Татар теле дәресе."Һөнәрләр" темасы (9 нчы сыйныф)

Родной язык. Татар теле. Ибраһимова   Гөлчирә   Гамир   кызы,  Татастан   Республикасы   Нурлат   шәһәре 2нче урта гомуми белем мәктәбенең югары категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы Дәреснең     технологик картасы Предмет: Татар теле. Сыйныф: 9 мыйныф. Дәреслек (УМК): Хәйдарова Р.З., Ибраһимов Г.И.,Малафеева Р.Л. Күңелле татар теле.9  класс. Рус телендә төп гомуми белем бирү оешмалары өчен дәреслек (татар телен өйрәнүче укучылар өчен),. – Казан: “Татмультфильм” нәшрияты, 2016 Дәреснең  темасы: Һөнәрләр. Дәреснең тибы: Яңа белемнәрне формалаштыру дәресе. Дәресне җиһазлау: компьютер, проектор, карточка, тест, рәсемнәр. Планлаштырылган нәтиҗәләр Шәхескә   кагылышлы:  төрле   һөнәрләргә   карата   кызыксыну,   һөнәр ияләренә   карата   хөрмәт   хисләре   уяту;   эшчәнлекнең   максаты   һәм нәтиҗәсе арасында бәйләнешне билгели алу. Метапредмет:  Танып­белү   УУГ:  танып   белү   мәсъәләсен   аңлау,   ирекле   һәм   аңлы рәвештә сөйли алу, текст эчтәлегендә ориентлаша белү. Коммуникатив УУГ: әйләнә­тирәдәгеләр белән хезмәттәшлек итә алу, әңгәмәдәшләрнең фикерләрен тыңлый һәм аңлый белү, коммуникатив максаттан чыгып, сүзләрне дөрес куллана, фикерне анык һәм аңлаешлы итеп җиткерә алу. Регулятив   УУГ:  дәреснең   тема,   максат,   эчтәлегенә   үзбәя   бирә   алу, уртак   эшчәнлек   оештыра   белү,   үзләштерү   өчен   кирәкле   материалны билгели белү. Предмет буенча: һөнәр сүзенең аңлатмасы һәм һөнәр исемнәрен  белдерә торган сүзләр белән таныштыру; аларны сөйләмдә кулланырга  күнектерү; «Һөнәрләр» темасына караган яңа лексик берәмлекләрне  үзләштерү, аларны дөрес куллана белү, тема буенча диалог һәм монолог төзи алу. Эшне оештыру Фронталь, төркемдә, парларда, индивидуаль Планлаштырган нәтиҗәләр Белем:  дәрескә алып килгән материалны  кулланып, һөнәрләр турында белемнәрне  хәтердә яңарту. Аңлау: тема буенча диалог һәм монолог  төзи алу Куллану: Нокталар урынына тиешле  Нәтиҗәләрне бәяләү буенча эш төрләре Сүзләр кулланып җөмләләр төзү Диалог , монолог Дөрес җөмләләр язу сүзләрне куеп языгыз. Анализ:  Үзегез турында күбрәк белер өчен  геометрик фигуралар белән эшләнгән шаян  тест Синтез: Бирелгән тема буенча төркемнәрдә бер проект эше үтәлә. Бәяләү:Эшләнгән эшне яклап чыгыш ясау Тест эшләү Проект эше Эшне яклау Дәрес этаплары Укытучы эшчәнлеге Укучы эшчәнлеге  Оештыру өлеше, мотивация. Максат: дәрестә  укучылар белән  уңай атмосфера  тудыру.   Уңай психологик халәт  яки эш атмосферасы  тудыра, дәрескә  әзерлекләрен тикшерә,  укучылар белән әңгәмә  үткәрә. Дуслар елмаеп караса, Дөнья яктырып китә. Я,кайсыгыз дусларын Елмаю бүләк итә? –Исәнмесез, укучылар.  Хәерле көн! – Бүген сыйныфта  кем  дежур? – Урамда һава торышы  нинди?  