Cабак такырыбы: Кәсіби соз

Мектеп: №17 орта мектеп Мұғалімнің есімі: Қатысқандар саны:  Қатыспағандар саны: Көнерген сөздер туралы түсінік беру. Оқушыларға шығармаларда кездесетін көнерген  сөздер туралы мағлұмат беру. Сабақ тақырыбы:Кәсіби сөздер  Күні: Сынып:6 Сабақ  негізделетін оқу  мақсаты  (мақсаттары) Сабақ  мақсаттары Барлық оқушылар:   Көнерген сөздерді жаттығуда орындай біледі Оқушылардың басым бөлігі:  Көнерген сөздер түрлері, архайзм мен тарихи сөздері ажыратады Жетістік  критерийлері Тілдік мақсат Кейбір оқушылар:  Шығармаларда кездесетін көнерген сөздерді тез таба алады 1. Көнерген сөз туралы тапсырма орындау 2. Көнерген сөздердің маңызын түсіндіре алады 3. Тапысрма орындау барысында архайзм және тарихи сөздерді топтастырып, қолдана  алады Оқушылар: ...(істей) алады.Көнерген сөздер ережесін айту.   Көнерген сөздердің казір қолдану және қолданбау себептерін айта алады. Негізгі сөздер мен тіркестер:  Көнерген сөз,архайзм,тарихи сөздер Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер: архайзм Талқылауға арналған тармақтар: 1. Тарихи тұлғалар 2. Көнерген сөздер 3. Ел басқаруға қатысты сөздер 4. Қару жараққа қатысты сөздер Сіз неліктен ... екенін айта аласыз ба? Кеңес дәуірінде қолданған сөздерді архайзм дейге бола ма? Жазылым бойынша ұсыныстар: Көнерген мата атауларының атаулары; Салт дәстүрге байланысты көнерген сөздер Қайталау Алдыңғы  тақырып Жоспар       1. Тарихи тұлғалар                       2. Көнерген сөздер Жоспарланған  уақыт Басталуы  3 мин Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарпланған жаттығулармен қатар, ескертпелерді жазыңыз) Ұйымдастыру. Сәлемдесу, сыныпты түгендеу. Топқа бөлу  Топтық ереже құру. Ресурстар Стикер Презентация  №1 Ортасы Үй тапсырмасын «Кубизм» әдісі бойынша оқушыларға берілетін  тапсырмалар  1. Термин сөздерге мысалдар айту 2. Диалект сөздер туралы кім не біледі 3. Неологизм сөздер болса, соған тиістіні сыныпта көрсетіңдер 4. Кәсіпке қатысты сөздерді еске алайық Ортасы 7 мин ОүБ бойынша «Серпілген сауал» тәсілін қолданып, Бекарыс,  Жансаяның жауабы туралы сен не ойлайсың?”  “Камшат, Әуестің жауабын барынша кеңейту үшін қалай жауап беруге  болады?”  “Мөлдір, қалай қорытындылауға болады?” «Сіз анық түсінетініңізді көрсеткеніңіз өте жақсы» деп бағалаймын. Кубик  Презента ция  №2 Білу.Кейбір қолданыстан шығып қалған заттардың атауы көнерген сөздер деп  аталады.  Қызығушылықтарын   ояту. тақырыпқа байланысты сұрақтар интербелсенді тақтада жазылады?   «Кім   жылдам»   әдісі   арқылы   жаңа 1. найза,жебе,   сауыт,   адырна,   қылыш,   қалқан   сөздері   қайда қолданады? 2 мин 2. Желек,тілмаш, тәржіма сөздерін қалай түсіндірер едіңдер? 3. Хан, уәзір, сұлтан,старшын,болыс сөздері неге қатысты? 3 мин 3. Сабаққа   кіріспес   бұрын   оқушылармен   бірге   сабаққа   айқын мақсат қоямын.  1. Сөздердің көнеру  себебі қандай? 2.   Қоғамдағы   сөздердің   қолданыстан   шығып   қалуын   немен байланыстырасыңдар?  Синоним сөздердің мәні неде?  Оқушылар   жауабына  ОүБ­дан  Бас   бармақ  қолданамын Түсіну.  Деректі   фильм   көрсету.   