«Cын тұрғысынан ойлауды дамыту»

Дарменова Акбубек Кылышбековна             Сабақ жоспары                             І деңгей  мұғалімі химия пәні мұғалімі                                        9 сынып                                        №8 орта мектеп   Жетібай ауылы Тақырыбы: Металдардың периодтық жүйедегі орны және атомдарының құрылысы Мақсаты  Оқу  нәтижелері Түйінді  идеялар   Әдіс­тәсілдер Оқушыларды периодтық кестедегі металдардың орнын, атом құрылысының ерекшеліктерін  білуге және оқушылардың сабаққа деген белсенділігін арттыру мақсатында қосымша  материалды пайдалануға дағдыландыру, ойлау қабілетін дамыту, өз білімін өзі тексеріп,  бағалай білуге үйрету.        Оқушыларды периодтық кестедегі металдардың орнын, атом құрылысының ерекшеліктерін  біледі және оқушылар сабаққа деген белсенділігін арттыру мақсатында қосымша материалды  пайдалануға дағдыландыланады, ойлау қабілетін дамытады, өз білімін өзі тексеріп, бағалай  білуге үйренеді.  ­ алдын­ала ұсынылған бағалау шкаласы; ­ қорытынды рефлексия. ­ Топтық жұмыс арқылы сабақта жаңа әдіс­тәсілдерді кеңінен пайдалану.    Топтастыру технологиясы,  СТО,  қорытынды рефлексия.  Негізгі  ресурстары АКТ, карточкалар, стикер, маркер, плакаттар, ppt. презентациясы, бейнежазба  Д.И.Менделеев жасаған химиялық элементтердің П.Ж, металдар жиынтығы Тапсырмалар Кіріспе  Тұсаукесер  1.Ұйымдастыру бөлімі.   2. Химиялық диктант (жаңа сабаққа дайындық кезең)   3. Жаңа сабақ   4. Оқушылардың хабарламалары   5.Бекіту   Топтық сұрақ   Деңгейлік тапсырмалар.   6. Қорытынды   Венн диаграммасы   Қ.Мырзалиевтің «Менделеев кестесі» өлеңі.   7. Үйге тапсырма, бағалау.  Ой қозғау сұрақтары, топтық  жұмыс, оқулықпен жұмыс, жеке жұмыс, тест тапсырмалары. Қорытынды Кері байланыс Сәлемдесу  Сабақтың мақсат­міндеттерімен танысу  Фигуралар арқылы топтарға бөлу. (3 топ)   Ұйымдастыру кезеңі. Миға шабуыл.  Мұғалімінің кіріспе сөзі:   Оқушылардың саяхатқа дайындығын білген соң, сызбанұсқадан саяхат бағыттарын көрсетем.  Саяхатқа шығу үшін класты 3 топқа бөлемін, топ басшыларын сайлаймын.   Берейік енді ерік қиялға да,   Қайтайық саяхаттап металдарға.   Сендерден сұрағына жауап күтіп,   Кезекте тұр әрбір аялдама.  1 – аялдама – «Өткенді ұмыпта, ол –болашақтың ұстазы».   Бұл аялдамада өткен тарауға шолу,  яғни жаңа сабаққа дайындық  ретінде химиялық диктант  аламын.   1. Көміртегінің аллотропиясы.   2. Кәдімгі шынының формуласы.  1 Дарменова Акбубек Кылышбековна             Сабақ жоспары                             І деңгей  мұғалімі химия пәні мұғалімі                                        9 сынып                                        №8 орта мектеп   Жетібай ауылы  3. C – Si – Ge – Sn – Pb қатарында элементердің бейметалдық  қасиетінің өзгеруі.   4. Қандай зат құрғақ мұз деп аталады?   5. Иіс газы мен көмірқышқыл газының айырмашылығын жаз.   6. Фосфиннің аммиактан өзгешелігі.   7. Азот қышқылының тұздары қалай аталады ?   Топ басшылары топтарындағы оқушылардың химиялық диктантын тексеріп, бағалау парағына  бағасын қояды.   2 – аялдама – «Білгенің­ бір тоғыз, білмейтінің тоқсан тоғыз».   