АКТЫЎНЫЯ ФОРМЫ НАВУЧАННЯ НА ЎРОКАХ БІЯЛОГІІ

АКТЫЎНЫЯ ФОРМЫ НАВУЧАННЯ НА ЎРОКАХ БІЯЛОГІІ

М. С. Созинова

Аг. Квасовка Гродненский район

Активное обучение-это постоянное взаимодействие между учителем и учеником в процессе обучения с использованием таких форм, обеспечивающих реализацию внутреннего механизма саморазвития ученика, тем самым, повышая качество учения и контроль самостоятельной работы учащихся.

Активное обучение, модели учебных занятий, активизации учебного процесса.

Страшная гэта небяспека - бяздзеянне за партай. Гэта разбэшчвае чалавека, маральна калечыць і ... нічога не можа пакрыць таго, што прапушчана ў самай галоўнай сферы, дзе чалавек павінен быць працаўніком, - у сферы думкі ... (В.А. Сухамлінскі)

Змена сацыяльна-эканамічнай фармацыі, страта каштоўнасных арыенціраў, прапаганда лёгкага ладу жыцця прывялі да таго, што сучаснае маладое пакаленне страціла сапраўдныя жыццёвыя арыенціры і гуманістычныя каштоўнасці, дзеці сталі безыніцыятыўныя. Ні для каго не сакрэт той факт, што сучасныя дзеці і падлеткі вельмі мала чытаюць, маюць нізкую пазнавальную цікавасць, у іх слабая матывацыя навучання.

Жадаючы змяніць сітуацыю, якая склалася, прыцягнуць дзяцей да самастойнага пошуку інфармацыі, да чытання, да творчага падыходу пры выкананні заданняў, трэба ўключаць у вучэбна-выхаваўчы працэс актыўныя і інтэрактыўныя метады навучання.

Актыўнае навучанне, якое ажыццяўляецца з дапамогай актыўных метадаў, спрыяе фармаванню пазнавальнай цікавасці да набыцця ведаў вучэбнай дзейнасці.

Выкарыстанне актыўнай і інтэрактыўнай дзейнасці - гэта элементы станоўчай матывацыі навучання, развіцця творчых здольнасцяў асобы. Акрамя таго інтэрактыўныя метады навучання з'яўляюцца часткай канцэпцыі сучаснага навучання. Прымяненне актыўных метадаў навучання і выхавання спрыяюць развіццю прыярытэтных каштоўнасцей, такіх як самастойнасць, крытычнасць мыслення, талерантнасць, станоўчая актыўная жыццёвая пазіцыя. Такія ўрокі стымулююць пазнавальную цікавасць, ўносяць разнастайнасць у вучэбна-выхаваўчы працэс, пашыраюць кругагляд, агульную культуру, дапамагаюць у развіцці творчых здольнасцяў вучняў, а таксама ствараюць спрыяльную псіхалагічную атмасферу, "сітуацыю поспеху", у якой дзеці гатовыя рэалізаваць свае здольнасці і магчымасці. Лічым, што ў сучасным свеце павінна быць запатрабавана актыўная пазнавальная дзейнасць навучэнцаў.

Правільны падыход да ўдасканалення метадаў і сродкаў навучання варта будаваць на навуковай аснове, разглядаючы навучанне як мэтанакіраваны арганізаваны працэс ўзаемадзеяння, супрацоўніцтва настаўніка і навучэнцаў; прызваны ўзброіць іх навуковым светапоглядам, ведамі, уменнямі. Педагагічнай псіхалогіяй выведзены асноўны закон засваення: ўспрыняць - асэнсаваць - запомніць - прымяніць - праверыць вынік. З гэтай формулы нічога нельга выключыць, немэтазгодна разрываць этап засваення ў часе, таму што яны ўзаемазвязаны: ўспрыманне суправаджаецца асэнсаваннем, асэнсаванне - запамінаннем, ўспрыманне, асэнсаванне і запамінанне пашыраюцца, паглыбляюцца і замацоўваюцца ў працэсе іх самастойнага прымянення і праверкі на практыцы.

Актыўны навучанне - гэта пастаяннае ўзаемадзеянне паміж настаўнікам і вучнем у працэсе навучання з выкарыстаннем такіх формаў, якія забяспечваюць рэалізацыю ўнутранага механізму самаразвіцця вучня, тым самым, павялічваючы якасць вучэння і кантроль самастойнай працы навучэнцаў. Мэта актыўнага навучання - развіваць камунікатыўныя, кіраўніцкія навыкі навучэнцаў, фарміраваць у вучняў такія якасці, як памяркоўнасць, павага да іншага, які адрозніваецца ад сваей думкі, спрыяць развіццю матывацыі вучня да вывучэння новага.
      У выніку выкарыстання сучасных тэхналогій з'яўляецца інавацыйны аспект адукацыі ў школе, у якім ўлічваюцца самаразвіццё педагога, як прафесіянала, выкарыстанне актыўных формаў навучання, якія дазваляюць пагрузіць вучняў у актыўнае арганізаванае навучанне, у якім яны праяўляюць сваю сутнасць і могуць ўзаемадзейнічаць з іншымі людзьмі, а не толькі з настаўнікам. Акрамя таго, спалучаецца педагагічнае кіраванне з развіццём ініцыятывы і самастойнасці вучняў, а таксама прынцып свядомасці і актыўнасці ў адукацыйным працэсе.