Деректі   фильм   не   туралы   болды? Оқушылар өз ойларын білдіреді. ОүБ­дан «Құрастыр және жауап бер» тәсілі арқылы өз ойларын жинақтауға 30 секунд беремін.  1. Деректі фильм не туралы болды? 2. Қай кезеңді сипаттайды? 3. Халықтың   әлеуметтік   жағдайының   төмендеуі   неге   байланысты екенін   анықтаңыз.   сұрақтарына   жауап   алып  ОүБ   дан  өздерін қолайлы сезінуі үшін «смайликтер» арқылы бағалаймын Тақырыпқа шолу Ой қозғау Балалар, төмендегі сөздердің ерекшелігі неде? Ел билеуге қатысты ­­­­­­­­­­­ Салт­дәстүрге қатысты Старшын ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ Бесік құда Атшабар ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ Ұрын бару Би ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ Қынаменде Болыс ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ Тоқымқағар 4 мин 10 мин тәсілін Презента ция  №3  Презента ция  №4 2. Жаңа сабақты түсіндіру Не үшін тілімізде кейбір сөздер қолданыстан шығып қалады? Қоғам дамуына орай қолданылған дәуірі өтіп кетіп, тарихи  өзгерістерге сай немесе тұрмыс ­ тіршіліктің, әдет ­ ғұрыптың  өзгеруіне орай тіліміздегі қолданыстан шыққан сөздер көнерген  сөздер деп аталады. Көнерген сөздер мағынасына қарай тарихи сөздер, архаизмдер  болып бөлінеді. Тарихи сөздер – қолданылған дәуірі өтіп, ескі заманның өзімен  бірге көнерген тарихи атаулар. Мысалы: 1. Ел басқаруға байланысты атаулар: хан, патша, уәзір, би, аға  сұлтан, болыс, т. б. 2. Қару ­ жараққа қатысты сөздер: садақ, жебе, сауыт, айбалта,  Интернет  желісі Интер белсенді  тақта Презента ция  №5 6 мин найза, адырна, т. б. 3. Кеңес дәуірі тұсында қолданылған әкімшілік сөздер: қызыл  отау, қызыл әскер, отарба, т. б. Архаизмдер – халықтың тұрмыс­тіршілігіне, салт­сана, әдет­ ғұрпына қарай әр дәуірде өзгеріп, басқа сөздермен ауысып  отырған немесе ескіріп кеткен сөздер. 1. Мата атаулары: торқа, биқасап, дүрия, патсайы, т. б. 2. Әдет ­ ғұрып атаулары: сауын айту, ұрын бару, бесік құда,  барымта, т. б. 3. Үй тұрмысы, киім ­ кешек, ыдыс ­ аяқ атаулары: лашық, жаппа, шидем, күпі, сәукеле, саптыаяқ, кебеже, т. б. Кейбір сөздердің қайтадан жаңаратын кезі де болады. Мысалы: 1. Кеңес дәуірі кезінде қолданудан шығып қалған сөздер: имам,  мешіт, ораза, айт, пітір, құран. 2. Бұрынғы жыл атаулары: барыс, жылқы, қоян, ұлу, т. б. 3. Ай атаулары: наурыз, сәуір, маусым, қыркүйек, т. б. Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғаннан бері сөздеріміз  қайтадан жаңғырып, қолданыла бастады. 3. Жаңа сабақты меңгерту. Деңгейлік тапсырмалар: Берілген мақалдардағы көнерген  сөздерді тауып, мақалды толықтыр. 1. Асабасы жоқ асқа жарымас. 2. Қараша үйден ханша шығар. 3.  Шықсаң ұзақ сапарға, арымас ат – отарба. 4. Ер азамат белгісі –  түзде мырза, үйде құл. 5. Ынтымақ – оқ өтпес сауыт, татулық –  тамаша сауық. 6. Бақа ­ көлінде патша, балық – суында патша,  жігіт – елінде патша. Оқулықпен жұмыс Қолдану. Кітаппен жұмыс 4­тапсырма.Берілген сөздерді топтастыру Патсайы,асадал,   әскер,сауыт,айбалта,ханзада,адырна,би,торсық,найза, бару,саптыаяқ,жаушы,старшын,батырақ,қалқан,сүңгі,шәйі Тарихи сөздер 1.ел басқаруға байланысты атаулар: 2.