Бұл аялдамада жаңа сабақты түсіндіру.  Негізгі бөлім   3 – аялдама ­ «Талаптыға нұр жауар».   Оқушылардың жазған мәнжазбаларын,  қосымша хабарламаларын тыңдау.   4 –аялдама – «Ерінбей талмай төгіп тер, білгенің үстіне біле бер».   Топқа сұрақ.   1. Мына өлең жолдарының мағынасын түсіндіру.   Күмісті алтын менен кім білмейді,   Қолда болса, қуанып кім күлмейді.   Химиктерге жақпайтын не сыры бар,   Әрқашан «жаман металл» құрғыр дейді.  (Активсіз металл)   2. Өзі жылтыр күмістей,   Жұмсақтығы тағы бар.   Жеңілдігін ескерсең,   Пайлаланар жері табылар (Алюминий)   3. Жазылуы бойынша оқысақ – элемент,   Керісінше оқысақ ­ өткізгіш,   Ойлаңдаршы қандай элемент (мыс­сым)   4. Бірінші бөлігі ­ тасқын су, екінші бөлігі мал құлағына салынатын белгі. Ойлаңдаршы қандай  элемент (селен)   5. От көмір жейді, тот...(темір жейді)   Өлең ­ ... (алтын) сөз ­ .... (күміс)   Ақыл арымас ...............алтын шірімес.   6. Алтын тапсаң ­ ..........(санап ал)   7. Алтынды еріте білмеген ­ ............(ірітер)   Теріні илей білмеген ­ ...........(шірітер)   8. Қара жер адамзатқа болған мекен,   Қазына іші толған әр түрлі кен.   Ішінде жүз мың түрлі асылы бар,   Солардың ең артығы немене екен. (темір)   9. Күмістей өзі жылтыр,өзі сұйық.   Қандай металл, құрал жасар,оны құйып (сынып)   10. «Алтынменен аптатып   Күміспенен күптетіп  2 Дарменова Акбубек Кылышбековна             Сабақ жоспары                             І деңгей  мұғалімі химия пәні мұғалімі                                        9 сынып                                        №8 орта мектеп   Жетібай ауылы  Зәулім сарай үй берген» өлең жолы қай ақындікі. (Ж.Жабаев)   5 – аялдама. «Білім алар баланың, оқу болар ермегі»   Деңгейлік тапсырма   1­ деңгей 3 балл тест.   1. Металдар периодтық жүйеде қалай орналасқан?   А) периодтық жүйенің жоғарғы жағында       Ә) периодтық жүйенің төменгі жағында   Б) ІІ – ІІІ периодтың соңғы жағында               В) тек қана І топтаорналасқан.   2. Тұрақты тотығу дәрежесін көрсететін металл?   А) мыс           Ә) магний                Б) оттегі               В) көмір.   3. І топта орналасқан металл   А) литий        Ә) бром                    Б) сутегі              В) гелий   4. Кіші период және үлкен периодтың жүп қатарында металдардың қаттылығы балқу  температурасы, тығыздығы қалай өзгереді.   А) кемиді      Ә) алдымен кемиді, сосын артады       Б) артады        В) артады, сосын кемиді.      2 деңгей (4 балл)   1. Мына элементтердің қайсылары металдарға жатады: Ne, P, Zn, As, Cl, Cu, Br, He.   2. Берілген элементтерді металдық қасиеттерінің өсу реті бойынша орналастырыңдар.   1. Na, Li, Cs, Pb, K                        2. Al, Na, Mg,   3 деңгей (5 балл)   1. Массасы 3,42 грамм сілтілік металл сумен әрекеттескенде қалыпты жағдайда 0,448л сутегі  бөлінеді. Бұл қандай металл?   2. ns2np1 электрондық формуласына сәйкес келетін металдарды анықтаңдар.   6 ­ аялдама. «Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні бар».   Венн диаграммасы   Металдар                                                   Бейметалдар   Қадыр Мырзалиевтың «Менделеев кестесі» өлеңін жатқа айтып береді.   