Шөже мен Орынбайдың айтысы

Сабақ: Шөже мен Орынбайдың айтысы Бекітілді: Күні:. 19 . 09 Мұғалім: Сынып: 4 Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны: Сабақ негізделген оқу мақсаты Мәтінді эстетикалық-сезімдік тұрғыда қабылдауға, шығарма кейіпкерлерінің іс-әрекетіне баға беруге (сөйлеген сөздеріне, іс-әрекетіне, автордың көз-қарасына сүйеніп және бүгінгі күн талабына сай өз көзқарасын білдіруге) үйрету. Сабақ мақсаттары: Барлық оқушылар: Оқушыларға шешендік өнер туралы мағлұматтарын тереңдетіп, оның жан – жақты тарихи екенін таныту. дағдылары дамиды Оқушылардың басым бөлігі: туған елін, жерін қадірлеуге, отан сүйгіштікке тәрбиеленеді Кейбір оқушылар: Өз ойларын, білген естігендерін және жатқа білетін өлеңдерін ортаға салады. Бағалау критерийлері Үй жұмысында белсенділік танытады .Семантикалық картамен ж/ж Қосымша материалдарымен бөліседі. Айтысты мәнерлеп оқиды Тақырып бойынша мазмұнына талдау жасау: Өлеңдегі ұйқас түрлерін анықтайды. «Венн диаграммасы» Шөже Ортақ қасиет Орынбай Топтық жұмыста тапсырманы дұрыс орындайды, белсенді. Бағалау 8-6 балл -5; 5,4 балл – 4; 3 балл, одан төмен – 3: Ешбіреуіне қатыспағаны - 2 Пәнаралық байланыс. Денсаулық, Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері. Құндылықтардағы байланыс АКТ – мен байланыс . Музыка, өзін-өзі тану. *Әдебиеттік оқу электрондық оқулық / интернет. * «Шаттық шеңбері» * Сергіту сәті Адамдар арасындағы қарым - қатынас мәдениеттілігі мен этикалық нормаларды сақтауға тәрбиелеу. ОҮБ және ОБ Алдыңғы меңгерілген білім Шешендік сөздер. Төлебидің төрелігі. Қазыбек бидің шешендігі Жоспар: Жоспарлан ған кезеңдері Сабақта жоспарланған іс - әрекет Басталуы Білу түсіну Үй жұмысын пысықтау «Сөзімді саған бердім» стр Қосымша №1.Семантикалық карта 1. Сәйкестендір: Ұлы жүз Қазбек би Орта жүз Әйтеке би Кіші жүз Төле би 2. Сәйкестендір: «Тәттім сиреп барады» Балаларының жақсы күтіп қарауы «Алысым жақын» Ұйқысының қашқаны «Несием өніп жатыр» Жанарының тая бастағаны 3. Сәйкестендір: Кемеңгер кісі Дана, данышпан адам Несие Көзі нашар көру Жанары таю Берген тәрбиенің жемісі Оқушылар жұппен бір-бірін жауап парағы арқылы тексеріп, бағалайды. Критерийлер: «5»- 0 қате «4» - 1 қате «3»- 2-3 қате Ортасы Қолдану Талдау жинақтау «Ой шақыру» - Ақындар айтысы туралы не білеміз? Кім деген ақындарды білеміз? Шөже Қаржаубайұлы мен Орынбай Бертағыұлы туралы мағлұмат беріледі. Мақсаты: Оқушылардың өз бетімен жұмыс істеуін қадағалау. А/ Сабаққа қатысты материалдармен жұмыс жүргізеді 1.Оқулықпен жұмыс Мұғалім мәнерлеп оқиды. «Аялдамамен оқу» стратегиясы бойынша өлеңді талдау. Идеясын, мазмұнын оқушылармен пікірлесе отырып талдау жүргізіледі. Тақырыбы: Ақындар айтысы. Шөже мен Орынбай Идеясы: Ақындар айтысы туралы және Шөже мен Орынбай ақындардың сөз ұтқырлықтары мен тапқырлықтары. 1. Оқушылар сұраққа жауап береді. 2.Оқулықпен жұмыс, Оқушылар дәптерлеріне тақырыпты, ақындардың аты – жөндерін жазып алады. 2. Оқушылар топ болып тапсырманы орындайды, ойын еркін жеткізеді, тақырыпты түсінеді. Топтағы бір оқушы өз тобына өлеңнің мазмұнын түсіндіреді. 5 мин Мақсаты: Алған теориялық білімді практикада қолдана білу. 1.