Башҡорт теле дәресе. [ҙ] өнө, Ҙҙ хәрефе .

Класс

1Б

Тема

 [ҙ] өнө, Ҙҙ  хәрефе .

Маҡсат

Белем биреү: [ҙ] өнөн дөрөҫ әйтергә, Ҙҙ хәрәфен таный һәм айыра белергә,  Ҙҙ хәрәфен яҙырға өйрәтеү.

Үҫтереү: уҡыусыларҙың һөйләү телмәрен, иғтибарлылығын, хәтерен үҫтереү.

Тәрбиәүи:әхлаҡи тәрбиә биреү .

Йыһазландырыу

дәреслек, слайдтар

Метод һәм алымдар

күрһәтмә ысул, әңгәмә, һорауҙар, биремдәр, өҫтәмә аңлатмалар, балаларҙың үҙ аллы эше

Дәрес этаптары һәм эш төрҙәре

Дәрес йөкмәткеһе

I. Инеш

1.Танышыу

2. Артикуляцион күнегеү

II. Төп өлөш

1.  [ҙ] өнө, Ҙҙ  хәрәфе өҫтөндә эш

а) Ҙҙ хәрәфе менән танышыу

б) ижектәрҙе уҡыу

в) һүҙҙәр уҡыу

г) һүҙҙәр менән эш.

2.Ял минуты

д) тексты уҡыу

2. Дәфтәр менән эш

а) ҙ юл хәрефен яҙыу

б) Бармаҡ гимнастикаһы

в) Ҙ баш хәрефен яҙыу

III. Йомғаҡлау

– Һаумыһығыҙ, балалар!  Бөгөнгө дәресте мин алып барам. Минең исемем Ильвина Андаровна.

– Уҡыусылар, әйҙәгеҙ минең менән ошо шығыр ярҙамында иҫәнләшегеҙ. (Слайд 1)

Башланып китте дәрес,
Беҙ матур ултырабыҙ.
“Дүртле”, “бишле” билдәләрен
Көн һайын арттырабыҙ.

– Эште башлар алдынан телде шымартып алайыҡ. (Слайд 2)

Ҙа-ҙа-ҙа – ҡаҙҙар киткән һуң ҡайҙа?
Ҙы-ҙы-ҙы – ҡаҙҙар йылғаға барҙы.
Ҙә-ҙә-ҙә – рәхәтләнеп эй йөҙә,
Ҙы-ҙы-ҙы – ҡыумағыҙсы ҡаҙҙарҙы.

– Нимә тураһында һүҙ бара?

– Хор менән уҡыйыҡ.   

–Уҡыусылар, иғтибар менән слайдҡа ҡарағыҙ. Кемде һәм нимәне күрәһегеҙ? Посмотрите внимаетльно на слайд. Кого или что вы видите? (Слайд 3)

– Әйҙәгеҙ былар һүҙҙәрҙе әйтеп китәйек. Давайте произнесем эти слова. (Слайд 4)

– Улар һеҙгә аңлашыла мы? Они вам понятны?

–  Был һүҙҙәрҙә ниндәй хәреф бер төрлө (Ҙ) Какая буква в этих словах одинаковая?(Слайд 5)

– Ул һүҙҙең ҡайһы ерендә тора әле? В какой части слова стоит?

– Миҫалдар килтерегеҙ. Приведите примеры.

– Ҙ хәрефе осраған ниндәй һүҙҙәр беләһегеҙ? Скажите мне слова в которых встречается буква Ҙ. (ҡаҙ, мөгөҙ, күҙ)

–  Ҙ  хәрәфе нимәгә оҡшаған? На что похожа буква Ҙ? (на букву з)

“Ҙ” - ул ғәжәп серле өн,

Хәрефе “З”-ға тартҡан.

Айырма шунда ғына:

Ул ҡыҫҡа ҡойроҡ таҡҡан.

– Балалар, әйҙәгеҙ әле ҙ өнөн әйтеп ҡарағыҙ. Давайте произнесем звук ҙ.

–  [Ҙ]  өнө һуҙынҡымы, тартынҡымы?  [Ҙ] гласный или согласный звук?

–  Әйҙәгеҙ әле, ҡолаҡтарығыҙҙы устарығыҙ менән ҡаплап әйтеп ҡарағыҙ. [Ҙ]-өнө һаңғыраумы,яңғыраумы?(яңғырау)

– Ҙ – яңғырау тартынҡы. Ҙ – звонкий, согласный.

–  Китаптарҙың 53 биттен табығыҙ. Хәҙер беҙ һеҙҙең менән бирелгән ижектәрҙе уҡып сығайыҡ.

Ҙа ҙо ҙу ҙы аҙ оҙ уҙ ыҙ

ҙә ҙө ҙү ҙи әҙ өҙ ҙү иҙ

– Ни өсөн был ижектәр ике рәткә бүленгән? (1-се рәт - ҡалын һуҙынҡылар менән, 2-се рәт - нәҙек һуҙынҡылар. )

– Хәҙер беҙ һеҙҙең менән  һүҙҙәрҙе уҡып сығайыҡ.

Ҡаҙ ҡыҙ таҙа ҡаза һигеҙ туғыҙ тәҙрә биҙрә

– Был һүҙҙәр һеҙгә аңлашыламы?

Ҡаҙ – гусь;

 ҡыҙ – девочка;

таҙа – чисто;

 ҡаҙа – копай;

һигеҙ – восемь;

 туғыҙ – девять;

 тәҙрә – окно;

биҙрә – ведро;

– Ҡаҙ, биҙрә һүҙҙәр менән эш.