Бүген атнаның ничәнче көне? Сыйныф эшкә әзерләнә  (укытучыны сәламлиләр,  сорауларга җавап бирәләр,  сөйләм эшчәнлегенә  кушылалар). – Исәнмесез. Хәерле көн! – Буген сыйныфта мин  дежур. – Урамда көн бик матур,  салкын, кояшлы – Бүген атнаның өченче көне, чәршәмбе.   Өй эшен тикшерү  “Минем гаиләм” хикәя. Укучылар “Минем гаилә”  темасына хикәя сөйлиләр Универсаль уку гамәлләре (УУГ) Шәхескә  кагылышлы: укытучы һәм иптәшләрен  хөрмәт итү, дәрескә  әзерлеккә үзбәя, үз  уңыш­ уңышсызлыкларының  сәбәпләрен ачыклау. Коммуникатив:  укытучы һәм  сыйныфташлары  белән аралашуга  теләктәшлек итү,  үзара хезмәттәшлек  булу. Белем һәм  күнекмәләр  булдыру  Бүген без дәрестә һөнәрләр турында  сөйләшербез Укучылар, өстәлдә  нинди әйберләр  күрәсез? Алар кайда  кулланыла?Бу  әйберләрне кемнәр  куллана, кемгә кирәк,  кемнәр күз алдына  килә? Өстәлдә глобус, указка,  карандаш, бетергеч,  кашык  тәлинкә, тонометр,  фонендоскоп Укытучы, табиб, пешекче ,  сатучы, тәрбияче, төзүче,  тегүче, Регулятив: дәрес  темасын, максатын  формалаштыру Шәхескә  кагылышлы: укытучы һәм иптәшләрен  хөрмәт итү. Танып белү: танып  белү мәсъәләсен  аңлау, синтез. Коммуникатив:  башкаларның  сөйләмен тыңлау,  аңлау, дөрес әйтелеш  өстендә эшләү. Регулятив: хаталарны табу, төзәтү,  үзконтроль. Предмет: тема  буенча лексик  материалны дөрес  аңлау, өйрәнгән  материалны  кулланып, сорауларга  җавап бирү,  җөмләләр төзү.  ,   –  Алар кайда  кулланыла?? – Бу әйберләрне кемнәр куллана, кемгә кирәк,  кемнәр күз алдына  килә?  –  Укучылар, ничек  уйлыйсыз, без бүген  дәрестә нәрсә турында,  кем турында  сөйләшербез? –   Дөрес! Һөнәрләр  турында –  Нинди максатлар  куябыз?   – Мәктәптә, шифаханәдә,  ашханәдә, кибеттә – Укытучы, табиб, пешекче ,  сатучы, тәрбияче, төзүче,  тегүче, –  Кешеләр турында,  һөнәрләр турында.   –  тема буенча диалог һәм  монолог төзи алу төрле һөнәрләргә карата  кызыксыну, һөнәр ияләренә  карата хөрмәт  Ә нәрсә соң ул һөнәр?  Укучылар, аңлатмалы  сүзлектән  һөнәр  сүзенең мәгънәсен  карыйбыз – Профессия­ это у людей  основной род занятий,  трудовой деятельности.   Һөнәр – ул кеше хезмәте  һәм эшчәнлегенең төп төре.  ­һөнәр сүзенең  синонимнарын әйтегез  әле.  –   белгечлек, эш,  профессия, хезмәт Яңа белемнәрне  формалаштыру   Максат: алган  белемнәрне  ныгыту  “ РАУНД ТЭЙБЛ”  структурасы    Беренче номерлы  укучылар бер бит  кәгазь алыгыз, 1минут  эчендә һәр команда  күпме һөнәр исемнәрен  белә, шул кадәр язарга  тиеш. Бирем: Укучылар,  әйтегез әле тагы нинди  һөнәрләр беләсез?    Нәтиҗә: Статистика  буенча, 40 меңнән  артык һөнәр бар. “ РЕЛЛИ КОУЧ”  структурасы А тамгасы астында  утырган укучы башлый, биремне аңлатып эшли,  Б тамгасы астында  утырган укучы карап  тора, дөрес булса  мактый. Шулай  чиратлап дәвам итә.  Бирем: Нокталар  урынына тиешле  сүзләрне куеп языгыз. Нәтиҗә: Кайбер һөнәр  исемнәре –чы/­че  кушымчалары ярдәмендә  ясала.  “Финк­райт­раунд  робин”структурасы    (укучы уйлый,аннан  соң кәгазьгә яза һәм  төркемдә сөйләшү  уздырыла)  Как ты скаж   том, что :  Ваш брат работает  врачом (нефтяником)  ешь о   Сатучы, хисапчы, оператор,  пешекче,сәркәтип, шофер,  нефтьче, тегүче, тәрбияче,  төзүче, тукучы, механик,  балта остасы, балыкчы,  укытучы, инженер, җырчы,  эшче, умартачы, бакчачы,  шәфкать туташы, юрист,  биюче, китапханәче, адвокат,  табиб, атлар караучы,  чәчтараш һ.б.  (Иң күп һөнәр язучы  команданы котлау)   ...  аш  пешерә, .. .  күлмәк  тегә. ...   кешеләрне дәвалый, ... ашамлыклар сата.   ...   хатлар тарата, ... балалар укыта.  ... балык  тота, ...  балалар  тәрбияли. Шәхескә  кагылышлы: үзбәя,  һөнәрләр белән  кызыксыну уяну. Танып белү: үрнәк  буенча эшләү, язганны аңлату, анализлау,  нәтиҗә ясау. Коммуникатиив:  укытучы һәм  сыйныфташлар белән  теләктәшлектә булу,  үз фикереңне төгәл  итеп җиткерә алу,  башкаларны тыңлау. Регулятив: эш  максатын билгеләү, үз хаталарыңны һәм  башкаларныкын табу  һәм төзәтү. Предмет: өйрәнелгән лексиканың  мәгънәсенә төшенү,  җөмләләр төзи белү  Минем абый табиб булып  эшли. Минем абый нефтьче булып  эшли.  Минем апа укытучы  булып эшли. Минем апа  кибетче булып эшли. Минем  эти төзүче булып эшли.  Минем әти машина йөртүче  булып эшли. Минем әни  пешекче булып эшли. Минем  апа тәрбияче булып эшли. Ваша сестра работает  учителем ( прадавцом ) Ваш папа работает  строителем ( шофером) Ваша мама работает  поваром (воспитателем) Нәтиҗә: “МАЙМ”  структурасы.  Әйдәгез пантомима  уенын уйнап алыйк.  Сезнең өстәлләрдә  карточкалар ята. Сез  шул һөнәрне сүзсез  аңлатып бирергә  тиешсез.  Стол№1(табиб), Стол  №2 (укытучы), Стол  №3 (сатучы), Стол№4  (чәчтараш) Дәреслектәге күнегүне  эшләтә. 45 нче бит, 6нчы  күнегү10 нчы күнегү . Бирем: текстны укып  чыгарга , сораулар  төзергә, сорауларга  җавап бирергә.  Укучылар  мимикалар,  жестлар ярдәмендә  аңлатырга тиеш. Күнегүләрне эшлиләр  (җөмләләрне дәвам итәләр,  җөмләләргә сораулар куялар, текст нигезендә төркемнәрдә  эшлиләр) Лексик­ грамматик күнекмәләрне камилләштерү Диалогик сөйләм күнекмәләрен камилләштерү «Сиңа нинди һөнәр  ошый?» темасына  диалог төзетә, парда  эшләтә, диалогларын  укыта Парда диалог төзиләр,  кычкырып укыйлар /  сөйлиләр, бер­берсен  бәялиләр, уңышлы  диалогларны сайлыйлар Шәхескә  кагылышлы: үзбәя. Танып белү: үрнәк  нигезендә эшләү,  гомумиләштерүләр  ясау, чагыштыру,  нәтиҗә чыгару. Коммуникатив: үз  фикереңне төгәл итеп  җиткерә белү,  башкаларның фикерен тыңлау һәм аңлау. Регулятив:  хаталарны табу һәм  түзәтү. Шәхескә  кагылышлы: үзбәя. Танып белү: диалог  төзи белү, башка  укучыларның  диалогларында  ориентлашу. Коммуникатив:  башкаларның  сөйләмен тыйлау һәм  аңлау. Тест уздыру Монологик сөйләмне камилләштерү Беренче  тип: 6­8 өчпочмак.  