «снегавік", "снягурка",  "сняжынкі».  (Вучні чытаюць словы, затым словы зачыняюцца. Замест іх з'яўляецца слайд з  выявай гэтых прадметаў, але аднаго малюнка не хапае.)  Праца ў групах.  1­я група ­ адновіце парадак слоў па памяці, запішыце.  2­я група ­ напішыце слова, для якога няма адпаведнага малюнка; напішыце слова, якое складаецца з аднаго склада; напішыце слова, у якім 4 склада; напішыце слова з ненаціскных галоснай "е". (Прыкладны адказ 1­га варыянту: снежкі, снег, снягурка, сняжынкі, снегавік. Прыкладны адказ 2­га варыянту: снежкі, снег,  снягурка, сняжынкі.)  Развіццё мовы  (Слайд ­ зімовы пейзаж.)  ­Складзіце 1­2 сказы аб прыгажосці зімовай прыроды, выкарыстоўваючы дадзеныя словазлучэння. Выкажыце ў іх сваё стаўленне да Зімачкі­зімы. (Вусна.)  Гутарка пра беражныя адносіны да прыроды.  3.  Арфаграфічная размінка Вучні атрымліваюць карткі з вершаванымі радкамі: Марозік кр.піць, лё.   та.шчэе, І р.чка вольная н.мее, Да дна ва.іца вым.рзае І х.ду бедная (не) мае. Я.Колас ­ Растлумачце правапіс прапушчаных арфаграм.  ­ Растлумачыць пастаноўку знакаў прыпынку ў складаным сказе, у сказе з  аднароднымі членамі, падкрэсліце назоўнікі, вызначце іхрод і лік.   Гульня «Фотаатэлье». (Развіццё памяці і ўвагі.)  На слайдзе запісаны словы: «снег», «сняжкі», «снегавік", "снягурка",  "сняжынкі».  (Вучні чытаюць словы, затым словы зачыняюцца. Замест іх з'яўляецца слайд з  выявай гэтых прадметаў, але аднаго малюнка не хапае.)  Праца ў групах.  1­я група ­ адновіце парадак слоў па памяці, запішыце.  2­я група ­ напішыце слова, для якога няма адпаведнага малюнка; напішыце  слова, якое складаецца з аднаго склада; напішыце слова, у якім 4 склада;  напішыце слова з ненаціскных галоснай "е". (Прыкладны адказ 1­га варыянту:  снежкі, снег, снягурка, сняжынкі, снегавік. Прыкладны адказ 2­га варыянту:  снежкі, снег, снягурка, сняжынкі.)  4. Этап праверкі дамашняга задання.  ­ Нішто не дапамагае так нагуляць апетыт, як прагулка на свежым паветры.     Давайце крыху пагуляем у снежкі і, разам, ўспомнім, якія склоны існуюць у  беларускай мове. Я кідаю вам сняжок і называю склон, а вы кажаце на якія  пытанні адказваюць гэтыя склоны.  (Праводзіцца гульняў) Р. ­ (Каго ?, чаго?), В. _ (Пра каго ?, пра што?) і г.д ..  ­ Паглядзіце за акно. Як прыгожа кружаць ў паветры сняжынкі! Паглядзіце на  дошку. Такія ж сняжынкі і да нас прыляцелі. Толькі яны не зусім звычайныя.  На іх напісаны заданні  ????  (Вучні па чарзе выходзяць да дошкі, знаходзяць патрэбную сняжынку і  прымацоўваюць да слова, вызначаюць склон.)     5.  Падрыхтоўка да засваення новага матэрыялу.     Стварэнне сітуацыі, якая прыводзіць да пастаноўкі вучэбнай задачы.  Знайсці ў кожным слупку лішняе слова і абгрунтаваць свой адказ Зіма           поле                       мыш Завея          снег                        радасць Птушка       крыжадзюб    Мароз          снягір                   ноч  елка             Беларусь             снегапад   казка               узор                 зямля    У першым слупку лішняе слова мароз, таму што яно адносіцца да 2­га  скланення, усе астатнія да першага скланення. У другім –Беларусь, яно  адносіцца да 3­га скланення, а ўсе астатнія да 2­га, у трэцім­зямля, яно  адносіцца да 1­га скланення, а ўсе астатнія да 1­га. прыгажосць ­Хто вызначыў тэму ўрока? ( тры скланенні назоўнікаў)  (Дзеці фармулююць мэту ўрока.)    ­Мэта  ўрока: адпрацоўка ўмення распазнаваць і вызначаць 1­ае, 2­ое, 3­яе  скланенні назоўнікаў. ­ Задачы ўрока мы зараз вызначым ў ходзе гульні.  Гульня «Упрыгожым ёлку».  ­ Неабходна падысці да дошкі, дзе знаходзіцца ёлка, выбраць цацку, на  адваротным баку прачытаць задачу ўрока, калі яна ставіцца да тэмы нашага  ўрока, вывешваем цацку на ёлку.   ­ Скакаць, бегаць.  ­ Развіццё творчасці, мысленне, памяць, увага.  ­ Вучыцца вызначаць скланенне назоўнікаў. ­Развіваць звязную мову.  ­ Удасканальваць каліграфічныя ўменні.  ­Рашать прыклады.  ­ Выхоўваць беражлівыя адносіны да прыроды. ­ Вучыцца вызначаць род і лік  назоўнікаў. 6.  Этап замацавання i прымянення новых ведаў i спосабаў дзеянняў ­ І так, мэты вызначаны, задачы пастаўлены. НАПЕРАД!  ­ Яшчэ раз ўспомнім, якія назоўнікі ставяцца да першага?другога? трэцяга?   скланення?   1­е  скланенне Ж.р. ­а.  ­я 2­е  скланенне М.р  , н.р.     ­а,­о.­е 3­е  скланенне Ж.р 2.  Складанне алгарытму вызначэння скланення назоўнікаў. 1)вызначыць род назоўнікаў; 2) выдзеліць канчатак назоўніка ў назоўным склоне адзіночнага ліку; 3)пры дапамозе табліцы па роду і канчатку вызначыць скланенне. Фізкультхвілінка  для вачэй «Сняжынка». ­ А зараз крыху адпачнем і правядзем фізкультхвілінкі. (Злаві сняжынку.) Ой, зіма, зіма, зіма! (хлапкі) Весялей цябе няма! ( нахілы) Рыпіць сняжок, мароз і лёд! ( прысяданне на лыжах) Сумёты снегу! Новы год! ( кругі рукамі) Санкі, горкі, гоман, смех! ( кацім з горкі на лыжах) Мароз люты, белы снег! ( рукі ўверх) Весяляцца ўсе як! ( уперад адзін палец) Колькі радасці ў вачах! (хлапкі) Самастойная дыферэнцыраваная праца Вучні працуюць па картках, на якіх размешчаны матэрыял трох узроўняў.  Дзіця выбірае  картку з пасільным для сябе заданнем. Пры выкананні задання першага ўзроўню ­вучань пакажа, ці можа ён ўставіць канчаткі назоўнікаў і вызначыць іх. Пры выкананні задання другога ўзроўню ­вучань  пакажа, ці можа ён змяняць назоўнікі ў патрэбным ліку і склоне  Пры выкананні задання трэцяга ўзроўню ­ Вучань пакажа, як ён умее ўжываць назоўнікі ў патрэбных скланеннах,  складаць са слоў словазлучэнні, тлумачыць пастаноўку знакаў прыпынку.  Вызначыць род і скланенне назоўнікаў. Вызначаць  часціны  мовы. картка 1 1.Прачытаць. Спісаць, дапісваючы канчаткі. Вызначыць канчаткі. Раніцай выпаў снег. Закруціліся ў паветр ..  пухнатыя сняжынк... Яны ўхуталі  белым пакрывам зямл... Тонкім лядк.. .. пакрылася рэчк ... Яна прыціхла і  заснула, як у казц ... 2. Складзі словазлучэнні, ужываючы назоўнікі з прыназоўнікамі  і без іх у  патрэбным склоне. Вызначыць канчаткі, зверху пазначыць род і скланенне. Сустрэць (мядзведзь), бачыць (рэчка), ехаць (лес), працаваць (двор), маляваць  (альбом), глядзець (акно), жыць (горад), дзякаваць (падарунак), радавацца  (снег), любавацца (зіма) 3.Скласці  са  слоў сказы. Растлумачце пастаноўку знакаў прыпынку ў сказах з аднароднымі членамі. Вызначыць род і скланенне назоўнікаў.Першы сказ  разбырыце па часцінах мовы. Зімой, сказочен, лес, і, дзівосны. 2) Снег, белы, на, пухнаты, павіс, галінах. 3)  Па, вяршыняў, Краснагруда, абсыпаць, пералятае, шышкамі, снягір. 4)  папісквалі, клопатны, у, сініцы, суках, важдаюцца, ціха. 5) На, лісіныя, пухлай, узорам, заячыя, напісаны, гурбе, хітрым, сляды. самаацэнка  ­ Ацэніце сваю працу. На палях карткі пастаўце адпаведны знак.         ­разумею і  магу дапамагчы іншаму         + ­ Разумею         ? ­ сумняваюся         ­ ­ Не ведаю Франтальная работа.  