– Ҡаҙ һүҙҙә нисә хәреф? нисә өн? Сколько букв? Сколько звуков? (3 буквы. 3 звука.)

 – Ҙ өнө һүҙҙең ҡайһы өлөшөндә килгән?(һүҙ аҙағында)

[ҡ] –  өнө һуҙынҡымы, тартынҡымы?

[ҡ] - өнө һаңғыраумы,яңғыраумы?

[а] –  өнө һуҙынҡымы, тартынҡымы?

[а] - өнө һаңғыраумы,яңғыраумы?

[ҙ] –  өнө һуҙынҡымы, тартынҡымы?

[ҙ] - өнө һаңғыраумы,яңғыраумы?

– Биҙрә һүҙҙә нисә хәреф? нисә өн? Сколько букв? Сколько звуков? (5 букв. 5 звуков.)

– Ҙ өнө һүҙҙең ҡайһы өлөшөндә килгән?(һүҙ уртаһында)

[б] –  өнө һуҙынҡымы, тартынҡымы?

[б] - өнө һаңғыраумы,яңғыраумы?

[и] –  өнө һуҙынҡымы, тартынҡымы?

[и] - өнө һаңғыраумы,яңғыраумы?

[ҙ] –  өнө һуҙынҡымы, тартынҡымы?

[ҙ] - өнө һаңғыраумы,яңғыраумы?

[р] –  өнө һуҙынҡымы, тартынҡымы?

[р] - өнө һаңғыраумы,яңғыраумы?

[ә] –  өнө һуҙынҡымы, тартынҡымы?

[ә] - өнө һаңғыраумы,яңғыраумы?

Аҡ ҡуяндар ултыралар

Ҡолаҡтарын һелкетеп,

Бына шулай, бына шулай,

Ҡолаҡтарын һелкетеп.

Ҡуяндар өшөй башланы,

Йүгереп алырға кәрәк.

Бына шулай, бына шулай,

Йүгереп алырға кәрәк.

– Әйҙәгеҙ тексты уҡыйбыҙ.

– Был текста нимә тураһында һүҙ бара? (о чем этот текст?)

– Ҡыҙҙар ни эшләйҙәр?

– Таҙалыҡ –  ҙур байлыҡ. Чистота – залог здоровья. Ни өсөн шулай тип әйтәләр?

– Очень важно  уделять внимание чистоте. Слово «чистота», значит быть чистым, опрятным, аккуратным. «Здоровье», значит не болеть, чувствовать себя хорошо. «Золото», значит самое важное.

Мойте руки перед едой – будете здоровы!

Чаще мойся –воды не бойся!

Будь аккуратен, забудь про лень, чисти зубы каждый день!

Чистота – залог здоровья!

Чисто жить – здоровым быть.

Чистая вода – для хворобы беда.

– Уҡыусылар, [ҙ] өнө яҙыуҙа ошолай билдәләтә. (Слайд 6)

– Звук [ҙ] на письме обозначается буквой Ҙҙ. (Слайд 7)

– Ҙ юл хәрефе нисә элементтан тора?(3) (Слайд 8)

– Уҡыусылар, әйҙәгеҙ [ҙ] юл хәрефен яҙырға өйрәнәйек.

Начинаем писать ниже верхней линии рабочей строки: пишем округлую линию вправо вверх, не доходя до верхней линии рабочей строки делаем закругление, касаясь её и, слегка закругляя вниз вправо, пишем короткую наклонную линию до нижней линии

– Останавливаемся и делаем небольшое закругление вверх вправо и вниз до нижней линии рабочей строки;

– Пишем длинную наклонную линию почти до середины нижней межстрочной строки; затем движением руки влево делаем небольшую петлю;

– Пересекаем наклонную палочку обязательно на нижней линии рабочей строки;

– Һауала яҙыу.

– Дәфтәрҙәрҙә яҙыу.

– Дәфтәрҙәрҙе ауыш һалығыҙ,ручканы дөрөҫ тотоғыҙ.Таҙа,матур яҙырға кәрәклеген онотмағыҙ.

Биш бармағым уң ҡулда,

Биш бармағым һул ҡулда.

Бармаҡтарым ярҙам итер

Һанды оторға шунда.

Уң ҡулда ла биш бармаҡ,

Һул ҡулда ла биш бармаҡ.

Ике ҡулды бергә ҡуйһаң,

Булыр һиңә ун бармаҡ.

– Уҡыусылар, әйҙәгеҙ Ҙ баш хәрефен яҙырға өйрәнәйек. (Слайд 9)

– Из каких элементов состоит заглавная буква Ҙ? (два полуовала и петелька)

– Начинаем с середины широкой строки. Слева на право прописываем один полуовал до до верхней линии рабочей строки, затем второй полуовал и петелька

– Давайте напишем эти буквы на ладошке на счет «и – раз, и – два, и».

– Теперь напишем эти буквы в прописях. (индивидуальная работа, индивидуальная помощь, соблюдение гигиены письма).

– Һауала яҙыу.

– Дәфтәрҙәрҙә яҙыу.

– Дәфтәрҙәрҙе ауыш һалығыҙ,ручканы дөрөҫ тотоғыҙ.Таҙа,матур яҙырға кәрәклеген онотмағыҙ.

– Ниндәй өн һәм хәреф менән таныштыҡ?

– Ҙ ниндәй тартынҡы?

– Бөгөн дәрестә тырышып эшләнеләр ... .

– Балалар, ошоноң менән дәрес тамам,бөтәгеҙгә лә рәхмәт.