План урока по родному литературе"Хьуьнхахь 1а"

Нохчийн литература

Тема: « Хьуьнхахь 1а» Хь. Хасаев. (Аг1о  85-87)

1алашо: Хь. Хасаевн «Хьуьнхахь  1а»  ц1е йолу дийцар довзийтар , нийса  а , кхеташ а , шера а дийцаран тексташ еша 1амор. Ойлаяр , къамел дар кхиор.

Билгалбаьхна  кхиамаш: берашна  1емар ду хезаш а , меллаша а дийцаран тексташ еша. Берашна 1емар ду  чулацамах  кхета. Берашна  хуур ду хьехархочун  хаттаршна жоьпаш дала, чулацамах лаьцна шайн хаттрш х1итто. Берашна   хуур ду  1ьнан 1аламан тидам бан.

Урок д1аяхьар.

1 . Ц1ера болх  таллар.

-Х1ун еллера  шуна  ц1ахь 1амо?( Стихо творени «Лайн чимаш» дагахь 1амо)

-Хьан  йуьйцур яра  стихотворении схьа.

2. 1алашо йовзийтар.

-Муьлха  дийцар  ду вайна тахана  1амо билгалдаьккхина ? («Хьуьнхахь 1а»)

-Мила ву цуьнан автор? (Хь. Хасаев)

-Х1ун болх д1ахьур бу  аша   и дийцар дика 1амийта?

-Вайна тахана девзар ду Хь. Хасаевн «Хьуьнхахь  1а»  ц1е йолу  стихотворении. Шуна 1емар ду нийса , шера а , кхеташ а  дийцаран тексташ еша. Хаттарша  жоьпаш дала  а , шайн хаттарш х1итто а  1емар ду шуна.

3. Керла тема хьехар.

а) Хьехархочо  д1адоьшу Хь. Хасаевн «Хьуьнхахь 1а»  ц1е йолу  стихотворении.

аь) Чулацамах къамел дар.

-Шеран  муьлха зама  ю дийцар т1ехь  ялийнарг? (1а)

-1аьнан  муьлха  билгалонаш ялийна  дийцар т1ехь? (Арахь шийла ю , ло  ду диллинаЮ хьуьнхахь олхазар дац хезаш,  пхьагал к1айн ю)

-Мила ву  дийцаран турпалхо? Хьена ц1арах дуьйцуш ду  дийцар ? (Автор ша  ву дуьйцуш)

-И стенга ваханера ? (Хьуьхах)

-Кхин мила  вара цуьнца? (Бека)

-Муха дара хьуьнхахь? (Хьуьнхахь тийна ду , татанаш дац. Олхазарш цхьадерш бовхачу махка д1адахана ,  важа дерш  гуш дац)

-Х1ун деш 1ара  х1ара шиъ? (Чай молуш 1ара)

-Х1ун  сурт  гиира  цу шина? (Едда йог1ура пхьагал. Иза  кхера а  елла  Бекина  т1е йог1аелла  лаьттара. Бека  цунна  т1евог1авелла)

-Х1ун дира Бекас? (Шок туьйхира , пхьагал д1аедира)

-Х1ун  дагадеара  шина  накъостана? (Пхьагал кхечу  экхано  эккхийна  хилар)

-Стено эккхийна хилла  иза? (Цхьогало)

-Муьлха  олхазарш далийна  дийцар юкъа? (Хенак1ур, ц1ийзарг, текха хьоза)

-Стенга левчкъина хуьлу  1ай сагалматаш?

-Муха лела веза хуьн чохь? (Меллаша)

-Х1унда? (Хьуьнан  бахархой ца къахко)

4. Сада1аран миноташ.

                                                 Эх1, ма хаза бу-кха из а!

Муттанах и ма бу буьзна.

Куьг ахь кховдош лаккха,

1аж цу т1ера баккха.

Мохо генаш лестадо,

Соьга 1аж  ца баккхало.

Кхоссалуш, куьг кховдор ду,

Сихха 1аж схьабоккхур бу!

Эх1 Ма 1аж бу-кха из а!

Муттанах и ма бу буьзна.

(Бераша байташ т!ехь дуьйцург до.)

6. Керла тема кхин д1а а хьехар.

а)Бераша  массара  цхьана  меллашачу озаца массара  цхьана  д1адйоьшу  Хь Хасаевн  «Хьуьнхахь 1а » ц1е йолу дийцар.

аь)Бераша  массара  цхьана  ч1огачу  озаца массара  цхьана  д1ад оьшу  Хь Хасаевн  «Хьуьнхахь 1а » ц1е йолу  дийцар

б) Бераша хаттарш х1иттадо чулацамах лаьцна.

-Х1ун ду шуна  дийцарехь  тамашийна , ца кхеташ хисинарг? Стенах  лаьцна  хаа лаьа  шуна?

Билгалонна  хаттарш

Сагалматаш  стенга йоьлху  1ай?

Муьлха  олхазарш  дуьсу  1а доккхуш?

Муьлханиг ду текха-хьоза?

6.Рефлекси.

-Муьлха кхиамаш кхочушбан ницъ кхечи шун? Х1ун диси шун дан ницкъ  ца кхаьчна ? Х1ун бахьна ду  ш Х1н дина аша  билгалдаьккхина доцуш?уна и кхиам  кхочуш ца хилар.

7. Жам1 дар.

-Муьлха  произведени и евзира шуна?

-Мила ву цуьнан  автор?

-Стенах лаьцна ю  иза?

8.  Ц1ахь бан болх балар.

Шера  д1адеша Хь. Хасаевн «Хьуьнхахь 1а»  ц1е йолу  дийцар.