Өлеңдегі ұйқас түрлерін анықтайды. 1- топ: 1-шумақ 2- топ: 2-шумақ 3- топ: 3-шумақ 4- топ: 4-шумақ 2.Өлеңнен бейнелі сөздерді теріп жазады. Оқушылар жауап кілті арқылы топтағы көршілестерін тексеріп, критерийлер арқылы бағалайды. Егер қатесіз болса, «5»; 1 қате – «4» 2 -3 қате «3» қойылады. Сергіту сәті 2 мин Бейнежазба бойынша Оқушылар орнындарынан тұрып, бейнежазбаға қосылып жасайды. Талдау 3 мин Мақсаты: Жаңа тақырыпты игеру деңгейлерін байқау. Тақырып бойынша мазмұнына талдау жасау: 1. Шөже мен Орынбайдың арасындағы айтыс айтыстың қай түріне жатады? Бұл айтыста кім жеңді деп ойлайсың? Шөже Орынбайдан бір көзіңді бер деп неліктен сұрады? Шөже қандай мақал айтты? Мәтіндегі мақалдың мән – мағынасын ашу; Оқушылар өлеңнен өздеріне қатысты жолдарды тауып, талдайды. Жинақтау 3 мин Мақсаты: Оқушылардың салыстыру және ажырата алуын қадағалау «Венн диаграммасы» Шөже Ортақ қасиет Орынбай Сезімтал Тапқыр Ұнамды Ақын, шешен Көреген Ұнамсыз Оқушылар екі ақынды салыстырып, мінездеме береді Қорытын-ды Аяқталуы Ойларын тыңдау, сөйлету. Ой қорыту Рефлек ция * -Біз бүгінгі сабақтан не үйрендік? Рефлексия 4 мин - Бүгін қандай тақырып өттік? Айтыста сөзден ұстап, тапқырлық танытқан кім? (Шөже). - Бұл адамдарды кімдер деп айтуға болады? (шешендер). – Бұл айтыста кім жеңеді деп ойлайсыңдар? - Саған бұл айтыс ұнады ма? Үйге тапсырма 1мин Мәнерлеп, рөлге бөліп оқу «Ақындар айтысы» бойынша өз ойларын мазмұндап жазу. Бағалау 1 мин * - екі жұлдыз, бір тілек. А,В/ Жұмбақ айтыс. Сапарғали мен Нұржанның жұмбақ айтысы. /қалауымен/ Тест, Сұрақ – жауап, Қосымша материалдармен жұмыс, «Топтастыру», «Венн» диагр ұсынылады Қосымша ақпарат Мұхтар Әуезов: «Барлық қазақ әдебиетінің өзі білетін естелігінен Абай жалғыз ғана Маралбай мен Шөжені ғана нағыз –ақын» депті. Абайдың Шөжеге деген ықыласын білген жазушы М. Әуезов Шөжеге «Абай жолы» романының үшінші тарауын арнап оның ақындық тұлғасын ашып берген. Шөже қазақ даласының көп жерін аралаған, екі көзі соқыр болса да айтысқа аса жүйрік шешен, үлкен жиындарда Шөже бірден ондаған ақын мен айтысып, түгел жеңіп кетіп отырған. Шөже ру айтысының ақыны, айтыс үстінде бірде ру басы феодалды өлтіре сынаса, бірде ру басы феодалды мақтайды. Бірақ Шөже де сыншылдық мотиві басым. Қарсы ақындар оның көзінің соқырлығын айтып кеміте тиіссе де, сынға ұшыраған ірі феодал байлар күш көрсетіп сабаса да, Шөже абыржуды білмеген, өткір, улы, ащы тілімен қарсы ақынға да, жұдырығын жұмсаған байларға да сөзден есесін жібермеген. Шөже дуанбасы, әрі Орта жүзге белгілі феодалдар Алшымбай, Құнанбайды парақор, ұры деп жебіріне жетіп сықақтаған уақытта Шөженің сөзіне ыза болған Алшымбай тұра сала ақынға қамшы жұмсаған. Сонда да Шөже тайсалмастан таяқты жеп жатып: Япырай, бұл немене тарсылдаған, Қаншық емес, төбет қой арсылдаған. Тепкілей бер, сабай бер өлтірмессің, Ашуыңды бас бірақ, қалшылдаған… Ақ серкесі Бошанның Алшымбай таз, Жаз шілдеде ұшады ит ала қаз. Екі сөздің бірінде соқыр дейсің Қасиетің бар болса басымды жаз деп онан сайын Алшымбайды сөзбен буып қылқындыра түседі. Қорытынды бағамдау: ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Сабақ: Шөже мен Орынбайдың айтысы Бекітілді: Күні:. 