7­аялдама «Бір түйір дәнде бір тамшы тер бар».   Бағалау.   Топ басшыларының бағаларымен салыстыра отырып бағалау.   Үйге тапсырма. §26 Металдардың периодтық жүйедегі орны және атомдарының құрылысы  тақырыбын оқу және дәстүрлі емес есеп шығару.   Күміс түсті ақ металл су бикешті ұнатып қалады. Олар бір – біріне қатты ғашық болады, бірақ  металдың күшті сұйық күзетшісі күзетіп, отырады., ал сұйық үшін судың құны жоқ еді. Бір күні  ойда жоқта металл сумен кездесіп, қуаныштан су құшағына алтындай аптап жалынмен енеді.  Олардан әдемі, сүйкімді бикеш дүниеге келеді. Бұл бикешкеде бірнеше жігіттер табынады.  Бикеш бір жігітпен кездескенде, мылқау болып сазарады. Екіншісімен кездескенде жүрегі  жарыла жаздап қуанып, ұялғаннан беті күлгін тартады. Сонымен осы жігітке үйленеді.   Есептегі белгісіз металл, оның күзетшісі, дүниеге келген бикеш және бикешке ғашық  жігіттердің есімін табуға беру. Сергіту сәті 3 Дарменова Акбубек Кылышбековна             Сабақ жоспары                             І деңгей  мұғалімі химия пәні мұғалімі                                        9 сынып                                        №8 орта мектеп   Жетібай ауылы Қорытынды  бөлім  Бағалау  Ауаның қоспа екенін қалай дәлелдеуге болады? 1литр және 0,5литр көлемді колбада қанша мл оттегі болады? Неліктен жанған шырпы төмен қаратылса тез жанып,ал жоғары қаратылса сөніп қалады? Баяу тотығу дегеніміз не?  Формативті бағалау: топтық, өзара, жеке бағалау; смайлик  жинау, мадақтау,  сенім  білдіру.3 мин Смайлик арқылы бағалау. Smiles Топтың әр мүшесі рефлексия жасайды. 5 мин Мен білдім Мен білемін  Мен білгім келеді. www.youtube.com.  Рефлексия  Дереккөздер  мен  пайдаланылға н әдебиеттер: 4 Дарменова Акбубек Кылышбековна             Сабақ жоспары                             І деңгей  мұғалімі химия пәні мұғалімі                                        9 сынып                                        №8 орта мектеп   Жетібай ауылы Тақырыбы: Металдардың адам өміріндегі маңызы Мақсаты  Оқу  нәтижелері Түйінді  идеялар   Әдіс­тәсілдер Негізгі  ресурстары Тапсырмалар Кіріспе  Тұсаукесер  Оқушыларға халық арасында ежелден қолданылып келе жатқан металдар туралы, олардың  қасиеттері, адамға қажеттілігі туралы, қолдану аясының кеңдігі туралы білімдерін толықтыру. Сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясы арқылы оқушыларды өзіндік жұмысқа  дағдыландыру және сараптау, оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін, тұлғалық  қасиеттерін қабілеттерін дамыту. Оқушыны өз бетінше жұмыс істеуге, бірлесіп жұмыс жасауға, өзгенің пікірімен санасуға тәрбиелеу.       Оқушылар халық арасында ежелден қолданылып келе жатқан металдар туралы, олардың  қасиеттері, адамға қажеттілігі туралы, қолдану аясының кеңдігі туралы білімдерін  толықтырады. ­ алдын­ала ұсынылған бағалау шкаласы; ­ қорытынды рефлексия. ­ Топтық жұмыс арқылы сабақта жаңа әдіс­тәсілдерді кеңінен пайдалану.    Топтастыру технологиясы,  СТО,  қорытынды рефлексия.  