Җитәкчеләр тибы, яхшы  укытучылар. Лидерлык  сыйфаты бик ачык сизелә,  кешеләрне  бик яхшы  аералар, мәгълүмат белән эш  итәләр.  Икенче тип: 5 өчпочмак.   Җаваплы башкаручы, яхшы  оештыру сәләтле. Үзенең  эшчәнлеген азагына кадәр  уйлап эш итүче яхшы белгеч.  Өченче тип: 4 өчпочмак.  Талант һәм кызыксыну  төрлелеге бар.  Шәхси эшкә  сәләтле. Дүртенче тип: 3 өчпочмак.  Галим тибы. Бер эш төреннән  икенчесенә җиңел күчә ала. Бишенче тип: 2 өчпочмак .  Сәнгать белән ,  кеше белән  кызыксыну көчле. . Яңа,  гадәти булмаганны бик тиз  сизүчән. Алтынчы тип: 1 өчпочмак.  Уйлап табучы, рәссам,  конструктор. Күзаллау   сәләте көчле.    1,3 төркемннәр реклама  газетасы ясый, 2,4 команда – буклет ясыйлар. Әзер  проектлар калган төркемнәр  алдында яклана.  Бу тест киләчәктә    нинди һөнәр иясе  булуыгыз һәм сезнең  хыялларны  билгеләячәк. Үзегез  турында күбрәк белер  өчен геометрик  фигуралар белән  эшләнгән шаян тест  ярдәм итәр. 3  геометрик фигура­  өчпочмак, түгәрәк,  квадрат кулланып 10  элементтан торган кеше рәсеме ясарга. Бөтен   фигураларны  кулланырга. Эшнең  сыйфаты әһәмиятле  түгел. Артык өлешләр  ясалса, аларны сызып  куярга, ә җитмәсә  өстәп ясарга.  30 секунд вакыт бирелә. Тестның  нәтиҗәсен ачыклау  өчен  өчпочмакларны  санагыз “Рафт” структурасы Үтелгән тема буенча  төркемнәрдә бер  проект эше үтәлә.  Проект эшен нинди  формада, нәрсәләрне  күздә тотып эшләүне  төркемнәрдәге  укучылар үзләре  билгелиләр. Төп шарт:  Регулятив: үзбәя,  контроль, анализ,  планлаштыру. Предмет: тема  буенча диалог төзи  алу Шәхескә  кагылышлы: төрле  һөнәрләр белән  кызыксыну, һөнәр  ияләренә карата  хөрмәт хисләре  булдыру. Танып белү: конкрет  рәсем буенча эшләү,  аңлап һәм ирекле сөйләү, белемнәрне  структурлаштыру. Коммуникатив:  сыйныфташлар белән  хезмәттәшлек итү,  башкаларны тыңлый  һәм аңлый белү. Регулятив: практик  мәсъәләне танып белү  мәсъәләсенә  әйләндерү Шәхескә кагылышлы:  эшчәнлекнең максаты  һәм нәтиҗәсе  арасындагы бәйләнешне  билгеләү, уңыш­ уңышсызлыкларның  сәбәпләрен ачыклау,  үзбәя. Танып белү:  дифференсацияләнгән  бирем (өй эше). Регулятив: үзбәя,  коллектив һәм  индивидуаль эшне дөрес бәяләү проект эше кыска һәм  аңлаешлы булырга  тиеш. Әзер проектлар  калган төркемнәр  алдында яклана.    Рефлексия       Дәрестә туган  авырлыклар турында  сорый, дәрескә нәтиҗә  ясый. Укучылар, сезнең  парталарда   диалог  язылган битләр. Хәзер  диалогны укыйбыз һәм  тәрҗемә итәбез.  ­ Әйдәгез укучылар җавап бирәбез:” Кайсы һөнәр  кирәклерәк?” Нәтиҗә: Барлык    һөнәрләр дә бик  кирәкле!    Укучыларның эшенә бәя  бирә, өй эшен аңлата (1  нче төр: әти­әниеңнең  һөнәрләре турында  җөмләләр язарга (4–5  җөмлә), 2 нче төр: әти­ әниең, туганарыңның  һөнәрләре, кайда  эшләүләре турында хикәя язарга (7–8 җөмлә) Үз фикерләрен әйтәләр, өй эшен язып алалар, сораулары булса,  бирәләр Лиза: Мин табиб булам. Даниил: Ә мин төзүче булам.  