Разработка урока "Багьавутдин Астемиров "Арслан, бёрю ва тюлкю" (6 клас къумукътил)

6 класда къумукъ адабиятдан ачыкъ дарсны разработкасы Онгаргъан ва юрютген Тавекелова У.А. Дарсны темасы:  Багьавутдин Астемиров «Арслан, бёрю ва тюлкю»  Дарсны муратлары:  а) яшланы «Арслан,бёрю  ва тюлкю» деген емакъ булан таныш этмек,   ёмакъны аслу маънасын ачмакъ;  б) охувчуланы авуз ва языв тилин артдырмакъ, чебер охувгъа къастын  гючлендирмек, охувчуланы оьзбашына герекли маълуматланы тапмагъа  уьйретмек, салынгъан суаллагъа жавап айтып уьйретмек, охугъан ёмакъгъа багьа берип  уьйретмек;  в) табиатгъа, жанлагъа бакъгъан сюювюн артдырмакъ. Къоллангъан алатлар: сёзлюк.шаирни сураты,ёмакъгъа гёре суратлар. Дарсны барышы.   1.Дарсгъа гиришив. Саламлашыв. ( Слайдда пазлны жыйма тарыкъ) - Биз гьали жыйгъан пазлдан нени билдик? ( бугюнгю бизин дарсыбыз ёмакъны гьакъында болажакъ) 2.Гечилген материалны такрарлав. (Сорав-жавап къайдада) А)­  Б.Астемировну яшаву гьакъда ким айтар ?  ­ Ону яратывчулугъуна кимни таъсири болгъан?  ­ Не йимик къыйынлыкълагъа тарыгъан?   Не йимик асарлар язгъан, нени гьакъында яза болгъан? Б)Ёмакъны да охуп гелме тарыкъ эди сизге уьйде ва адабият тептерлеге  тюзлюкню, яхшылыкъны гьакъында айтывлар ва аталар сёзлери язып гелме  тарыкъ эдигиз.  ­ Ёмакъны не йимик башгъалыгъын эс тдигиз ? (шиъру къайдада язылгъан) 3.Янгы теманы уьйренив.       ­ Гьали, яшлар, арсланны, бёрюню, тюлкюню суратлайыкъ. Арслан Бёрю Тюлкю 4Теманы уьстюнде ишлев.   Муаллим ёмакъны бир дагъы керен охуй. ­Ёлукъгъан къыйын сезлени  сёзлюклеге язайыкъ ва язылышына да тергев  берейик. Гьав-охота Дурус-правильно Сокъмакъ –тропа.          1.Ёмакъны   аслу маънасын ачагъан сатырланы табыгъыз.       2.  Тюлкю пайлагъан кюйню нечик гёресиз?       3. Яшавда шолай тюзсюзлюклер ёлугъамы?       4. Биз нечик болма герекбиз?       5. Тюлкю йимик гьиллачы болма герекми?       6 Негер уьйрете бизин ёмакъ?   5.Чебер аламатларын табыв . -Баш игитлени суратлавда шаир къайсы къурраланы къоллагъан? (танглешдиривмю яда къопдурувму). - Суратгъа гёре лакъырлашыв. 6.Физкультминутка. Аякъ къагъып,къол силлеп, къолларыбызны тюзлеп къанат къакъып учайыкъ астаракъ олтурайыкъ, муаллимге тынглайыкъ. 7.Янгы теманы беклешдирив. Ёмакъны бир бёлюгю бетлеге гёре охула. Гьар охувчу оьзю бетге охугъан жанны суратлай. Арсланны келпети ёмакъда нечик суратлангъан? Бёрюню обурлугъу неден билине? Тюлкюню гьилласы неден билине?           ОЮН «Полиглот» (Ингилис тилге таржума этизиз)   1гюп – Арслан,  къоян, эртенги аш, гиччи .   2гюп ­  Тюлкю, баран, тюш аш, орта бойлу(средний)   3гюп ­ Бёрю, эчки, ахшамгъы аш,   уллу. Кроссворд «Ёмакъ»  слайдда. 1. Бары да жанланы пачасы. (арслан).  2. Лап гьиллачы жан.(тюлкю).  3.  Гьар заман ачындан оьле турагъан, къайратлы жан.(бёрю)    4.   Жанланы лап да кюкайы.( къоян)  5. Тон да, бёрк де, къолгъап да, юрюп тура авлакъда.(къой)   6. Бугюн биз гечген ёмакъны фамилиясы.( Астемиров)  7. Ону тувгъан юрту.(Яхсай).   7.Дарсны жамын чыгъары ва рефлексия. Шаирни яратывчулугъундан сизге шаирни къайсы асары къужурлу тийди?. Бу ёмакъ,адабиятда нечик ёмакъ деп айтыла? Ёмакъда къайсы хасиятлар сёгюле? Бугюнгю дарсдан сиз оьзюгюзге не пайда алдыгъыз?   8.Уьйге иш.1)Ёмакъны хабарын айтма. 2)Ушатгъан мюгьлетигизни суратын этигиз. 9.Къыйматлар.