АКТ, карточкалар, стикер, маркер, плакаттар, ppt. презентациясы, бейнежазба  Металдар жиынтығы, дидактикалық кестелер, металл бұйым түрлері. Металға бай тағам суреттері. Қ. Сәтпаевтың «Туған жердің қара тасын мақтан ете білмеген  азамат, бөгде жердің алтын тасын да мақтап жарытпақ емес» даналық сөзі жазылған плакат. 1.Ұйымдастыру бөлімі.   2. Химиялық диктант (жаңа сабаққа дайындық кезең)   3. Жаңа сабақ   4. Оқушылардың хабарламалары   5.Бекіту   Топтық сұрақ   Деңгейлік тапсырмалар.   6. Қорытынды   Венн диаграммасы   Қ.Мырзалиевтің «Менделеев кестесі» өлеңі.   7. Үйге тапсырма, бағалау.  Ой қозғау сұрақтары, топтық  жұмыс, оқулықпен жұмыс, жеке жұмыс, тест тапсырмалары. Қорытынды Кері байланыс Сәлемдесу  Сабақтың мақсат­міндеттерімен танысу  Оқушының танымдық іс ­ әрекетін ұйымдастыру, үш топқа бөлу. І. Қызығушылықты ояту. «Ой қозғау» стратегиясы.(Оқушыларға Қ. Мырзалиевтің «Менделеев  кестесі» өлеңін оқи отырып, оқушылардан өлеңде неше металл элементтің аты аталатындығын  табу жөнінде тапсырма беріледі) Балалықпен байқамаппын, ол кездерде аңғалмын,  Менделеев кестесіне қарап тұрып таң қалдым. 5 Дарменова Акбубек Кылышбековна             Сабақ жоспары                             І деңгей  мұғалімі химия пәні мұғалімі                                        9 сынып                                        №8 орта мектеп   Жетібай ауылы Таң қалдым да ойға шомдым, жасырамын несіне, Химия емес, осы кесте салды өмірді есіме. Кім ойлаған формулалар қозғайды деп шеріңді, Ұядағы әр элемент бір тағдыр боп көрінді. Анау емес, мынау емес – титан болу сырың ба? О, жасаған! Титан неге жиырма екінші орында? Темірдей деп мақтаушы едік, Темірдің де кезі өткен Кезі өтпесе, тұрар ма еді 26 ­ шы кезекте. Былқ етпейтін сабырлы да, салмақты болғасын, Тоғызыншы қатарға әрең ілігіпті қорғасын. Ал орнын сұрама сен Айтуға оны ұялам Сығалайды ол бейшара ақырғы бір ұядан. элементтер ішінде де қатты сірә, қақтығыс, Шылапшындық мысыңнан да тұр кейіндеу ақ күміс. Күміс дейміз Күмістің де өмір емес өмірі – Екінші емес, Үшінші емес – Қырық жетінші нөмірі. Қалай саған ұнай ма бұл? Ұнаса егер, ал тыңда: Жүлделі орын тимей қалған платина, Алтынға! Жетпіс сегіз, Жетпіс тоғыз – Екеуінің кезегі Екеуі де жаратқаннан бір қиянат сезеді. Тас ­ талқанын шығарғысы келгендей бір шетінен, Платина сұп ­ сұр болып, қаны шыққан бетінен Құрметті тор тимесе егер шын асылда бар ма айып? Өз орынын күте ­ күте кеткен алтын сарғайып.   ІІ. Мағынаны тану. «Джиксо» стратегиясы бойынша оқушылар өздеріне берілген тапсырмалар арқылы жұмыс жасайды.. Оқушылар өз бетімен кеңінен қолданылатын металдар жөнінде  мағлұмат алады. І топ тапсырмасы. Адам ағзасындағы металдардың биологиялық ролі. ( натрий, иод, кальций,  алтын, селен, қорғасын, т. б метал үлгілері) ІІ топ тапсырмасы. Металдардың адам өміріндегі маңызы.(өнеркәсіпте, техника,  шаруашылықта, күнделікті тұрмыстағы бұйымдар) ІІІ топ тапсырмасы. Құрамында металдар бар тағамдар туралы мәлімет.