19 . 09 Мұғалім: Сынып: 4 Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны: Сабақ негізделген оқу мақсаты Мәтінді эстетикалық-сезімдік тұрғыда қабылдауға, шығарма кейіпкерлерінің іс-әрекетіне баға беруге (сөйлеген сөздеріне, іс-әрекетіне, автордың көз-қарасына сүйеніп және бүгінгі күн талабына сай өз көзқарасын білдіруге) үйрету. Сабақ мақсаттары: Барлық оқушылар: Оқушыларға шешендік өнер туралы мағлұматтарын тереңдетіп, оның жан – жақты тарихи екенін таныту. дағдылары дамиды Оқушылардың басым бөлігі: туған елін, жерін қадірлеуге, отан сүйгіштікке тәрбиеленеді Кейбір оқушылар: Өз ойларын, білген естігендерін және жатқа білетін өлеңдерін ортаға салады. Бағалау критерийлері Үй жұмысында белсенділік танытады .Семантикалық картамен ж/ж Қосымша материалдарымен бөліседі. Айтысты мәнерлеп оқиды Тақырып бойынша мазмұнына талдау жасау: Өлеңдегі ұйқас түрлерін анықтайды. «Венн диаграммасы» Шөже Ортақ қасиет Орынбай Топтық жұмыста тапсырманы дұрыс орындайды, белсенді. Бағалау 8-6 балл -5; 5,4 балл – 4; 3 балл, одан төмен – 3: Ешбіреуіне қатыспағаны - 2 Пәнаралық байланыс. Денсаулық, Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері. Құндылықтардағы байланыс АКТ – мен байланыс . Музыка, өзін-өзі тану. *Әдебиеттік оқу электрондық оқулық / интернет. * «Шаттық шеңбері» * Сергіту сәті Адамдар арасындағы қарым - қатынас мәдениеттілігі мен этикалық нормаларды сақтауға тәрбиелеу. ОҮБ және ОБ Алдыңғы меңгерілген білім Шешендік сөздер. Төлебидің төрелігі. Қазыбек бидің шешендігі Жоспар: Жоспарлан ған кезеңдері Сабақта жоспарланған іс - әрекет Басталуы Білу түсіну Үй жұмысын пысықтау «Сөзімді саған бердім» стр Қосымша №1.Семантикалық карта 1. Сәйкестендір: Ұлы жүз Қазбек би Орта жүз Әйтеке би Кіші жүз Төле би 2. Сәйкестендір: «Тәттім сиреп барады» Балаларының жақсы күтіп қарауы «Алысым жақын» Ұйқысының қашқаны «Несием өніп жатыр» Жанарының тая бастағаны 3. Сәйкестендір: Кемеңгер кісі Дана, данышпан адам Несие Көзі нашар көру Жанары таю Берген тәрбиенің жемісі Оқушылар жұппен бір-бірін жауап парағы арқылы тексеріп, бағалайды. Критерийлер: «5»- 0 қате «4» - 1 қате «3»- 2-3 қате Ортасы Қолдану Талдау жинақтау «Ой шақыру» - Ақындар айтысы туралы не білеміз? Кім деген ақындарды білеміз? Шөже Қаржаубайұлы мен Орынбай Бертағыұлы туралы мағлұмат беріледі. Мақсаты: Оқушылардың өз бетімен жұмыс істеуін қадағалау. А/ Сабаққа қатысты материалдармен жұмыс жүргізеді 1.Оқулықпен жұмыс Мұғалім мәнерлеп оқиды. «Аялдамамен оқу» стратегиясы бойынша өлеңді талдау. Идеясын, мазмұнын оқушылармен пікірлесе отырып талдау жүргізіледі. Тақырыбы: Ақындар айтысы. Шөже мен Орынбай Идеясы: Ақындар айтысы туралы және Шөже мен Орынбай ақындардың сөз ұтқырлықтары мен тапқырлықтары. 1. Оқушылар сұраққа жауап береді. 2.Оқулықпен жұмыс, Оқушылар дәптерлеріне тақырыпты, ақындардың аты – жөндерін жазып алады. 2. Оқушылар топ болып тапсырманы орындайды, ойын еркін жеткізеді, тақырыпты түсінеді. Топтағы бір оқушы өз тобына өлеңнің мазмұнын түсіндіреді. 5 мин Мақсаты: Алған теориялық білімді практикада қолдана білу. 1.