Вучні за кожнай партай атрымліваюць карткі з малюнкамі птушак. Настаўнік  называе пачатак прымаўкі. А дзеці павінны паказаць картку з адпаведнай  птушкай і называюць яе. Дадатковым  заданнем  будзе вызначыць род, лік і   скланенне слова­назвы птушкі..З  прапанаваных слоў скласці праказкі,  вызначыць скланенне назоўнікаў. Натапыпыўся як…(варабей). Насупіўся як ..(індык). Сівы як ..(голуб).  Галасістыяк .. (салавей). Задзірлівы як .. (певень).  Трашчыць як .. (сарока).  Стукае як .. (дзяцел).  Шыпіць як ..(гусак). Сення на ўроку мы будзем працаваць над праектам.  Хто ведае, што такое праект?  Адзін з вучням загадзя знаходзіць значэнне  гэтага слова ў тлумачальным слоўніку.  ( вучань тлумачыць значэнне слова) Праект – распрацаваны план пабудовы, усталявання чаго­ небудзь. Каму весела зімою?( дзецям) А для каго зіма цяжкае выпрабаванне? ( жывелам, птушкам) Чаму? Як мы можам ім дапамагчы? ( адказы дзяцей) Задача нашага праекта   сабраць інфармацыйны матэрыял пра птушак у  класны куток і разам з тым замацоўваць веды па тэме “Скланенне назоўнікаў”. 1.Выбар цэнтраў ( Дзеці адгадваюць загадкі і атрымоўваюць заданні) Якая птушка выводзіць птушанят у любую пару года? (Крыжадзюб)  Цэнтр “Навуковы” Якая птушка з’яўляецца блізкім родзічам Снягуркі? (Снягір) Цэнтр “Творчасці” Якая птушка днем спіць, а ноччу лятае? (Сава) Цэнтр “Экалагічны” 2.Самастойная  работа ў цэнтрах Заданні для цэнтраў Цэнтр “Навуковы” На с. 112 падручніка, прачытаць правіла, расказаць адзін аднаму пра  нулявы канчатак. Пазнаць птушку па апісанні, у назвах вызначыць канчатак Цэнтр “Творчасці” “Алфавіт” да кожнай літары алфавіта запісаць назву птушкі Беларусі.  Вызначыць у словах канчатак, род і скланенне А – амялушка В­ Г­ Д­ З­ К­ Л­ П­ С­ Т­ Ф­ Ц­ Ч Цэнтр “Экалагічны” 1.Прачытаць сказы,вызначычь скланенне назоўнікаў. 2.Зрабіць міні­плакат па тэме “Беражыце птушак!” Нельга карміць птушак лусткамі чорнага хлеба, яны застаюцца ў зобе  птушкі, зацвердзяваюць і птушка гіне. Адна сініца згішчае каля 6000 насякомых. 7. Этап абагульнення i сiстэматызацыi ведаў 1. Прэзентаванне работ 2. Самаацэнка працы ў ацэначным лісце 3. Мазгавы штурм   Зіма – гэта добра Зіма– гэта дрэнна Выкананне пр 185( выдзеліць канчаткі, абазначыць склон) 8. Этап кантролю i самакантролю ведаў i спосабаў дзеянняў  тэст 1. З якім выказваннем вы згодны?  1. Назоўнік­гэта ...  а) часціна  мовы                б) частка слова  2. Назоўнік абазначае ...     а)   прыкмету прадмета     б)   дзеянне прадмета      в) прадмет  3. Назоўнік адказвае на пытанні:   а) какая? які? якія? б) хто? што?     в) што робіць? што рабіў?  4. Назоўнік змяняецца ...    а)   па родах      б) па ліках     в)па склонах  5. Скланеннем назоўнікаў называецца ...  а) змяненне па ліках  б) змяненне па склонах  в) змяненне па пытаннях  6. У якім раду склоны стаяць у правільным парадку:   а) И.п .; Р.п .: Д.п .; т.п .; В.П .; П.п.  б) И.п .; В.П .; т.п .; п.п .; Д.п .; Р.п.  в)Н. ; Р.п .; Д.п .; В.П .; т.п .; П.п.  7. Да першага скланення адносяцца назоўнікі: а) Снег, лёд, мароз, сугроб     б) Зіма, завея, завіруха, сняжынка в)Ноч, радасць,моладзь 8. Да другога скланення адносяцца назоўнікі: а) Снег, лёд, мароз, сугроб      б) Зіма, завея, завіруха, сняжынка в)Ноч, радасць,моладзь 9. Да трэцяга скланення адносяцца назоўнікі: а) Снег, лёд, мароз, сугроб      б) Зіма, завея, завіруха, сняжынка в)Ноч, радасць,моладзь 9. Этап карэкцыi ведаў i спосабаў дзеянняў ­ Якія задачы ставілі на ўроку? Чым займаліся? Што даведаліся на ўроку  праназоўнік? Складанне кластэра                                   Скланенне  1­ае                                 2­е                           3­е   Ж.