Төзүче һөнәре кирәклерәк,  чөнки ул хастаханәләр төзи. Эльза: Юк, пешекче һөнәре  кирәклерәк. Ул төзүчегә ашарга  пешерә. Ксюша: Минемчә (по­моему),  сатучы һөнәре кирәклерәк. Ул  пешекчегә ашамлыклар сата. Аида: Ә сатучы авырса (если  заболеет), ашамлыклар сатмаса  (если не продаст) нишләргә. Кирилл: Аны табиб дәвалый. Рузиля: Шулай булгач (раз так), кайсы һөнәр кирәклерәк? Приложение №1   “ РЕЛЛИ КОУЧ” структурасы А тамгасы астында утырган укучы башлый, биремне аңлатып эшли, Б тамгасы астында  утырган укучы карап тора, дөрес булса мактый. Шулай чиратлап дәвам итә. Бирем: Нокталар урынына тиешле сүзләрне куеп языгыз.  А                                                                                                                                                  В ...  аш пешерә, ...  күлмәк тегә. ... кешеләрне дәвалый, ... ашамлыклар сата.   ... хатлар тарата, ...  балалар укыта.  ... балык тота, ... балалар тәрбияли. Бирем: Нокталар урынына тиешле сүзләрне куеп языгыз.  В                                                                                                                                                А ... кешеләрне дәвалый, ...  ашамлыклар сата.  ...  аш пешерә, ...  күлмәк тегә.  ... балык тота, ... балалар тәрбияли.  ... хатлар тарата, ...  балалар укыта Приложение №2 “Финк­райт­раунд робин”структурасы    (укучы уйлый,аннан соң кәгазьгә яза һәм төркемдә сөйләшү уздырыла)  Как ты скаж    ешь о том, что :  Ваш брат работает врачом (нефтяником) Ваша сестра работает учителем ( прадавцом ) Ваш папа работает строителем ( шофером) Ваша мама работает поваром ( воспитателем) Приложение №3 “МАЙМ” структурасы.  ­Әйдәгез пантомима уенын уйнап алыйк. Сезнең өстәлләрдә карточкалар ята.  Сез шул һөнәрне сүзсез аңлатып бирергә тиешсез. Команда №1(табиб),  Команда  №2 (укытучы), Команда  №3 (сатучы),  Команда  №4 (чәчтараш) Приложение №4 “Рафт” структурасы Үтелгән тема буенча төркемнәрдә бер проект эше үтәлә. Проект эшен нинди формада, нәрсәләрне күздә тотып эшләүне төркемнәрдәге укучылар үзләре  билгелиләр. Төп шарт: проект эше кыска һәм аңлаешлы булырга тиеш. Әзер  проектлар калган төркемнәр алдында яклана. Үзбәя. Приложение №5 2 3 4 5 6 7 Дəрес өчен 1 Эш төре Билге Үзбәя. 1 2 3 4 5 6 Эш төре Билге Үзбәя. Эш төре 1 2 3 4 5 6 7 7 Дəрес өчен Дəрес өчен Билге Үзбәя. 1 2 3 4 5 6 7 Дəрес өчен Эш төре Билге          Приложение №6 Приложение №7 Лиза: Мин табиб булам. Даниил: Ә мин төзүче булам. Төзүче һөнәре  кирәклерәк, чөнки ул хастаханәләр төзи. Эльза: Юк, пешекче һөнәре кирәклерәк. Ул төзүчегә  ашарга пешерә. Ксюша: Минемчә (по­моему), сатучы һөнәре  кирәклерәк. Ул пешекчегә ашамлыклар сата. Аида: Ә сатучы авырса (если заболеет), ашамлыклар  сатмаса (если не продаст) нишләргә. Кирилл: Аны табиб дәвалый. Рузиля: Шулай булгач (раз так), кайсы һөнәр  кирәклерәк? Бөтенесе бергә: барлык  һөнәрләр дә бик кирәкле! ­ Һөнәр   иясе   бай   булмас,   бай булмаса да ач булмас. ­ һөнәр   утта   янмый,   суда   батмый торган хәзинә ­ Һөнәр ашарга сорамый, үзе ашата. ­ Һөнәрленең алтын, кулы   акыллының акылы алтын.   ­ Һөнәрле   үлмәс,.һөнәрсез   көн күрмәс.     ­ Һөнәр   иясе   бай   булмас,   бай булмаса да ач булмас. ­ һөнәр   утта   янмый,   суда   батмый торган хәзинә ­ Һөнәр ашарга сорамый, үзе ашата. алтын, ­ Һөнәрленең кулы   акыллының акылы алтын.   ­ Һөнәрле   үлмәс,.һөнәрсез   көн күрмәс.   ­ Һөнәр   иясе   бай   булмас,   бай ­ Һөнәр   иясе   бай   булмас,   бай булмаса да ач булмас. булмаса да ач булмас. ­ һөнәр   утта   янмый,   суда   батмый ­ һөнәр   утта   янмый,   суда   батмый торган хәзинә торган хәзинә ­ Һөнәр ашарга сорамый, үзе ашата. ­ Һөнәрленең алтын, кулы   акыллының акылы алтын.   ­ Һөнәр ашарга сорамый, үзе ашата. ­ Һөнәрленең алтын, кулы   акыллының акылы алтын.   ­ Һөнәрле   үлмәс,.һөнәрсез   көн ­ Һөнәрле   үлмәс,.һөнәрсез   көн күрмәс.   күрмәс.   ­ Һөнәр   иясе   бай   булмас,   бай ­ Һөнәр   иясе   бай   булмас,   бай булмаса да ач булмас. булмаса да ач булмас. ­ һөнәр   утта   янмый,   суда   батмый ­ һөнәр   утта   янмый,   суда   батмый торган хәзинә торган хәзинә ­ Һөнәр ашарга сорамый, үзе ашата. ­ Һөнәрленең алтын, кулы   акыллының акылы алтын.   ­ Һөнәр ашарга сорамый, үзе ашата. ­ Һөнәрленең алтын, кулы   акыллының акылы алтын.   ­ Һөнәрле   үлмәс,.һөнәрсез   көн ­ Һөнәрле   үлмәс,.һөнәрсез   көн күрмәс. күрмәс. Укытучы Табиб Чәчтараш Сатучы ТЕСТ эшләү Бу тест киләчәктә   нинди һөнәр иясе булуыгыз һәм сезнең хыялларны  билгеләячәк. Үзегез турында күбрәк белер өчен геометрик фигуралар белән  эшләнгән шаян тест ярдәм итәр.  3 геометрик фигура­ өчпочмак, түгәрәк, квадрат кулланып  10 элемнттан торган кеше рәсеме ясарга. Бөтен  фигураларны кулланырга.  Эшнең сыйфаты әһәмиятле түгел. Артык өлешләр ясалса, аларны сызып  куярга, ә җитмәсә өстәп ясарга.  30 секунд вакыт бирелә Тестның нәтиҗәсен  ачыклау өчен  өчпочмакларны санагыз         Беренче  тип: 6­8 өчпочмак. Җитәкчеләр тибы, яхшы укытучылар.  Лидерлык сыйфаты бик ачык сизелә, кешеләрне  бик яхшы аералар,  мәгълүмат белән эш итәләр.  Икенче тип: 5 өчпочмак.  Җаваплы башкаручы, яхшы оештыру сәләтле.  Үзенең эшчәнлеген азагына кадәр уйлап эш итүче яхшы белгеч.  Өченче тип: 4 өчпочмак. Талант һәм кызыксыну төрлелеге бар.  Шәхси эшкә  сәләтле. Дүртенче тип: 3 өчпочмак.  Галим тибы. Бер эш төреннән икенчесенә  җиңел күчә ала. Бишенче тип: 2 өчпочмак . Сәнгать белән ,  кеше белән кызыксыну көчле. .  Яңа, гадәти булмаганны бик тиз сизүчән. Алтынчы тип: 1 өчпочмак. Уйлап табучы, рәссам, конструктор. Күзаллау   сәләте көчле.