Өлеңдегі ұйқас түрлерін анықтайды. 1- топ: 1-шумақ 2- топ: 2-шумақ 3- топ: 3-шумақ 4- топ: 4-шумақ 2.Өлеңнен бейнелі сөздерді теріп жазады. Оқушылар жауап кілті арқылы топтағы көршілестерін тексеріп, критерийлер арқылы бағалайды. Егер қатесіз болса, «5»; 1 қате – «4» 2 -3 қате «3» қойылады. Сергіту сәті 2 мин Бейнежазба бойынша Оқушылар орнындарынан тұрып, бейнежазбаға қосылып жасайды. Талдау 3 мин Мақсаты: Жаңа тақырыпты игеру деңгейлерін байқау. Тақырып бойынша мазмұнына талдау жасау: 1. Шөже мен Орынбайдың арасындағы айтыс айтыстың қай түріне жатады? Бұл айтыста кім жеңді деп ойлайсың? Шөже Орынбайдан бір көзіңді бер деп неліктен сұрады? Шөже қандай мақал айтты? Мәтіндегі мақалдың мән – мағынасын ашу; Оқушылар өлеңнен өздеріне қатысты жолдарды тауып, талдайды. Жинақтау 3 мин Мақсаты: Оқушылардың салыстыру және ажырата алуын қадағалау «Венн диаграммасы» Шөже Ортақ қасиет Орынбай Сезімтал Тапқыр Ұнамды Ақын, шешен Көреген Ұнамсыз Оқушылар екі ақынды салыстырып, мінездеме береді Қорытын-ды Аяқталуы Ойларын тыңдау, сөйлету. Ой қорыту Рефлек ция * -Біз бүгінгі сабақтан не үйрендік? Рефлексия 4 мин - Бүгін қандай тақырып өттік? Айтыста сөзден ұстап, тапқырлық танытқан кім? (Шөже). - Бұл адамдарды кімдер деп айтуға болады? (шешендер). – Бұл айтыста кім жеңеді деп ойлайсыңдар? - Саған бұл айтыс ұнады ма? Үйге тапсырма 1мин Мәнерлеп, рөлге бөліп оқу «Ақындар айтысы» бойынша өз ойларын мазмұндап жазу. Бағалау 1 мин * - екі жұлдыз, бір тілек. А,В/ Жұмбақ айтыс. Сапарғали мен Нұржанның жұмбақ айтысы. /қалауымен/ Тест, Сұрақ – жауап, Қосымша материалдармен жұмыс, «Топтастыру», «Венн» диагр ұсынылады Қосымша ақпарат Мұхтар Әуезов: «Барлық қазақ әдебиетінің өзі білетін естелігінен Абай жалғыз ғана Маралбай мен Шөжені ғана нағыз –ақын» депті. Абайдың Шөжеге деген ықыласын білген жазушы М. Әуезов Шөжеге «Абай жолы» романының үшінші тарауын арнап оның ақындық тұлғасын ашып берген. Шөже қазақ даласының көп жерін аралаған, екі көзі соқыр болса да айтысқа аса жүйрік шешен, үлкен жиындарда Шөже бірден ондаған ақын мен айтысып, түгел жеңіп кетіп отырған. Шөже ру айтысының ақыны, айтыс үстінде бірде ру басы феодалды өлтіре сынаса, бірде ру басы феодалды мақтайды. Бірақ Шөже де сыншылдық мотиві басым. Қарсы ақындар оның көзінің соқырлығын айтып кеміте тиіссе де, сынға ұшыраған ірі феодал байлар күш көрсетіп сабаса да, Шөже абыржуды білмеген, өткір, улы, ащы тілімен қарсы ақынға да, жұдырығын жұмсаған байларға да сөзден есесін жібермеген. Шөже дуанбасы, әрі Орта жүзге белгілі феодалдар Алшымбай, Құнанбайды парақор, ұры деп жебіріне жетіп сықақтаған уақытта Шөженің сөзіне ыза болған Алшымбай тұра сала ақынға қамшы жұмсаған. Сонда да Шөже тайсалмастан таяқты жеп жатып: Япырай, бұл немене тарсылдаған, Қаншық емес, төбет қой арсылдаған. Тепкілей бер, сабай бер өлтірмессің, Ашуыңды бас бірақ, қалшылдаған… Ақ серкесі Бошанның Алшымбай таз, Жаз шілдеде ұшады ит ала қаз. Екі сөздің бірінде соқыр дейсің Қасиетің бар болса басымды жаз деп онан сайын Алшымбайды сөзбен буып қылқындыра түседі. Қорытынды бағамдау: ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------