р                              М.р  , н.р.                     Ж.р    ­а.  –я                               а,­о.­е 10. Этап падвядзення вынікаў ­ Зараз кожны з вас падлічыць свае балы ў ацэначным лісце і паставіць сабе  адзнаку ў адпаведнасці з набранымі баламі. 11. Этап iнфармацыi аб дамашнiм заданнi 13.Этап інфармацыі аб дамашняга задання. (1 мін)  Дыферэнцыяванае хатняе заданне.    ­дзеці, Цяпер кожны з вас выбярэ для сябе хатняе заданне. Хто жадае  атрымаць:     «9­10» ­ неабходна напісаць сачыненне на тэму «Дапамога птушкам» пр ­141   «7­8» ­ пр ­142,паставіць назоўнікі. Што ў дужках, у патрэбным ліку і  склоне.Запісаць тэкст.   «5­6» ­ заданне па карткам    «4­3» ­ упр­ 161, спісаць.  14. Этап падвядзення вынікаў. (2 мін)  Ацэнка работы навучэнцамі, настаўнікам.  Гульня «Інтэрв'ю». (Настаўнік задае пытанні, а дзеці адказваюць у  мікрафон.)  Сёння на ўроку я даведаўся ...  Я зразумеў, што ...  Сябе я магу пахваліць за ...  Мне трэба папрацаваць над ...  Гэтыя веды мне спатрэбяцца ...  Узаемаацэнка    Гульня «Падары сняжынку»  ­ У вас у кожнага на стале ляжыць сняжынка, вы зараз можаце падарыць яе  аднакласніку за яго працу на ўроку або пакінуць сабе, калі вам спадабалася  ваша праца. (Дзеці дораць сняжынкі і камэнтуюць сваё рашэнне, што  спадабалася на ўроку у працы таварыша.)    Настаўнік дорыць сваю сняжынку, каментуе сваё рашэнне.     15.Рефлексия. (1 мін)  ­ Ці не змянілася Ці ваш настрой?  Уявіце сябе сняжынкай і абярыце палянку на якую вы прылёце.  ­ Жадаю вам падтрымліваць свой огонёк дапытлівых, назіральнасці, а таксама  аказваць падтрымку сваім цяплом іншым. Усе разам мы сёння змаглі з вамі  распаліць полымя цікавасці, полымя новых ведаў. А кожны з вас у паасобку ­  агеньчык, без якога ў нас не атрымалася б такога яркага урока! Заданні па ўзроўням ­Птушкі прынеслі вам заданні ў адпаведнасці з набранымі баламі,  тый, хто  атрымаў 14 балаў і вышэй атрымлівае заданне ад крыжадзюба 1 узровень  Пр. 196, спісаць выдзяліць канчанкі ў словах. 2 узровень – заданне ад снегіра  Спісаць тэкст, знайсці роднасныя словы і вызначыць у іх канчаткі. 3  узровень – заданні ад сінічкі Паставіць сказы ў пэўнай паслядоўнасці, даць назву тэксту, у падкрэсліных  словах вызначыць канчаткі.. 12. Этап рэфлексіі ­Ці змяніўся ваш настрой? Пакажыце яго на картках.( Добры, дрэнны,  абыякавы). ­ У кожнага з вас на партах ляжаць птушкі ,у хлопчыкаў – снегіры, у  дзяўчынак –сінічкі, пасадзіце сваіх  птушак на елку ў адпаведнасці з тым, як  вы працавалі на ўроку.        ­Сеняшні ўрок мне хочыцца закончыць словамі Любіце травы, дрэвы, рэкі. Прастор палёў, блакіт нябёс, Цаніце Працу Чалавека,­ І Бог вам дасць спагадны лёс, А каб цанілі вас у свеце,­ Я лепшых слоў не падбяру, Шануйце дзіва на планеце – Святую нашу Беларусь. Дз яку й  за  пра цу! !! Оценочный лист Вид задания Максималь № п/п Набранное количество баллов Чистописание 1. 2. Определение рода 10 3. 20 30 4. Определение Словарная работа 5. падежа Разбор имени существительного 6. Тест 7. Устные ответы ное количество баллов 5 10 20 1 балл за каждый правильны й ответ Всего баллов Шкала оценивания Баллы Отметка 10 Выше 95 94- 95 9 93-92 8 91-90 7 89-88 6 87-86 5 4 85- 84 83- 82 3