(алма, банан, алмұрт,  құрма, киви, анар, сүт өнімдері, қырыққабат, балық, жұмыртқа, қара нан т. б) ІІІ. Ой толғаныс. «Жуан және жіңішке сұрақтар» стратегиясы. А) «Кім жылдам?» ойыны. Әр топқа 5 сұрақ беріледі, шапшаң, ұтымды жауап беру керек. І ­ топ 1. Жеңіл балқитын металл? /Цезий/ 2. Тез магниттелуге және магниттік қасиетін жоюға бейім металл (темір) 3. Электр шамының қылын жасайтын, ең қиын балқитын металл (вольфрам) 4. Тыңайтқыш ретінде қолданылатын сілтілік металл? /Калий/ 5. Негізгі топшаның металдары (s. p элементтер) ІІ ­ топ. 1. Неліктен темір «аспан тасы» деп аталған? (себебі метеориттің құрамында темір бар) 2. Сүйекті қаптайтын элемент? /Кальций/ 3. Менделеев жасаған химиялық элементтердің периодтық жүйесіндегі металдардың 6 Негізгі бөлім Дарменова Акбубек Кылышбековна             Сабақ жоспары                             І деңгей  мұғалімі химия пәні мұғалімі                                        9 сынып                                        №8 орта мектеп   Жетібай ауылы пайыздық мөлшері. (80%) 4. Металдардың және оның құрамаларының айналадағы ортамен әрекеттесіп, бүлінуі. /Коррозия/ 5. Тайқазан 7 металдан құйылған, ол қандай металдар? (темір, мырыш, қалайы, қорғасын, күміс, алтын, мыс) ІІІ ­ топ. 1. Бастапқы буыны палуанға тән, екінші буыны өнерпазға тән элемент? (Күш ­ ән) 2. Германиядағы облыс атауымен аталатын элемент? (магний) 3. Дүние бөлігінің атымен аталатын элемент? /Европий/ 4. Ең қатты металл (хром) 5. Пышақпен кесуге болатын металдар (натрий, кальций) Б) «Жеті жұрттың тілін біл». (Химиялық элементтерге жұмбақ жасырылады, тапқан химиялық  элементтің атын қазақша, орысша, латынша атау керек). 1. Өзі ауыр металға жатады, Балалар осы металл құйған сақамен атады (қорғасын, свинец, плюмбум) 2. Аспандағы айды осы элементпен теңестіреді, Салмақты адамды мақтауды да келістіреді. (күміс, серебро, аргентиум) 3. Машина мен трактордың жаны, Қара металлургияның наны. (темір, железо, феррум) 4. Ел іші ­.......... бесік (алтын, золото, аурум) 5. Батыр майданда шыңдалады, ........ қайнауда шыңдалады. (темір, железо, феррум) Г) «Металл мәнін кім біледі?» кезеңінде әр топ оқушылары тағам суреттерін пайдалана отырып, жазған мәнжазбаларын, қосымша хабарламаларын баяндайды.. IV. Тірек сөздер стратегиясы (Мұғалім тірек сөздер береді, оқушылар тірек сөздерді пайдалана  отырып сөйлемдер құрайды.) Және, кепілі, өте, қойнауы, техниканың, одан, бай, Отанымыздың, дамуының, металдар, мен,  әрі, қазіргідей, жетуінің, дәрежеге, ғылым, жер, металдарға, бірден ­ бір. (Отанымыздың жер қойнауы металдарға өте бай. «Металдар – ғылым мен техниканың қазіргідей дәрежеге жетуінің және одан әрі дамуының бірден – бір кепілі») Оқушылардың танымдық қабілеттерін, тақырып шеңберінде алған білімдерін бағалау.  Формативті бағалау: топтық, өзара, жеке бағалау; смайлик  жинау, мадақтау,  сенім білдіру.3  мин Смайлик арқылы бағалау. Smiles Сергіту сәті Қорытынды  бөлім  Бағалау  7 Дарменова Акбубек Кылышбековна             Сабақ жоспары                             І деңгей  мұғалімі химия пәні мұғалімі                                        9 сынып                                        №8 орта мектеп   Жетібай ауылы Топтың әр мүшесі рефлексия жасайды. 5 мин Мен білдім Мен білемін  Мен білгім келеді. «Металдар бейбіт заманға керек» – эссе жазу. www.youtube.com.  Рефлексия  Үйге  тапсырма: Дереккөздер  мен  пайдаланылған  әдебиеттер: 8