Урок кумыкского языка с использованием ИКТ в 7 классе на тему " Числительное"

Урок родного языка.

Тема: Числительное

Провела учитель кумыкского  языка

Асевова Роза Ахмедпашаевна

Дарсны юрюшю.

1.     Къурулуш мугьлет.

Муаллим.

- Ана тилибиз бизин хазнабыз. Мен шу дарсны ана тилге багъышлангъан шиъру булан башлама сюемен.

Слайдда.

Ана тилим бай сезден

Охугъанлар таныжакъ

Билмейгенлер тартынмай

Уьйренербиз астаракъ.

2.     Сезлюк иш. «Артыкъ сез».

Яшгъылт, сари, узун, алты, дёгерек.

-Яшлар, къарайыкъ гьали экрангъа. Шунда сизге берилген сезлер бар. Шо сезлени арасында бириси артыкъ. Табыгъыз шо сезню.

-Къайсы сездюр?

-Неге артыкъдыр?

-Нени англата олар?

-Артыкъ сез нени англата?

-Къайсы тил гесим англата санавун?

          -Бу  тил гесимден къайры сиз къайсы дагъыда тил гесимлени билесиз?

-Бизин артыкъ сезюбюзге сорав салайыкъ.

- Нени англата нече? деген соравгъа жавап береген сезлер?

-Санавун англата буса, нече? деген соравгъа жавап бере буса къайсы тил гесимдир дагъы шу сез?

-Тюз айтасыз санавлукъ.

Слайд.

-Бугюн биз сизин булан санавлукъланы гьакъында дарс юрютежекбиз. Язайыкъ бугюнгю теманы.

3.   Физкультминутка

Арыдыкъ эретурдукъ,

Ари-бери бурулдукъ,

Артгъа, алгъа иелдик

Къолубуз белге салып

Эки якъгъа чюелдик

Сонг бир ерде атылдыкъ,

Чонкъайдыкъ,эретурдукъ,

Бир-эки харсда урдукъ.

Ял алгъаныкъ датаман

Аста булан олтурдукъ.

4.Айтывлар ва чечеген емакълар

- Яшлар, санавлукълар айтывларда ва чечеген ёмакъларда, шиъруларда да ёлугъа. Къарайыкъ гьали слайдгъа.

(слайда шулай чечеген ёмакълар бар)

·        Эмен тюгюл , эм тюгюл

Беш бутагъы тенг тюгюл

·        Бир терекде он эки бутакъ,

         Гьар бутакъда отуз алма.

         Алманы бир яны акъ,

Бир яны буса къара?

-Нечик санавлукълар къоллангъан?

-Сизин алдыгъыздагъы «Къарчыгъа» журналда нечик шиърулар, айтывлар яда чечеген ёмакълар тапгъансыз? Охуюкъ  гьали.

(Яшлар охуйлар шиъруланы яда чечеген ёмакъланы)

5. Слайддагъы шиъруну уьстюнде ишлев

-Гьали слайддагъы шиъруну охуп къарайыкъ.

(слайдда шулай шиъру бар)

Къаргъа йыгъылды Мурад,

Ону артындан Калимат,

Ону артындан Рагьимат,

Ону артындан Яраш да,

Ону артындан Къураш да,

Сыртындан тюшдю Атав

Чалхасындан Маматав,

Мамаш тюшдю тюбюне

Маматавну уьстюне

Барында гётере къар

Къарда яшлар нече бар?

-Айтыгъыз гьали къарда яшлар нече бар?

-Тюз айтасыз. Сиз санап да бажара экенсиз.

- Гьали мен сизин тергевлюгюгюзге къарама сюемен.

6.     Оюн  «ЭКИ БЁЛЮКГЕ БЁЛЮВ»

-Гьали къарагъыз  экрангъа. Сизге берилген сезлени эки белюкге белме герек.

 Етти, он беш, элли беш. отуз
-Гьали тептерлеге эки белюкге белюп языгъыз.

-Сиз оланы негер кюрчюленип тапкъырлагъа белгенсиз?

-Тергевлю къарагъыз гьали санавлукъгъа: не башгъалыгъы бар оланы?

(Доскагъа яшлар чыгъып, сезлени эки тапгъыргъа тизелер.

Гьар тапгъыргъа тергев бердиртемен.)

           -Нече сезден этилинген етти деген санавлукъ?

-Он беш нече сезден этилинген?

-Бир сезден этилген санавлукълагъа простой санавлукъ деп айтыла (уьстюне простой деп язаман). Эки яда бирден артыкъ сезлерден этилген санавлукълагъа къошма санавлукълар деп айтыла. (уьстюне къошма  деп язаман).

-Эки де белюкню узатайыкъ. (Яшланы бириси доскада узата, къалгъанлары тептерлеринде)

-Къарайыкъ нечик санавлукълар язылгъан доскада.

-Сиз къайсыларын язгъансыз, охуюкъ.

-Неге айтыла биринчи белюкдеги санавлукълагъа простой деп?

-Экинчи белюкдегилеге неге айтыла къошма деп?

6. Санавлукъну бёлюклери.

-Простой ва къошма санавлукълардан къайры санавлукълар дагъыда эки белюкге белюне. Эсибизге алайыкъ оланы.

(яшлар олны айталар, сонг слайддан тергеп къарайлар )

-Гьали буса биз санавлукъну белюклерини уьстюнде шулай ишлер этебиз.

Слайда шулай  иш язылгъан

·        Табыгъыз санав санавлукъну

1. Тогъуз манат

                 2. Ярым сагьат

                 3. Охума сюе

                 4. Уьч алма

·        Табыгъыз гезик санавлукъну

1.            Бешинчи класс

2.            Къар холла

3.            Онунчу парта

4.            Бийик тав

7. Карточкалар булан ишлев.

       Карточкаларда санав  ва гезик  санавлукълар язылгъан. Яшлар олагъа тийишли атлыкълар язалар. Сонг бирче авуздан тергейбиз.

Карточкаларда шулай текст бар:

      Беш

      Тогъузунчу

      Етти

      Алтынчы

8.     Примерлени уьстюнде ишлев.

-Сиз математиканы кеп сюесиздир. Карточкаларда берилген примерлени авуздан айтыгъыз.

Масала: 6-4=2 Алтыдан дёрт  тайса къала эки.