Каб зразумець, як на справе ўкараняюцца актыўныя формы навучання, трэба паглядзець на пераўтварэнні, з дапамогай якіх класічны падыход трансфармуецца ў актыўны адукацыйны працэс.
      Методыкай актыўнага навучання прадугледжана фарміраванне вучняў у групы. Заданні таксама можна выконваць індывідуальна, у парах, і малых групах. Пры выкананні ў больш буйных групах, магчымы пераход на заданні для ўсяго класа (так званая піраміда). Таксама для эфектыўнасці навучання можна размяшчаць вучняў у класе па шэрагах, парамі і малымі групамі. Неабходна ўлічваць асаблівасці ўспрымання, якімі валодае кожны з вучняў, і ўключаць у заняткі розныя віды дзейнасці, каб вучні маглі і паглядзець, і падумаць, і парухацца. Тады нават слабыя вучні могуць стаць паспяховымі, адчуць, што яны могуць дасягнуць перамогі. У ходзе працы ў групе, вучні адчуваюць эмацыйны ўздым, адчуванне датычнасці да агульнай справы. Гэта павышае інтэлектуальную актыўнасць, зніжае пачуццё напружанасці, трывогі і турботы, якія часта ўзнікаюць ва ўмовах традыцыйнай формы работы. Усё гэта дапамагае надаваць вялікую ўвагу выкарыстання актыўных формаў і арганізацыі навучальнага працэсу.
      Актыўныя формы навучання сапраўды значна павышаюць эфектыўнасць працэсу ўспрымання вучэбнай інфармацыі тады, калі навучэнцы:

1.     Могуць звязаць новы матэрыял з папярэднім;

2.     Зацікаўленыя ў тым, што робяць;

3.     Выразна ведаюць, што павінны рабіць і разумеюць, навошта гэта трэба;

4.     Маюць самастойнасць у рабоце;

5.     Маюць магчымасць для развіцця патрэбных уменняў;

6.     Забяспечаны рознымі відамі дзейнасці;

7.     Маюць неабходную падтрымку з боку настаўніка;

8.     Разумеюць, калі і як будуць ацэнены.

Падбор заданняў дазваляе навучэнцам актыўна ўдзельнічаць ва ўсім, што адбываецца на ўроку, займаць актыўную даследчую пазіцыю, ўсведамляць вынікі заняткаў для групы і для самога сябе.

Існуюць розныя віды актыўнасці навучэнцаў. Віды вучэбнай дзейнасці класіфікуюцца:

·        Мадэляванне (гульнёвая дзейнасць);

·        Камунікатыўны дыялог (дыскусійная дзейнасць);

·        Вывучэнне крыніц (даследчая дзейнасць).

На падставе гэтага вылучаюцца наступныя мадэлі навучальных заняткаў:

1.     На аснове гульнёвой дзейнасці: гульні-спаборніцтвы, гульні-абмеркаванні, гульня-рэканструкцыя;

2.     На аснове дыскусійнай дзейнасці: семінары, дыскусіі (групавая работа), праблемна-праектныя дыскусіі (калектыўная дзейнасць класа);

3.     На аснове даследчай дзейнасці: практычныя заняткі, даследчыя ўрокі.

      Кожнаму настаўніку хочацца зрабіць свой урок цікавым і займальным, і падтрымліваць цікавасць да прадмета дапамагаюць гульні.
      Каштоўнасць гульнявой дзейнасці ў тым, што яна ўлічвае псіхолага-педагагічную прыроду дзіцяці, адказвае яго патрэбам і інтарэсам.

      Урок-экскурсію (падарожжа) можна праводзіць розным чынам. Даць заданне кожнай групе, падчас гэтага задання група збірае патрэбныя звесткі. Пасля экскурсіі група вырашае пастаўленыя перад ёй задачы, выкарыстоўваючы атрыманыя дадзеныя.

Урок-дыялог, урок-падарожжа, урок-дыскусія, урок-дыспут, “ ўрок-наадварот “ (вучань у ролі настаўніка прапануе актыўнае прыцягненне старшакласнікаў), урок-праблема, урок-аналіз, ўрок паэзіі, урок-мара, урок-даследаванне , урок-аўкцыён, урок - прэс-канферэнцыя і іншыя. Ўрок - прэс-канферэнцыю добра выкарыстоўваць для паўтарэння якой-небудзь тэмы або абмеркавання цікавай праблемы. Ён рыхтуецца загадзя. Урок-расследаванне з'яўляецца своеасаблівай прафесійнай арыентацыяй на юрыдычную прафесію. Урок-праект цікавы па сваёй падрыхтоўцы і правядзенню. Выкананне праектных заданняў дазваляе бачыць практычную карысць ад вывучэння, з прычыны чаго з'яўляецца павышэнне цікавасці да гэтага прадмета.

       Цікавасць да выкарыстання актыўных форм абумоўлены шырокімі магчымасцямі іх прымянення ў сістэме адукацыйнага працэсу.
      У працэсе рэалізацыі актыўных форм акцэнтаванне ўвагі робіцца на наступных ключавых момантах:

·        Эфектыўнае ўзаемадзеянне настаўніка і вучня;

·        Стварэнне настаўнікам найлепшых умоў для развіцця матывацыі творчай, эмацыйнай, эксперыментальнай дзейнасці навучэнцаў;

·        Стварэнне спрыяльнага эмацыйнага фону;

·        Максімальнае выкарыстанне асобаснага вопыту вучня;

·        Апора на групавы вопыт;

·        Выкарыстанне сацыяльнага мадэлявання, г.зн. прайграванне сітуацый, якія могуць узнікаць у рэальным жыцці.

Падводзячы вынік, трэба адзначыць, што выкарыстанне на ўроках актыўных форм навучання дае настаўніку вялікія магчымасці для ўзняцця цікавасці, стварэння матыву для далейшага яго вывучэння, а таксама для творчага пошуку новых форм актывізацыі навучальнага працэсу.

Скачано с www.znanio.ru