қару­жараққа қатысты атаулар: 3.кеңес дәуіріндегі сөздер: Архайзмдер 1.мата атаулары: 2.әдет­ғұрып атаулары 3. тұрмыстық зат атаулары: айту,түмен,жебе,болыс,кебеже,қызыл дүрия,ұрын     сауын 5 мин ОүБ­дан   «Түзетулер»  тәсілін   қолданамын.  Мұғалім   бағаламастан бұрын,   оқушылардың   өз   жұмыстарын   түзеткендеріне   дәлел   келтіруді талап   ете   отырып,   түсініктеме   беру   арқылы   жауапты   қайта тұжырымдауға және бағалауға назар аударыңыз (бұған уақыт бөлемін). «Қателердің жанына жақсы жауап жазыпсыңыз, тамаша» деймін.  Талдау. 5­тапсырма Сөз жұмбақты шешу. Жинақтау. Венн диаграммасы Презента ция  №6 А3 форматты  қағаз, маркер Презента ция  №7 Презента ция  №8 тарихи сөздер айырма шылығ ы архайзмдер Аяқталуы 5 мин «үздік жауап» тәсілін қолданамын. Мұндай түсіндіру кезінде оқушы  табыс критерийлеріне, деңгей, мақсаттарына және т.б. сілтеме жасай  алады. Оқушы жауабын жұлдызша арқылы бағалаймын. .  Үй тапсырмасы:  Тақырып бойынша баяндама дайындау Бағалау.  «Прогресс білдіру» тәсілі Бағалаудағы ілгерілеуді білдіру үшін, сол арқылы олардың не істеп  жатқандарына мән берудің тәсілін табыңыз.  ­ Бүгінгі сабақта неге қол жеткіздік? ­Тарихи сөз бен архайзм айырмашылықтары бар ма? Өз пікірлеріңізді   дәлелдеңіз. ­ өз жазбаларыңызды пайдаланыңыз; ­ Оқушылар оларға қол жеткізгендігін атап  көрсете отырып, алдыңғы мақсаттарға сілтеме жасаймын; Оқушының алға ілгерілеуін ескеріп, жиынтық баға ретінде қоямын.  «Прогресс»  белгісі  жазылған  рефлексивті  қағаз Қосымша ақпарат:  Саралау – Сіз  қосымша көмек  көрсетуді қалай  жоспарлайсыз? Сіз  қабілеті жоғары  оқушыларға  тапсырманы  күрделендіруді  қалай  жоспарлайсыз?  Бағалау – Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай  жоспарлайсыз?  ОүБ құралдарын қолдану арқылы бағалаймын.  Оқушыларға бағыт­бағдар беремін.Сабақты түсіну  үшін деректі фильм көресетіп, пікірін  сұраймын.Дарынды оқушыларды анықтауға  салыстыру, ретімен орналастыру, сөйлемнің  жалғасын табу тапсырмаларын орындатамын Пәнаралық байланыс. География Қауіпсіздік және еңбекті қорғау  ережелері АКТ­мен байланыс  Құндылықтардағы байланыс   Сабақ мақсаттары түсінікті болды. Оқушылар мен таңдаған әдістермен тақырыпты жақсы  меңгерді. Тапсырманы талқылап, оқиғаның барысын құрастыра білді. Сыныпта оқушылар  бір­біріне қолдау көрсетіп, белсенді қатысып, қызығушылықтарын білдірді. Рефлексия Сабақ/оқу  мақсаттары шынайы ма? Бүгін оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал  қандай болды? Мен жоспарлаған  саралау жолдары  тиімді болды ма? Қорытынды бағамдау Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1: Мен жоспарлаған әдістер тиімді болды.  Сабақ оқуға және балаға  бағытталды. Оқушылар  кезекті тапсырманы орындауға дайын болды. Оқушы өз ойын жеткізіп, дәлелдуді үйренді.  Сондықтан мен берілген уақыт ішінде үлгердім. Оқу үшін бағалаудың түрлерін қолдану  сабаққа ынталандыруға көмектесті. 2: Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алады (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1: 2: Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге  көмектесетін не білдім?